THEPOWERGAME
Ζεσταίνονται οι συζητήσεις για τον αγωγό φυσικού αερίου μεταξύ Τουρκίας – Ισραήλ, με την Άγκυρα να επιχειρεί να αξιοποιήσει τη βελτίωση του κλίματος στις σχέσεις των δύο χωρών. Ήδη η τουρκική πλευρά κάνει λόγο για διαφαινόμενη «συμφωνία» όσον αφορά το ισραηλινό αέριο, τονίζοντας πως ένα μέρος του ισραηλινού φυσικού αερίου θα παραμείνει στην Τουρκία». Η δήλωση αυτή βάζει εκ νέου στο κέντρο του ενδιαφέροντος την ευρωπαϊκή σημασία του EastMed, που προωθεί η Ελλάδα, αφού είναι ένας αγωγός με χαμηλότερο γεωπολιτικό κίνδυνο. Ωστόσο, όπως τονίζουν έμπειροι σύμβουλοι στον τομέα φυσικού αερίου Gina Cohen και Alexander Kislov, πρέπει να εξεταστεί και η οικονομική βιωσιμότητά του.Όλα αυτά, βέβαια, αλλάζουν μετά την έκρηξη του πολέμου στο Ισραήλ αυτό το Σαββατοκύριακό.
«Προβλέπεται μεταφορά μέσω της Τουρκίας» είχε δηλώσει ο Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της Τουρκίας σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ιδιωτικό τηλεοπτικό δίκτυο NTV. Και συνέχισε λέγοντας «έχουμε μιλήσει για μεταφορά μέρους του ισραηλινού φυσικού αερίου στην Τουρκία και μέρους του στην Ευρώπη. Θα καθίσουμε ο ένας απέναντι στον άλλον και θα διαπραγματευτούμε με τους συνομιλητές μας κατά την επίσκεψή μας στο Ισραήλ το Νοέμβριο. Δεν θεωρούμε σωστό να θεωρείται η Τουρκία μόνο χώρα διαμετακόμισης. Έχουμε υπογράψει εξαγωγικές συμφωνίες φυσικού αερίου με ευρωπαϊκές χώρες. Θα αυξήσουμε τις συμφωνίες πώλησης και εξαγωγής φυσικού αερίου. Έχουμε προετοιμάσει τις υποδομές μας αναλόγως». Μία τέτοια κίνηση θα προκαλούσε ανησυχία στην Ευρώπη αφού η Τουρκία θα μπορούσε να περιορίζει τις ποσότητες ανά πάσα ώρα και στιγμή, ανάλογα με τις δικές της ανάγκες. Σημειώνεται πως η ημερομηνία επίσκεψης δεν έχει ακόμη καθοριστεί, αλλά ο υπουργός Μπαϊρακτάρ ανέφερε ότι θα αυτή θα γίνει μέσα «στις επόμενες εβδομάδες».
Την πρόταση κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού που θα μεταφέρει το ισραηλινό φυσικό αέριο στις τουρκικές ακτές, προκειμένου στη συνέχεια να διοχετευθεί στην αγορά της Ευρώπης, φέρεται να επανέφερε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου σε κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχαν στην Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της 78ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Η καλύτερη λύση για την Ευρώπη είναι ο East Med
Μια ανάλυση που κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες από το ισραηλινό Abraham Accords Peace Institute, που υπογράφουν οι γνωστοί και στην Αθήνα έμπειροι σύμβουλοι στον τομέα φυσικού αερίου Gina Cohen και Alexander Kislov, αναφέρει πως «ένας αγωγός από τα κοιτάσματα του Ισραήλ προς την Τουρκία είναι ο συντομότερος δρόμος προς την Ευρώπη».
Όμως τα δύο έμπειρα στελέχη της αγοράς προσθέτουν πως μια τέτοια λύση «απαιτεί πολιτική σταθερότητα. Η σταθερότητα δεν χαρακτηρίζει τις σχέσεις των δύο χωρών τα τελευταία χρόνια παρά το αυξανόμενο ενδιαφέρον της Τουρκίας για το ισραηλινό φυσικό αέριο». Επιπλέον, «αυτό το σενάριο θα δημιουργήσει πολιτική σύγκρουση με την Ελλάδα, την Κύπρο αλλά και την Ευρώπη. Η Γηραιά Ήπειρο είναι απίθανο να επιθυμεί την υποκατάσταση της εξάρτησης από τη Ρωσία με μια νέα και ακόμα μεγαλύτερη εξάρτηση από την Τουρκία ως κόμβου φυσικού αερίου. Και ιδίως αυτή την περίοδο που η Μόσχα προσπαθεί να στρέψει ολοένα και μεγαλύτερες εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Τουρκίας». Η Άγκυρα, πάντως, έχει δηλώσει επισήμως πως επιδιώκει και αυτή τον περιορισμό της εξάρτησης από την Ρωσία η οποία κάλυψε πέρυσι σχεδόν το 40% των αναγκών της γειτονικής χώρας σε φυσικό αέριο.
Η Gina Cohen και ο Alexander Kislov θεωρούν πως οι πλέον υποσχόμενες μεσοπρόθεσμες λύσεις για τις εξαγωγές του ισραηλινού φυσικού αερίου είναι ο αγωγός EastMed ή η κατασκευή του πλωτού τερματικού σταθμού υγροποίησης. Θεωρούν πως «αυτά τα δύο έργα έχουν τους χαμηλότερους γεωπολιτικούς κινδύνους…» αλλά ταυτόχρονα πρέπει να εξεταστεί και η οικονομική βιωσιμότητά τους. Ειδικά σε μια περίοδο που υπάρχει μεγάλη συζήτηση για τον περιορισμό εξάρτησης της ΕΕ από τα ορυκτά καύσιμα και την πράσινη μετάβαση.
