THEPOWERGAME
Τη χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών, τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία και τα ανοικτά μέτωπα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχειρεί να αλλάξει η κυβέρνηση με τη νέα Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ). Για τη νέα αρχή υπήρξε τον τελευταίο μήνα σκληρή πολιτική αντιπαράθεση, με τον ΣΥΡΙΖΑ να «βγαίνει στην αντίσταση» κατά «της ιδιωτικοποίησης του νερού».
Πολιτικοί παρατηρητές και στελέχη της αγοράς τονίζουν πως η πραγματικότητα απέχει πολύ από τα απαρχαιωμένα συνθήματα του ΣΥΡΙΖΑ, αφού «το θέμα της ιδιωτικοποίησης του νερού έχει τελειώσει εδώ και πολλά χρόνια σε ολόκληρο τον κόσμο, καθώς δεκάδες εταιρείες επανακρατικοποιήθηκαν από δεξιές ή αριστερές κυβερνήσεις». Συνεπώς, όπως υποστήριξε και από την πρώτη στιγμή ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), Κώστας Σκρέκας, η ίδρυση της νέας ρυθμιστικής αρχής, που ήταν απαίτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δεν ανοίγει κανένα δρόμο ιδιωτικοποίησης του νερού. Αντίθετα, βάζει όρους και κανόνες για τη χρηστή διαχείρισή του.
Στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε ένα σοβαρό θέμα διαφάνειας στη διαχείριση τόσο του νερού όσο και των αποβλήτων / απορριμμάτων. Μεγάλο τμήμα της ελληνικής επαρχίας χρησιμοποιεί σήμερα νερό άγνωστης ποιότητας, με προβληματικές υποδομές και με κόστος που είτε είναι πολύ υψηλό είτε πολύ χαμηλό (για ψηφοθηρικούς λόγους). Ένα άλλο τμήμα της περιφέρειας «βουλιάζει» κάτω από τις χωματερές και την υπολειτουργία μονάδων βιολογικού καθαρισμού. Η κατάσταση για τις δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) έγινε πολύ χειρότερη λόγω της ενεργειακής κρίσης, αφού χρησιμοποιούν αντλιοστάσια, κ.λπ., που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες πανάκριβης ενέργειας.
Η Ελλάδα πληρώνει σήμερα εξαμηνιαία πρόστιμα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την απουσία μονάδων βιολογικού καθαρισμού στην Ανατολική Αττική, πρόσθετα πρόστιμα για τις παράνομες χωματερές, ενώ απειλείται με κυρώσεις για τους βιολογικούς καθαρισμούς! Ταυτόχρονα η Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής (D.G. REGIO) της Κομισιόν σε μια μελέτη με τίτλο «Αποτελεσματική και αποδοτική εφαρμογή παρεμβάσεων στον τομέα του νερού, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της διοικητικής ικανότητας των ΔΕΥΑ στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων της περιόδου προγραμματισμού 2021-2027» ζητούσε μέτρα για να μπει τάξη στις 295 δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης και άλλους παρόχους υπηρεσιών νερού.
Ο μεγάλος κατακερματισμός των ΔΕΥΑ σε 295 παρόχους (ορισμένοι από τους οποίους λειτουργούν λίγες χιλιάδες μετρητών και συνεπώς δεν έχουν τα οφέλη των οικονομικών κλίμακας, ούτε σοβαρά έσοδα) είναι η κορυφή του παγόβουνου με τη διαχείριση του νερού στην Ελλάδα. Είναι γνωστά τα προβλήματα και με την άρδευση, τις υπερκοστολογήσεις, την αδιαφάνεια σε διαγωνισμούς, κ.ά. Έτσι, στο ΥΠΕΝ εντόπισαν, μεταξύ άλλων, πως υπάρχει ανεπαρκής έλεγχος των οικονομικών στοιχείων των παρόχων υπηρεσιών ύδατος και των βασικών κέντρων κόστους, ανεπαρκή στοιχεία λειτουργίας, αφού μόλις το 42% των οργανισμών υποβάλλει συστηματικά τα στοιχεία που υποχρεούται από τον νόμο στην πλατφόρμα του συστήματος.
Καταγράφεται επίσης ανομοιομορφία σε ό,τι αφορά το ποσοστό ανάκτησης του κόστους των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης. Το επίπεδο ανάκτησης του κόστους των παρόχων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης, πλην ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ που είναι πιο οργανωμένες, κυμαίνεται από 21% έως 202%, λένε στο υπουργείο. Δηλαδή κάποιοι δεν ανακτούν ούτε το κόστος παροχής του νερού (προσφέροντας χαμηλές τιμές για ψηφοθηρικούς λόγους) με σημαντική ζημιά των δήμων, ενώ κάποιοι άλλοι κερδοσκοπούν χρεώνοντας το νερό σε διπλάσιο κόστος από το κόστος παροχής του!
