THEPOWERGAME
Οι εξαγωγές φυσικού αερίου του ενεργειακού ρωσικού κολοσσού Gazprom προς την Ευρώπη το 2022 μειώθηκαν σχεδόν κατά το ήμισυ και η Novatek βρίσκεται πολύ κοντά στο να τον εκτοπίσει από την πρώτη θέση.
Οι αυξημένες προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τη ρωσική Novatek σημαίνουν ότι η εταιρεία βρίσκεται κοντά στο να ξεπεράσει την ελεγχόμενη από το Κρεμλίνο Gazprom, ως ο μεγαλύτερος προμηθευτής καυσίμων της χώρας στην Ευρώπη, σύμφωνα με υπολογισμούς του Reuters.
Η άνοδος της Novatek προς την πολυπόθητη πρώτη θέση υπογραμμίζει πόσο πολύ η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει διαταράξει τη ρωσική και την παγκόσμια ενεργειακή βιομηχανία, καθώς η Ευρώπη στρέφεται προς το υγροποιημένο φυσικό αέριο και απομακρύνεται από το δίκτυο αγωγών της Gazprom, που κυριαρχούσε στον ευρωπαϊκό εφοδιασμό για δεκαετίες.
Το φυσικό αέριο της Ρωσίας, σε αντίθεση με το πετρέλαιό της, δεν υπόκειται σε δυτικές κυρώσεις, αν και οι Βρυξέλλες εξετάζουν το ενδεχόμενο να επεκτείνουν το εμπάργκο τους στα ρωσικά καύσιμα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη επιδιώξει να μειώσει την εξάρτησή της από τις ρωσικές προμήθειες και φιλοδοξεί να αντικαταστήσει το φυσικό αέριο με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, καθώς προσπαθεί να περιορίσει τις εκπομπές της. Στο άμεσο μέλλον έχει αυξήσει τις εισαγωγές της σε υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Η Novatek, που ιδρύθηκε πριν από σχεδόν 29 χρόνια, εξασφάλισε τη στήριξη του ρωσικού κράτους για να επεκταθεί στην αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου μετά την έναρξη λειτουργίας της τεράστιας μονάδας υγροποιημένου φυσικού αερίου Yamal στη βορειοδυτική Σιβηρία το 2017.
Οι υπολογισμοί του Reuters, που βασίζονται σε στοιχεία από τα δεδομένα της Refinitiv Eikon, έδειξαν ότι οι συνολικές εξαγωγές της Gazprom σε LNG και προμήθειες αερίου από αγωγούς προς την Ευρώπη ήταν περίπου 13,8 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) μεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 15ης Ιουλίου.
Οι εξαγωγές της Novatek προς την περιοχή την ίδια περίοδο ανήλθαν σε 12,34 bcm.
«Η Gazprom έχει πιθανότατα χάσει για πάντα το 65%-75% του ιστορικού μεριδίου της στην ευρωπαϊκή αγορά», δήλωσε ο Ronald Smith της χρηματιστηριακής εταιρείας BCS με έδρα τη Μόσχα.
Ωστόσο, πρόσθεσε ότι θα ήταν «πολύ δύσκολο» για τη Novatek να αντικαταστήσει πλήρως την Gazprom στην Ευρώπη, καθώς οι υπόλοιποι πελάτες της Gazprom έχουν περιορισμένες υποδομές για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Οι εξαγωγές φυσικού αερίου της Gazprom, κυρίως προς την Ευρώπη, μειώθηκαν σχεδόν στο μισό πέρυσι λόγω της πολιτικής κρίσης για την Ουκρανία και αφού οι υποθαλάσσιοι αγωγοί Nord Stream υπέστησαν ζημιές από ανεξήγητες εκρήξεις τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Η Γερμανία και η Ιταλία παραμένουν μεταξύ των μεγαλύτερων πελατών της Gazprom στην Ευρώπη.
Μείωση των αγωγών
Η Ρωσία στοχεύει να εξασφαλίσει το ένα πέμπτο της παγκόσμιας αγοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου έως το 2035, από περίπου 8% το 2022, ενώ οι εξαγωγές της Ρωσίας μέσω αγωγών, που παρέχονται αποκλειστικά από την Gazprom μέσω ενός δικτύου σοβιετικής κατασκευής, μειώνονται σταθερά.