Το χαμηλό κόστους του αγωγού προς Τουρκία
Όσοι θεωρούν πως το σενάριο ενός αγωγού Ισραήλ – Τουρκίας έρχεται πιο κοντά βασίζονται κυρίως στα οικονομικά δεδομένα που είναι σαφώς υπέρ αυτού του σχεδίου. Μια πρόσφατη ανάλυση από το Center on Global Energy Policy του αμερικανικού πανεπιστημίου Columbia υποστήριζε πως η κατασκευή ενός αγωγού από τα ισραηλινά κοιτάσματα μέχρι την Τουρκία, ετήσιας δυναμικότητας 10 δισ. κυβικών μέτρων (bcm) θα κόστιζε 2,2 δισ. δολάρια έναντι περίπου 6,2 δισ. δολαρίων που θα κοστίσει ο EastMed με αντίστοιχη δυναμικότητα. Όμως το κόστος μεταφοράς ενός MMBtu φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας υπολογίζεται σε μόλις 0,9 δολάρια ΗΠΑ έναντι 2,2 δολαρίων μέσω του EastMed. Ο αγωγός μέσω Τουρκίας έχει πολύ χαμηλότερο κόστος σε σύγκριση και με άλλα σενάρια όπως το FLNG (5,6 δολάρια ανά MMBtu) με δυναμικότητα 2,5 bcm ετησίως ή η κατασκευή μεγάλου επίγειου σταθμού υγροποίησης (4,5 δολάρια ανά MMBtu) με ετήσια δυναμικότητα 10 bcm.
Το παιχνίδι με τα κοιτάσματα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο θα κορυφωθεί τους επόμενους μήνες. Το Ισραήλ, με συνολική αποθέματα φυσικού αερίου κοντά στα 1.000 bcm, θα αναζητήσει τρόπους για την αύξηση των εξαγωγών του. Ειδικά όταν η Αίγυπτος δεν θεωρείται ο πλέον αξιόπιστος δρόμος για τις εξαγωγές. Αυτό συμβαίνει διότι οι ανάγκες της αυξάνονται συνεχώς και η δική της παραγωγή φυσικού αερίου μειώνεται. Στα ισραηλινά κοιτάσματα έρχονται να προστεθούν τα περίπου 400 bcm που μπορεί να προσφέρει, σύμφωνα με εκτιμήσεις, η Κύπρος μέσω των δικών της κοιτασμάτων.
Και γεωπολιτικές συμφωνίες στο τραπέζι
Τέλος, μένει να δούμε πώς θα είναι αυτός ο αγωγός διότι μέχρι στιγμής όλα είναι ανοιχτά χωρίς να έχουν γίνει γνωστές άλλες λεπτομέρειες γύρω από το έργο. Η Τουρκία, αν δεν θέλει ο αγωγός να αποτελεί μόνο όνειρο θερινής νυκτός, πρέπει να προσαρμόσει και την γεωπολιτική της στρατηγική. Το αέριο του Ισραήλ θα περνάει μέσα από την ΑΟΖ της Κύπρου γεγονός που απαιτεί επικείμενους συμβιβασμούς στο Κυπριακό. Βέβαια, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν σημείωσε σε πρόσφατές δηλώσεις του: «να εκμεταλλευτούμε το αέριο της ανατολικής Μεσογείου, χωρίς απαραίτητα πολιτική λύση». Τούρκοι παρατηρητές έχουν διαπιστώσει ενδείξεις υποχώρησης της Άγκυρας και ότι είναι δεκτική πλέον σε διαπραγματεύσεις.
Ο αγώνας δρόμου της Κύπρου
Σε αντίθεση με την Τουρκία που όπως δηλώνει «έχει όλες τις αναγκαίες υπομοδές» ώστε να υλοποιήσει αυτά τα έργα, η Κύπρος εμφανίζεται λιγότερο έτοιμη. «Είναι σημαντικό για την Κύπρο να αναπτύξει τόσο τις υποδομές για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όσο και μια διέξοδο για εξαγωγές φυσικού αερίου στις διεθνείς αγορές», δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργος Παπαναστασίου, μιλώντας στο 14ο Οικονομικό Φόρουμ Λεμεσού. Την ίδια ώρα, τόνισε πως για να μπορέσουν να δικαιολογηθούν οι επενδύσεις που απαιτούνται για τη σύνδεση της Κύπρου με τις υφιστάμενες υποδομές στις γειτονικές χώρες, θα πρέπει να αναπτυχθεί διέξοδος προς τις διεθνείς αγορές και όχι μόνο προς την τοπική αγορά, η οποία είναι μια εξειδικευμένη αγορά που χρειάζεται μόνο 0,7 δισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου ετησίως. «Είναι σημαντικό να αναπτύξουμε και τα δύο. Υποδομές που θα διοχετεύουν το προϊόν για συμβατική ηλεκτροπαραγωγή και μια διέξοδο για να υγροποιήσουμε το φυσικό αέριο και να το εξάγουμε στις διεθνείς αγορές», κατέληξε.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
