Στο σταυροδρόμι της πράσινης μετάβασης, με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας να κατακτούν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο στο ενεργειακό μίγμα, η Ελλάδα στρέφεται ξανά σε μια παλιά αλλά σταθερή αξία: το υδροηλεκτρικό δυναμικό. Με τα φράγματα να στέκουν ως γιγαντιαία ταμιευτήρια πράσινης ισχύος και τις αντλησιοταμιεύσεις να υπόσχονται ισορροπία στο σύστημα, το νερό μετατρέπεται σε πολύτιμο σύμμαχο στη μάχη για ενεργειακή ασφάλεια και ευστάθεια.
Η αξιοποίηση των υδατικών πόρων, όπως υπογραμμίζεται και στο νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), θεωρείται πλέον όχι μόνο περιβαλλοντικά αναγκαία, αλλά και στρατηγικά επιβεβλημένη. Η συμμετοχή των υδροηλεκτρικών έργων στο εγχώριο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής είναι κρίσιμη, καθώς αποτελεί το αναντικατάστατο “αντίβαρο” για την εξισορρόπηση των στοχαστικών ΑΠΕ, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, ειδικά σε περιόδους χαμηλής παραγωγής.
Σύμφωνα με το ΕΣΕΚ, στόχος είναι η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των Υδροηλεκτρικών Έργων (ΥΗΕ) να φθάσει στα 3.800 MW έως το 2030, από τα 3.100 MW που λειτουργούν σήμερα. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, δρομολογείται η ολοκλήρωση έργων όπως η Μεσοχώρα (160 MW) και το Μετσοβίτικο (29 MW), ενώ ωριμάζουν αδειοδοτικά μονάδες όπως το ΥΗΕ Αυλακίου στον ποταμό Αχελώο (έως 100 MW) και το ΥΗΕ Αγίου Νικολάου στον Άραχθο (140 MW).
Σε αυτό το πλαίσιο, ξεχωριστή δυναμική αναπτύσσουν και τα Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα (ΜΥΗΕ), τα οποία έχουν το πρόσθετο πλεονέκτημα της αξιοποίησης υφιστάμενων υδροδοτικών και αρδευτικών υποδομών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το νέο έργο της ΔΕΗ Ανανεώσιμες στο Μακροχώρι Ημαθίας, με εγκατεστημένη ισχύ 4,84 MW. Μαζί με το παλαιότερο Μακροχώρι Ι, τα δύο έργα αξιοποιούν τη διώρυγα του Αλιάκμονα, η οποία αρδεύει και υδροδοτεί περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας, για να παράγουν πάνω από 50 GWh καθαρής ενέργειας ετησίως – ενέργεια που καλύπτει τις ανάγκες περίπου 10.000 νοικοκυριών. Με την έναρξη λειτουργίας του Μακροχώρι ΙΙ, η ΔΕΗ Ανανεώσιμες φθάνει πλέον τα 20 μικρά υδροηλεκτρικά έργα πανελλαδικά, συνολικής ισχύος 88 MW.
Η αναγέννηση του υδροηλεκτρικού τομέα, ωστόσο, δεν σταματά εδώ. Η μεγάλη επανάσταση έρχεται από τον χώρο της αποθήκευσης και πιο συγκεκριμένα από την τεχνολογία της αντλησιοταμίευσης – ένα είδος φυσικής μπαταρίας που μετατρέπει την υψομετρική διαφορά και τη ροή του νερού σε στρατηγικό πλεονέκτημα. Το πιο ώριμο και εμβληματικό έργο αυτής της κατηγορίας είναι η αντλησιοταμίευση της Αμφιλοχίας, που υλοποιείται από την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, πλέον υπό τον έλεγχο της Masdar.
Με εγκατεστημένη ισχύ 680 MW για παραγωγή και 730 MW για άντληση, το έργο της Αμφιλοχίας αξιοποιεί δύο νέους άνω ταμιευτήρες (Άγιος Γεώργιος και Πύργος) και ως κάτω ταμιευτήρα τη λίμνη Καστρακίου της ΔΕΗ. Η επένδυση των 650 εκατ. ευρώ, με αναμενόμενη ετήσια παραγωγή 816 GWh, έχει πλέον εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, χάρη στη συμφωνία δανείου 620 εκατ. ευρώ με την Τράπεζα Πειραιώς και τη στήριξη 250 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Όπως δήλωσε στο energygame.gr υψηλόβαθμο στέλεχος της εταιρείας, «το έργο της Αμφιλοχίας θα λειτουργήσει ως βασικός κόμβος σταθεροποίησης του ελληνικού συστήματος, επιτρέποντας την αποθήκευση πλεονάζουσας ενέργειας από ΑΠΕ και την επανεισαγωγή της τις ώρες αιχμής».
Η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, ωστόσο, δεν σταματά εκεί. Στην περιοχή του Θέρμου, κοντά στη λίμνη Τριχωνίδα, σχεδιάζεται νέο έργο αντλησιοταμίευσης με ισχύ 685 MW για παραγωγή και 716 MW για άντληση. Η λίμνη Τριχωνίδα θα λειτουργεί ως κάτω ταμιευτήρας, προσφέροντας φυσικό υπόβαθρο για την υλοποίηση του έργου, το οποίο σύμφωνα με τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων θα αποφεύγει ετησίως την καύση ορυκτών καυσίμων για παραγωγή 1.340 GWh.
Το Αμάρι στην Κρήτη φιλοξενεί επίσης ένα φιλόδοξο υβριδικό έργο με αποθήκευση, για το οποίο η ΤΕΡΝΑ έχει ήδη συστήσει νέα θυγατρική, ενώ σχέδια για έργα αντλησιοταμίευσης προωθούνται και σε Βέροια, Ήπειρο και Πελοπόννησο. Παράλληλα, στο παιχνίδι εισέρχεται δυναμικά και η AKTOR Ανανεώσιμες, με τον διευθύνοντα σύμβουλο Αλέξανδρο Εξάρχου να αναφέρει την ύπαρξη αναπτυσσόμενου χαρτοφυλακίου ισχύος έως 1,5 GW.
Η στρατηγική σημασία των έργων αυτών ξεπερνά το επίπεδο της τεχνικής επάρκειας. Σε μια εποχή όπου η Ελλάδα επενδύει μαζικά σε στοχαστικές ΑΠΕ, η ύπαρξη ευέλικτων μονάδων αποθήκευσης και διαχείρισης φορτίου καθίσταται όρος επιβίωσης του ίδιου του συστήματος. Είναι πλέον σαφές ότι χωρίς υδροηλεκτρικά έργα και αντλησοταμιεύσεις, το όραμα για μια καθαρή, αξιόπιστη και προσιτή ενεργειακή μετάβαση θα μείνει ανολοκλήρωτο.
