THEPOWERGAME
«Προβληματική» εμφανίζεται η κατάσταση στις τιμές χονδρικής του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ευρώπη, παρά το γεγονός πως παρατηρήθηκε μείωση μεγαλύτερη του 50% το 2023 σε σύγκριση με τα επίπεδα ρεκόρ στα οποία σκαρφάλωσαν οι τιμές το 2022. Οι τιμές στην Ευρώπη εξακολουθούν να είναι διπλάσιες από τα επίπεδα του 2019, ενώ οι τιμές στις ΗΠΑ το 2023 ήταν μόνο περίπου 15% υψηλότερες από το 2019. Οι σκανδιναβικές χώρες που κυριαρχούνται από την υδροηλεκτρική ενέργεια, παραμένουν η μόνη αγορά στη «Γηραιά Ήπειρο» με μέσες τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας που απέχουν βραχεία κεφαλή με αυτές στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ). Οι τιμές χονδρικής στην Ιαπωνία και την Ινδία παρέμειναν επίσης πάνω από τα επίπεδα του 2019, το 2023.
Η συγκράτηση των τιμών σε φυσικό αέριο και άνθρακα αφενός, και ο πιο ήπιος χειμώνας αφετέρου, οδήγησαν σε μείωση των τιμών χονδρικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως στην Ευρώπη. Η ετήσια μειωμένη ζήτηση στην Ευρώπη πρόσθεσε επίσης καθοδικές πιέσεις στις τιμές. Παρά ταύτα, οι τιμές εξακολουθούν να παραμένουν σημαντικά υψηλότερες. Οι προθεσμιακές τιμές παρουσιάζουν επίσης διαφορετικές τάσεις μεταξύ των χωρών, αντανακλώντας διαφορετικές εποχικές θεμελιώδεις συνθήκες προσφοράς και ζήτησης. Ενδεικτικά, στην Ελλάδα την Τρίτη 23 Ιανουαρίου η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας διαμορφώθηκε στα 100,88 ευρώ/MWh, με τη χαμηλότερη στα 61 ευρώ/MWh και την υψηλότερη στα 174,64, καταγράφοντας αύξηση κατά 10,13% σε σχέση με τις προηγούμενες ημέρες. Σημειώνεται ότι την Κυριακή 21 Ιανουαρίου η τιμή βρισκόταν στα 68,75 ευρώ/MWh, για να εκτιναχθεί κατά 33,23% την επομένη. Υπενθυμίζεται ότι η τιμή είχε ξεπεράσει τα 100 ευρώ, φτάνοντας τα 118 ευρώ/MWh στις 17 Ιανουαρίου. Σε γενικότερο επίπεδο η ελληνική αγορά ρεύματος από την αρχή της νέας χρονιάς βρίσκεται στην 9η ακριβότερη θέση ανάμεσα στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως προκύπτει από τις σχετικές μέσες τιμές.
Όπως σημειώνει ο ΙΕΑ, το καλοκαίρι του 2023, οι ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας χαρακτηρίστηκαν από αρνητικές τιμές χονδρικής εν μέσω ισχυρής παραγωγής που προέρχονταν κατά βάση από τα φωτοβολταϊκά έναντι χαμηλής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα παρόμοιο επεισόδιο αρνητικών τιμών σημειώθηκε και στα τέλη Δεκεμβρίου, όταν η ισχυρή αιολική παραγωγή συνόδευσε τη χαμηλή ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά την περίοδο των διακοπών. Το 2023 ο αριθμός των ωρών με αρνητικές τιμές χονδρικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας υπερτετραπλασιάστηκε σε χώρες όπως η Γερμανία και οι Κάτω Χώρες σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Το 2023, οι τιμές ήταν κάτω από το μηδέν στη Γερμανία σχεδόν το 3% του χρόνου και στις Κάτω Χώρες σχεδόν το 4%.
Όπως παρουσιάζει η έκθεση που βρίθει τόσο από θετικές όσο και αρνητικές διαπιστώσεις για την αγορά ενέργειας, η ζήτηση για ρεύμα αναμένεται να αυξηθεί φέτος κατά 1,8% και δεν θα επιστρέψει συνολικά στα επίπεδα του 2021, παρά μόνο το 2026. Σημειώνεται πως η παγκόσμια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά 2,2% το 2023, λιγότερο από την αύξηση 2,4% που παρατηρήθηκε το 2022. Ενώ η Κίνα, η Ινδία και πολυάριθμες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας παρουσίασαν ισχυρή αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το 2023, οι προηγμένες οικονομίες σημείωσαν σημαντικές μειώσεις λόγω του ανιαρού μακροοικονομικού περιβάλλοντος και του υψηλού πληθωρισμού, που μείωσαν τη μεταποιητική και βιομηχανική παραγωγή.
Η παγκόσμια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να αυξηθεί με ταχύτερο ρυθμό κατά τα επόμενα τρία χρόνια, αυξάνοντας 3,4% κατά μέσο όρο ετησίως έως το 2026. Τα κέρδη θα προέλθουν από τη βελτίωση των οικονομικών προοπτικών, η οποία θα συμβάλει στην ταχύτερη αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας τόσο στις προηγμένες όσο και στις αναδυόμενες οικονομίες. Ιδιαίτερα στις προηγμένες οικονομίες και στην Κίνα, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας θα υποστηριχθεί από τον συνεχιζόμενο εξηλεκτρισμό των οικιακών τομέων και των μεταφορών σε ποσοστό περίπου 85%. Το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας εκτιμάται ότι θα έχει φτάσει το 20% το 2023, από 18% το 2015. Αν και πρόκειται για πρόοδο, ο εξηλεκτρισμός πρέπει να επιταχυνθεί ταχέως για να επιτευχθούν οι παγκόσμιοι στόχοι απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές. Στο σενάριο του ΙΕΑ για καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050, μια πορεία που ευθυγραμμίζεται με τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 °C, το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας πλησιάζει το 30% το 2030.
