Το επόμενο μέρος στο οποίο οι γεωλόγοι αναζητούν σπάνιες γαίες, είναι το μάγμα των ηφαιστείων, όπου θεωρείται πιθανό να ανακαλύπτουν -και να εξορύσσουν- στο μέλλον λίθιο, χαλκό και κοβάλτιο, με μικρότερο κόστος για το περιβάλλον. Συγκεκριμένα δεν κοιτούν στο μάγμα, αλλά σε ένα υγρό υλικό που μπορούν να συλλέξουν από ενεργά και εν υπνώσει ηφαίστεια, με την βοήθεια της γεωθερμικής ενέργειας ή «πράσινης εξόρυξης», όπως αποκαλείται.
Η υπο-ηφαιστειακή εξόρυξη θα μπορούσε να αποκτήσει γεωπολιτική σημασία, δεδομένης αφ΄ενός της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης άλλων μεθόδων εξόρυξης, στην ξηρά και την θάλασσα. Αλλά και την πρωτοκαθεδρία που έχει αυτή τη στιγμή η Κίνα στην παροχή στρατηγικών μεταλλευμάτων. Το ηφαιστειακό μάγμα απελευθερώνει πλούσια σε μέταλλα αέρια προς την επιφάνεια της Γης. Καθώς ανεβαίνουν στην επιφάνεια, διαχωρίζονται σε ατμό και ηφαιστειακό υγρό. Το τελευταίο, που κρατεί τα περισσότερα από τα ορυκτά, συγκεντρώνεται στα πετρώματα σε βάθος δύο ως τεσσάρων χιλιομέτρων κάτω από την επιφάνεια.
Ο Γιον Μπάντι από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, εκτιμά πως ένα τέτοιο στρώμα που δημιουργήθηκε πριν από 10.000 χρόνια μπορεί να περιλαμβάνει ως και 1,4 μεγατόνους χαλκού. Όπως έγραψε στην επιστημονική επιθεώρηση Ingenia της Royal Academy of Engineering, η αναλογία σε μέταλλα βάσης, πολύτιμα μέταλλα, λίθιο και σπάνιες γαίες εξαρτάται από την τοποθεσία και το είδος του ηφαιστείου. Θεωρεί πως πρόκειται για μία βιώσιμη εναλλακτική στην εξόρυξη πολυμεταλλικών οζιδίων από τον βυθό των ωκεανών, όπου ζουν ευάλωτα οικοσυστήματα.
Τα δείγματα των ηφαιστειακών καπνών μπορούν να συλλεγούν με drone, ενώ εναποθέσεις μάγματος στην επιφάνεια των ηφαιστείων μπορούν επίσης να δώσουν ενδείξεις στους επιστήμονες για το είδος των μετάλλων που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια. Μία τέτοια λύση θα προϋπόθετε λιγότερη επεξεργασία και θα είχε ως αποτέλεσμα λιγότερα απόβλητα.
Το παράδειγμα του Άρκανσας
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του γεωλογικού σχηματισμού Smackover Formation στο Άρκανσας των ΗΠΑ, που περιέχει επιστρώσεις μεταλλευμάτων που χρονολογούνται από την Ιουρασική Περίοδο. Η εκμετάλλευση στην περιοχή επικεντρώνεται στις συγκεντρώσεις βρωμίου, αλλά και στο λίθιο. Η ExxonMobil έχει ήδη εγκαταστήσει γεώτρηση λιθίου, η παραγωγή της οποίας θα ξεκινήσει το 2027. Λίθιο επίσης εξορύσσεται από ορυχεία αλατιού στην Χιλή και τη Βολιβία.
Οι γεωθερμικές μονάδες που πηγαίνουν σε μεγάλο βάθος παραγάγουν γεωθερμικά απόβλητα, τα οποία κάποτε θεωρούνταν υποπροϊόν, τώρα όμως επεξεργάζονται για τα μέταλλα που περιέχουν. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι εκείνη των εταιρειών στην Κορνουάλ της νοτιοδυτικής Αγγλίας, που εξετάζουν πως θα συλλέξουν με τον αποδοτικότερο τρόπο τα μέταλλα από τις τοπικές γεωθερμικές μονάδες. Διαφορετικές ερευνητικές ομάδες εξετάζουν πως θα αξιοποιήσουν την ύλη του μάγματος από γεωθερμικές περιοχές στην Ιαπωνία, τη Ν. Ζηλανδία, την Ισλανδία και την Γερμανία. Μεταξύ αυτών, εξετάζουν πώς θα ανοίξουν γεωτρήσεις ως και 4 χιλιομέτρων σε βράχους θερμοκρασίας ως και 400 βαθμών Κελσίου. Πώς θα προστατευθούν από την διάβρωση του ηφαιστειακού υγρού και θα προστατεύσουν τις εναποθέσεις των μετάλλων. To υγρό αυτό μπορεί να περιέχει υδράργυρο, ενώ η επανεισδοχή του υγρού, αφού αφαιρεθούν τα μέταλλα, κάτω από την επιφάνεια της Γης, είναι πιθανόν να έχει σεισμικές επιπτώσεις -είναι χαρακτηριστική σε αυτό, η εμπειρία από τη μέθοδο του fracking. Το δοκιμαστικό πρότζεκτ της ερευνητικής ομάδας του δρ Μπλάντι βρίσκεται σε εξέλιξη στο νησί Μονσερά της Καραϊβικής.