Το φυσικό αέριο καταψύχεται στους μείον 163 βαθμούς Κελσίου (-261,4 Φαρενάιτ) για να μετατραπεί σε υγρό που μπορεί να μεταφερθεί σε οποιονδήποτε τερματικό σταθμό επαναεριοποίησης στον κόσμο, καθιστώντας το πιο ευέλικτο από το αέριο αγωγών.
Για να υπερασπιστεί τη θέση της, η Gazprom το 2006 εξασφάλισε νόμο που της επέτρεψε να γίνει ο μοναδικός εξαγωγέας φυσικού αερίου της Ρωσίας μέσω αγωγών και υγροποιημένου φυσικού αερίου που μεταφέρεται από τη θάλασσα. Αλλά η Ρωσία έχει έκτοτε απελευθερώσει την εμπορία υγροποιημένου φυσικού αερίου για να υποστηρίξει τα σχέδια της Novatek.
Εν τω μεταξύ, η Novatek έχει αυξήσει την παραγωγή από το εργοστάσιο υγροποιημένου φυσικού αερίου Yamal στην Αρκτική και σχεδιάζει να ενισχύσει περαιτέρω την παραγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου στα νέα της έργα, τα οποία πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία τα επόμενα χρόνια.
Οι ηγεσίες τόσο της Novatek όσο και της Gazprom έχουν στενούς δεσμούς με τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και έχουν συγκρουστεί δημοσίως για την αυξανόμενη προβολή της Novatek στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, η οποία αντιπροσώπευε τα δύο τρίτα των συνολικών πωλήσεων φυσικού αερίου της Gazprom.
Ο Αλεξέι Μίλερ, διευθύνων σύμβουλος της Gazprom, είναι σύμμαχος του Πούτιν από τότε που συνεργάστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στο γραφείο του δημάρχου της Αγίας Πετρούπολης, της πρώην αυτοκρατορικής πρωτεύουσας της Ρωσίας.
Ο Μίλερ μετακόμισε στη Μόσχα το 2000, όταν ο Πούτιν εξελέγη για πρώτη φορά πρόεδρος της Ρωσίας. Έναν χρόνο αργότερα, διορίστηκε διευθύνων σύμβουλος της Gazprom.
Ο Γκενάντι Τιμτσένκο, επίσης μακροχρόνιος σύμμαχος του Πούτιν, παραιτήθηκε από το διοικητικό συμβούλιο της Novatek τον Μάρτιο του 2022, αφού βρέθηκε στο στόχαστρο των κυρώσεων.
Ο Τιμτσένκο έχει δηλώσει ότι κατείχε μερικές εμπορικές εταιρείες στην Αγία Πετρούπολη και κοντά σε αυτήν τη δεκαετία του 1990, όταν ο Πούτιν εργαζόταν στο γραφείο του δημάρχου της πόλης. Είχε καταγραφεί μεταξύ των μεγαλύτερων μετόχων της Novatek, πριν η εταιρεία σταματήσει να τους γνωστοποιεί πριν από αρκετά χρόνια.
Ο Τιμτσένκο αμφισβητούσε εδώ και καιρό το μονοπώλιο της Gazprom στις ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου, λέγοντας το 2012 ότι οι Ευρωπαίοι ήθελαν να έχουν μια εναλλακτική λύση στην Gazprom.
Τότε, επέκρινε επίσης την πολιτική της Gazprom στην Ευρώπη, η οποία, όπως είπε, είχε συμβάλει στη μείωση του μεριδίου αγοράς.
«Πιστεύω ότι η εκστρατεία μάρκετινγκ της Gazprom Export οδήγησε στη μείωση του ευρωπαϊκού μεριδίου της… Το υγροποιημένο φυσικό αέριο έχει ήδη έρθει στην αγορά. Στην ουσία, μια νέα, φθηνότερη αγορά φυσικού αερίου αναδύεται -πρέπει να βλέπει κανείς τέτοια πράγματα», δήλωσε ο Τιμτσένκο στο περιοδικό Forbes το 2012.