Μια σιωπηλή κρίση απλώνεται πάνω από το λεκανοπέδιο της Αττικής. Όχι απότομα, όχι θεαματικά, αλλά σταθερά, αθόρυβα, μεθοδικά: σταγόνα-σταγόνα. Η λειψυδρία δεν είναι πλέον μια αφηρημένη περιβαλλοντική απειλή ή ένας εφιάλτης του μακρινού μέλλοντος. Είναι εδώ, παρούσα, και απειλεί ευθέως την ασφάλεια εφοδιασμού νερού της μεγαλύτερης μητροπολιτικής περιοχής της χώρας.
Παρά τις βροχοπτώσεις του φετινού χειμώνα, που σε σχέση με πέρυσι ήταν ενισχυμένες, το πρόβλημα δεν έχει αναχαιτιστεί. Αντιθέτως, τα αποθέματα στους ταμιευτήρες της πρωτεύουσας συνεχίζουν να μειώνονται επικίνδυνα. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που δημοσιοποίησε η ΕΥΔΑΠ, τα αποθέματα νερού στους τέσσερις ταμιευτήρες του λεκανοπεδίου ανέρχονται σήμερα σε μόλις 659 εκατ. κυβικά μέτρα, έναντι 940 εκατ. κυβικών πέρυσι και 1,2 δισ. κυβικών το 2023. Πρόκειται για πτώση σχεδόν 45% μέσα σε δύο χρόνια.
Η ΕΥΔΑΠ έχει σημάνει «πορτοκαλί συναγερμό». Οι βροχές της χειμερινής περιόδου απλώς αντικατέστησαν την κατανάλωση του προηγούμενου διαστήματος, χωρίς να αφήσουν «κάβα» για τους ξηρούς μήνες που έρχονται. Από τον Απρίλιο και μετά, οι βροχοπτώσεις σχεδόν εκμηδενίζονται, την ώρα που η κατανάλωση νερού κορυφώνεται. Στην πράξη, η εταιρεία έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή μια σειρά μέτρων άμεσης αλλά και μακροπρόθεσμης δράσης.
Προχωρούν με ρεαλισμό τα έργα διαχείρισης και ενίσχυσης των υδάτινων αποθεμάτων της Αττικής, με την ΕΥΔΑΠ να εφαρμόζει ένα συνδυαστικό πλάνο άμεσης παρέμβασης και στρατηγικής θωράκισης του λεκανοπεδίου απέναντι στη λειψυδρία. Ήδη έχουν ενεργοποιηθεί γεωτρήσεις υψηλής απόληψης στη Μαυροσουβάλα, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη δοκιμαστικές αντλήσεις από τον Βοιωτικό Κηφισό, με στόχο την ενίσχυση του καναλιού μεταφοράς νερού προς το υδροδοτικό σύστημα της πρωτεύουσας. Ταυτόχρονα, αυξάνονται οι απολήψεις από τις γεωτρήσεις της Πάρνηθας, που λειτουργούν πλέον ως κρίσιμες εφεδρείες για την κάλυψη των αναγκών.
Στο μέτωπο των υποδομών, η επαναλειτουργία και ενίσχυση των αντλιοστασίων της Υλίκης βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, με παρεμβάσεις που περιλαμβάνουν την τοποθέτηση νέου ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού και προηγμένων συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης. Παράλληλα, οι γεωτρήσεις της Υλίκης αξιοποιούνται εκ νέου, αν και η συνεισφορά τους δεν επαρκεί από μόνη της για την κάλυψη της συνεχώς αυξανόμενης ζήτησης.
Έργο αιχμής θεωρείται η διασύνδεση των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη με τον ταμιευτήρα του Ευήνου, μια παρέμβαση που στοχεύει στη φυσική ενίσχυση των αποθεμάτων και την αποσυμπίεση των αντλήσεων από τις κύριες πηγές. Η μελέτη προχωρά με χρηματοδότηση από κρατικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, ωστόσο καθυστερεί λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων και εκκρεμών περιβαλλοντικών εγκρίσεων. Οι πρώτες εργασίες αναμένονται μέσα στο 2026, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο επείγουσα την υλοποίηση ενδιάμεσων λύσεων. Ταυτόχρονα, προχωρούν και τα σχέδια για την κατασκευή μονάδων αφαλάτωσης, είτε από αλμυρό είτε από υφάλμυρο νερό, ώστε να ενισχυθεί το υδρευτικό δυναμικό με εναλλακτικές πηγές. Τα έργα πρέπει να «τρέξουν» σε συνεργασία με το Δημόσιο και να τρέξουν γρήγορα.
Σε ακραία σενάρια και εφόσον υπάρξουν καθυστερήσεις στην υλοποίηση των βασικών έργων, έχει προβλεφθεί σχέδιο έκτακτης ανάγκης για τη μεταφορά νερού από τον ποταμό Αχελώο μέσω θαλάσσης. Το σχέδιο προβλέπει τη χρήση δεξαμενόπλοιων (tankers).
Παράλληλα με τις τεχνικές λύσεις, η ΕΥΔΑΠ υλοποιεί στοχευμένες εκστρατείες ενημέρωσης για την εξοικονόμηση νερού. Επιδιώκεται η αντικατάσταση πόσιμου νερού με μη πόσιμο για δραστηριότητες χαμηλών απαιτήσεων, όπως το πότισμα ή ο καθαρισμός κοινόχρηστων χώρων, καθώς και η ευαισθητοποίηση της βιομηχανίας για πιο ορθολογική χρήση. Ωστόσο, τα στοιχεία κατανάλωσης δείχνουν ότι οι πολίτες δεν έχουν ακόμη εσωτερικεύσει τη σοβαρότητα της κατάστασης, με αποτέλεσμα η πίεση στο σύστημα να παραμένει υψηλή. Πέρα από τις σωτήριες λέμβους, η ΕΥΔΑΠ έχει καταρτίσει ένα ευρύ επενδυτικό πλάνο 2,1 δισ. ευρώ, που φιλοδοξεί να αλλάξει ριζικά το τοπίο στη διαχείριση νερού στην Αττική. Από αυτά, τα 690 εκατ. ευρώ αφορούν δίκτυα ύδρευσης, μονάδες επεξεργασίας νερού και έξυπνους μετρητές·
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: η Αττική δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στις βροχές για την υδροδότηση της. Η στρατηγική μετάβαση από την παραδοσιακή παθητική αποθήκευση (ταμιευτήρες) στη δυναμική, ευέλικτη και τεχνολογικά αναβαθμισμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι πλέον αναπόφευκτη. Η εποχή της αφθονίας τελείωσε, και η νέα εποχή απαιτεί στρατηγική, επενδύσεις και –πάνω απ’ όλα– χρόνο. Χρόνος που λιγοστεύει.