Με βάση τα τελευταία στοιχεία, του 2019, το συνολικό ποσοστό απωλειών των παρόχων νερού φτάνει έως και το 62% και κατά μέσο όρο έχουμε απώλειες που φτάνουν το 35,6% σε ό,τι αφορά το πόσιμο νερό. Υπάρχουν ΔΕΥΑ που δηλώνουν ότι έχουν 65% απώλειες στο νερό, σύμφωνα με το ΥΠΕΝ. Επιπλέον απουσιάζει η συστηματική αποτύπωση της κατάστασης του δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης, ώστε να προτεραιοποιηθούν τα απαιτούμενα έργα.
Η νομοθεσία δεν προέβλεπε μέχρι πρόσφατα, που ψηφίστηκε ο νόμος για την ΡΑΑΕΥ, σοβαρές κυρώσεις για τις ΔΕΥΑ που δεν συμμορφώνονται με την κοινοτική και ελληνική νομοθεσία για την κοστολόγηση και τιμολόγηση των υπηρεσιών ύδατος. Ούτε υπήρχε κανένας ουσιαστικός έλεγχος της διαχειριστικής επάρκειας και του επιπέδου ποιότητας στην παροχή νερού από τους περίπου 300 φορείς, ενώ είναι εμφανές πως ορισμένοι αδυνατούν να επιτελέσουν το έργο τους, ειδικά στην ελληνική περιφέρεια.
Οι αντιδράσεις για τις συγχωνεύσεις ΔΕΥΑ
Παρά την αντίδραση ορισμένων δημοτικών αρχόντων στο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε, παρέμεινε η πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2024 η ΡΑΑΕΥ «υποβάλλει στους υπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Εσωτερικών πρόταση ολοκληρωμένης δέσμης μέτρων, συνοδευόμενη από ανάλυση οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών, για τη διασφάλιση της επιχειρησιακής λειτουργίας του συνόλου των παρόχων υπηρεσιών ύδατος». Στο πλαίσιο αυτό, «προτείνει την αναδιοργάνωσή τους, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας διαδημοτικών συνεργασιών και σύναψης προγραμματικών συμβάσεων, καθώς και κάθε πρόσφορο μέτρο, προς ενίσχυση της διαχειριστικής τους ικανότητας». Αντίστοιχες προτάσεις υποβάλλει και για τους διαδημοτικούς φορείς διαχείρισης απορριμμάτων, τους ΦΟΣΔΑ.
Μάλιστα, αν δεν περάσουν αυτή την αξιολόγηση ή αν δεν στείλουν στοιχεία, οι φορείς παροχής νερού και διαχείρισης αποβλήτων δεν θα μπορούν να ενταχθούν σε χρηματοδοτικά προγράμματα. Και γι’ αυτό το θέμα, όμως, εκκρεμεί Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) των υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Εσωτερικών, με την οποία «θεσπίζονται κριτήρια αξιολόγησης της διαχειριστικής ικανότητας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος και των ΦΟΣΔΑ, καθώς και τα ελάχιστα επίπεδα πλήρωσης των κριτηρίων αυτών, για την πιστοποίηση της επάρκειάς τους, ως προς το ελάχιστο απαιτούμενο επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών στους οικείους καταναλωτές…».
Τι λέει η αγορά
Όπως έγραφε προ ημερών στα «Παραπολιτικά» ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Μεσόγειος ΑΕ, Διονύσης Γεωργόπουλος, μετά την ψήφιση του νόμου οι μικρές ΔΕΥΑ «που σήμερα υπολειτουργούν και σε κάθε περίπτωση ανταποκρίνονται λειψά στις σύγχρονες ανάγκες διαχείρισης του νερού, θα αντιμετωπίσουν ένα πιο απαιτητικό πλαίσιο οικονομικής και τεχνικής οργάνωσης. Τότε, εκ των πραγμάτων θα τεθεί στην ημερήσια διάταξη το θέμα του κρίσιμου μεγέθους των φορέων παροχής ύδατος, ώστε να είναι επιχειρησιακά ικανοί και οικονομικά βιώσιμοι».
Ο ίδιος προσθέτει πως «το εύλογο επιχείρημα ότι αν μια οργανωμένη ΔΕΥΑ αναλάβει την ύδρευση για έναν απομακρυσμένο οικισμό, θα ανέβει δυσανάλογα το λειτουργικό της κόστος, δεν μπορεί να οδηγεί σε άρνηση συνενώσεων. Είπαμε, το νερό είναι δημόσιο αγαθό για όλους, όχι μόνο για τους κατοίκους των πόλεων. Χρειαζόμαστε ισχυρούς δημόσιους φορείς διαχείρισης ύδατος, που θα λειτουργούν με επιχειρησιακό σχέδιο, που θα μπορεί να ενσωματώσει και τις ειδικές ανάγκες της υπαίθρου, και βεβαίως θα διεκδικούν τις απαραίτητες ειδικές παρεμβάσεις και δημόσιες πολιτικές για αυτές τις ανάγκες».