Η κατά κεφαλήν κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην Κίνα ξεπέρασε ήδη εκείνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα τέλη του 2022 και πρόκειται να αυξηθεί περαιτέρω. Η ταχέως αναπτυσσόμενη παραγωγή ηλιακών φωτοβολταϊκών μονάδων και ηλεκτρικών οχημάτων, καθώς και η επεξεργασία των σχετικών υλικών, θα στηρίξουν τη συνεχή αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στην Κίνα, ενώ η δομή της οικονομίας της εξελίσσεται. Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μειώθηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά το 2023, παρόλο που οι τιμές της ενέργειας μειώθηκαν από τα υψηλά επίπεδα ρεκόρ. Μετά την πτώση κατά 3,1% το 2022, η μείωση της ζήτησης στην ΕΕ κατά 3,2% σε ετήσια βάση το 2023 σήμαινε ότι έπεσε σε επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί για τελευταία φορά πριν από δύο δεκαετίες. Όπως και το 2022, η ασθενέστερη κατανάλωση στον βιομηχανικό τομέα ήταν ο κύριος παράγοντας που μείωσε τη ζήτηση, αφού οι τιμές της ενέργειας μειώθηκαν αλλά παρέμειναν πάνω από τα προ της πανδημίας επίπεδα.
Πάντως, όπως προκύπτει από τα στοιχεία, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ δεν αναμένεται να επιστρέψει στα επίπεδα του 2021 παρά μόνο το 2026. Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στον βιομηχανικό τομέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτιμάται ότι θα μειωθεί κατά 6% το 2023 μετά από παρόμοια μείωση το 2022. Υποθέτοντας ότι ο βιομηχανικός τομέας ανακάμπτει σταδιακά καθώς οι τιμές της ενέργειας μετριάζονται, η αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ προβλέπεται να αυξηθεί κατά μέσο όρο κατά 2,3% το 2024-26. Τα ηλεκτρικά οχήματα, οι αντλίες θερμότητας και τα κέντρα δεδομένων θα παραμείνουν ισχυροί πυλώνες της ανάπτυξης κατά την περίοδο αυτή. Όλα αυτά από κοινού αντιπροσωπεύουν το ήμισυ της αναμενόμενης αύξησης της συνολικής ζήτησης.
Οι ΑΠΕ κρατούν τα ηνία της αγοράς
Στο προσκήνιο ώστε να συγκρατούν τις τιμές θα βρίσκονται τα επόμενα χρόνια οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), αφού πρόκειται να καλύψουν περισσότερο από το ένα τρίτο της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως μέχρι τις αρχές του 2025, ξεπερνώντας τον άνθρακα. Το μερίδιο των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή προβλέπεται να αυξηθεί από 30% το 2023 σε 37% το 2026, με την αύξηση να υποστηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από την επέκταση των ολοένα και φθηνότερων φωτοβολταϊκών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρόκειται να υπερκαλύψουν την αύξηση της ζήτησης στις προηγμένες οικονομίες, όπως ΗΠΑ και ΕΕ, εκτοπίζοντας την προσφορά από ορυκτά καύσιμα. Ωστόσο, η δυναμική επέκταση της δυναμικότητας των ΑΠΕ πρέπει να συνοδεύεται από επιταχυνόμενες επενδύσεις σε δίκτυα και ευελιξία του συστήματος, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή ενσωμάτωσή τους.
Η ταχεία ανάπτυξη των ΑΠΕ που υποστηρίζεται από την αύξηση της πυρηνικής παραγωγής, πρόκειται να εκτοπίσει την παγκόσμια παραγωγή άνθρακα, η οποία προβλέπεται να μειωθεί κατά μέσο όρο κατά 1,7% ετησίως έως το 2026. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κυρίως η ηλιακή από φωτοβολταϊκά, αναμένεται να παράγουν πάνω από το ένα τρίτο της ηλεκτρικής ενέργειας, φτάνοντας, από 30% του συνόλου το 2023, στο 37% το 2026, αποτιμάται στην έκθεση «Ηλεκτρική Ενέργεια 2024». Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από άνθρακα αναμένεται ως εκ τούτου να μειώνεται κατά μέσο όρο ετησίως κατά 1,7% ως το 2026, ενώ αντιθέτως το 2023 σηματοδότησε αύξηση 1,6%, στο πλαίσιο χαμηλής παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας σε Ινδία και Κίνα. Την ίδια ώρα, η παραγωγή των σταθμών που λειτουργούν με φυσικό αέριο αναμένεται να αυξηθεί «ελαφρώς» τα τρία επόμενα χρόνια, κατά περίπου 1% ετησίως. Τέλος, όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια, η παγκόσμια παραγωγή αναμένεται ως το 2025 να ξαναφτάσει στα επίπεδα του 2021, με την ολοκλήρωση των εργασιών συντήρησης στη Γαλλία, την επαναλειτουργία αντιδραστήρων στην Ιαπωνία και την έναρξη λειτουργίας άλλων στην Κίνα, την Ινδία, τη Νότια Κορέα, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