Πρόστιμα και δείκτες αξιολόγησης
Η ΡΑΑΕΥ «εποπτεύει την εφαρμογή της ισχύουσας μεθόδου κοστολόγησης και τιμολόγησης και αν διαπιστωθεί εσφαλμένη εφαρμογή των κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης ή μη συμμόρφωση σε γενικότερους κανόνες, προβαίνει σε συστάσεις». Επιπλέον «δύναται να ζητεί από τους αρμόδιους παρόχους υπηρεσιών ύδατος να τροποποιήσουν τα τιμολόγιά τους για τις διάφορες κατηγορίες καταναλωτών και χρηστών, εφόσον κρίνει ότι δεν διασφαλίζεται η ορθή και αμερόληπτη εφαρμογή των κανόνων τιμολόγησης». Για πρώτη φορά προβλέπονται βαριά πρόστιμα που φτάνουν μέχρι και τα 10 εκατ. ευρώ ή το 6% των ετήσιων εσόδων ενός φορέα διαχείρισης νερού.
Η νέα αρχή χρησιμοποιεί διάφορους δείκτες που είναι υποχρεωμένοι να τους καταθέτουν οι φορείς, μεταξύ των οποίων απώλειες δικτύου, μέση κατανάλωση κυβικού μέτρου (κ.μ.) /υδρομετρητή ύδρευσης, πυκνότητα δικτύου αποχέτευσης (συνδέσεις ανά χιλιόμετρο), πυκνότητα δικτύου ύδρευσης (υδρομετρητές ανά χλμ.), ποσοστό κάλυψης καταναλωτών από το δίκτυο αποχέτευσης, μέσο κόστος αντικατάστασης όλων των παγίων, ανά υδρομετρητή ύδρευσης και σύνδεση αποχέτευσης, μοναδιαία έσοδα ευρώ /κ.μ., καταναλισκόμενη ενέργεια kwh/κ.μ., συνολική εύλογη κατανάλωση, κ.ά.
Τι δήλωσε ο ΥΠΕΝ, Κ. Σκρέκας, στα «Παραπολιτικά»:
«Με αφορμή τον νόμο που ψηφίστηκε πρόσφατα και τη σχετική συζήτηση στη Βουλή και στον δημόσιο διάλογο, επαναλαμβάνω για πολλοστή φορά ότι το νερό ήταν, είναι και θα παραμείνει υπό δημόσιο έλεγχο. Το νερό δεν είναι εμπορεύσιμο προϊόν. Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας προσδιορίζει με σαφήνεια τον δημόσιο χαρακτήρα των φορέων παροχής υπηρεσιών ύδατος. Αντίθετα με τους ανυπόστατους ισχυρισμούς της αντιπολίτευσης, για πρώτη φορά στον νόμο που έφερε η κυβέρνηση με το άρθρο 1 της αιτιολογικής έκθεσης και το άρθρο 3 του νομοσχεδίου θωρακίζεται ο δημόσιος χαρακτήρας των παρόχων ύδατος.
Συνεπώς, δεν εκχωρούμε καμία αρμοδιότητα υδατικής πολιτικής προς μια Ρυθμιστική Αρχή. Στον νέο νόμο αναφέρεται ρητά ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι ο αρμόδιος φορέας που χαράσσει την πολιτική για την προστασία και τη διαχείριση των υδάτων. Η δική μας νομοθετική παρέμβαση γίνεται προκειμένου να εξασφαλιστούν τα συμφέροντα των καταναλωτών, καθώς πρέπει να διατηρούμε χαμηλές τιμές, ενώ η ποιότητα του νερού πρέπει να καταμετράται και να ελέγχεται συστηματικά και σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Θυμίζω ότι το 2019 το συνολικό ποσοστό απωλειών των παρόχων φτάνει έως και το 62% και κατά μέσο όρο έχουμε απώλειες που φτάνουν το 35,6% σε ό,τι αφορά το πόσιμο νερό. Υπάρχουν ΔΕΥΑ που δηλώνουν ότι έχουν 65% απώλειες στο νερό. Η κυβέρνηση πιστεύει ότι μια ισχυρή, δημόσια και ανεξάρτητη αρχή μπορεί να ασκεί αποφασιστικά έλεγχο για την ασφάλεια και την ποιότητα του νερού, ιδιαίτερα όταν έχουμε δημόσιους μονοπωλιακούς οργανισμούς».
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
