COP27: Η διάσκεψη για το Κλίμα μέσα από 6 ερωταπαντήσεις

Εν μέσω μεγάλων εντάσεων και διαφωνιών, η COP27, η διάσκεψη για το Κλίμα του ΟΗΕ, ολοκληρώθηκε έπειτα από περισσότερες από δύο εβδομάδες τα ξημερώματα της Κυριακής στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου, γεγονός που την καθιστά ως μία από τις πιο μακρές διασκέψεις για το Κλίμα στην ιστορία.

«Δεν ήταν εύκολο», αλλά «τελικά εκπληρώσαμε την αποστολή μας», δήλωσε ο πρόεδρος της COP27, o Αιγύπτιος υπουργός Εξωτερικών Σαμέχ Σούκρι. Η τελική ανακοίνωση, καρπός πολλών συμβιβασμών, έγινε τελικά δεκτή ομόφωνα και ζητεί τη «γρήγορη» μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, αλλά δεν περιλαμβάνει κανέναν νέο στόχο σε σχέση με την προηγούμενη COP της Γλασκώβης. «Πρέπει να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές τώρα και αυτό είναι ένα ερώτημα στο οποίο αυτή η COP δεν απάντησε», σχολίασε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.

Πισωγύρισμα

Το κείμενο για τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου προκάλεσε επίσης αντιδράσεις, με πολλές χώρες να καταγγέλουν ότι υστερεί έναντι των δεσμεύσεων που είχαν οριστεί σε προηγούμενες διασκέψεις, κυρίως σε ό,τι αφορά στον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας της Γης στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή. Αν και η πρόβλεψη αυτή αναφέρεται στην τελική ανακοίνωση, με βάση τις τρέχουσες δεσμεύσεις των χωρών ο στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί, ενώ ανέφικτος φαίνεται και ο στόχος του περιορισμού της ανόδου της θερμοκρασίας της Γης στους 2 βαθμούς Κελσίου. Σύμφωνα με τις τρέχουσες δεσμεύσεις των χωρών, ο κόσμος οδεύει προς μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,4 βαθμών Κελσίου ως το τέλος του αιώνα και με τον υφιστάμενο ρυθμό εκπομπών προς το καταστροφικό σενάριο των 2,8 βαθμών Κελσίου.

Ακόμη ένα θέμα που προκάλεσε αναταράξεις στην COP27 ήταν αυτό του περιορισμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Πολλές χώρες εκτίμησαν ότι τα κείμενα που πρότεινε η αιγυπτιακή προεδρία αποτελούσαν πισωγύρισμα σε σχέση με τις δεσμεύσεις που είχαν ληφθεί πέρυσι στη Γλασκώβη. «Αυτή η COP περιόρισε τις δεσμεύσεις των χωρών να παρουσιάσουν νέους και πιο φιλόδοξους στόχους», κατήγγειλε η Λοράνς Τουμπιανά αρχιτέκτονας της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα, το 2015.

Χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το ζήτημα της μείωσης της χρήσης των ορυκτών καυσίμων, που ευθύνονται για την υπερθέρμανση του πλανήτη, αλλά δεν αναφέρονται στις περισσότερες αποφάσεις για το Κλίμα. Στο κείμενο της COP26 υπήρχε αναφορά στον άνθρακα, έπειτα από έντονες διαπραγματεύσεις, αλλά στο Σαρμ ελ Σέιχ οι «συνήθεις ύποπτοι», σύμφωνα με την έκφραση που χρησιμοποίησε ένας απεσταλμένος, αρνήθηκαν για μία ακόμη φορά να υπάρξει οποιαδήποτε αναφορά στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

Σε μια πρωτοφανή αναφορά στο τελικό κείμενο της διάσκεψης προβλέπεται η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μαζί με τις ενέργειες «με χαμηλές εκπομπές», μια έκφραση που συνήθως χρησιμοποιείται για την πυρηνική ενέργεια.

Ας προχωρήσουμε σε μια επισκόπηση της μεγαλύτερης σε διάρκεια διάσκεψης για το Κλίμα μέσα από έξι ερωταπαντήσεις:

1. Ποιο ήταν το πλαίσιο της COP27;

Η διάσκεψη για το Κλίμα αντιμετώπισε πάρα πολλές αντίθετες απόψεις, εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και των πληθωριστικών πιέσεων που επιδεινώθηκαν από τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου. Οι συνομιλίες χρησίμευσαν ως ένα είδος προθεσμίας για τις χώρες να τηρήσουν την υπόσχεση, που είχαν δώσει στη διάσκεψη της Γλασκώβης πέρυσι, για ενίσχυση των εθνικών τους σχεδίων και στόχων ως προς την πράσινη μετάβαση. Στην περίπτωση αυτή, μόνο 24 χώρες το έκαναν (από τις 196 που συμμετείχαν). Έτσι, επί έναν χρόνο ο κόσμος αφέθηκε σε τροχιά που οδήγησε σε καταστροφική άνοδο 2,4 βαθμών Κελσίου στις μέσες θερμοκρασίες, πολύ μακριά από τον παγκόσμιο στόχο του 1,5 C.

2. Ποιοι έδωσαν το «παρών»;

Παρά τη μονοπώληση του πολιτικού ενδιαφέροντος από τη ρωσο-ουκρανική σύρραξη και τη Σύνοδο Κορυφής των G0 στο Μπαλί που συνέπεσε χρονικά κάποιες μέρες με τη διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα COP27 στην Αίγυπτο, σχεδόν 200 αρχηγοί κρατών παρέστησαν στο Σαρμ ελ Σέιχ. Ο νέος πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Ρίσι Σούνακ, κάνοντας μία στροφή 180 μοιρών, έφτασε τη δεύτερη ημέρα διεξαγωγής της διάσκεψης για να πει στους χιλιάδες εκπροσώπους ότι η παρακαλούθηση του θέματος ήταν μια οικονομική αναγκαιότητα. Από την πλευρά του, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα επευφημήθηκε όταν υποσχέθηκε να τερματίσει την αποψίλωση των δασών του Αμαζονίου, ενώ ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπάιντεν προέτρεψε τα κράτη να αυξήσουν τις φιλοδοξίες τους για την κλιματική αλλαγή.

3. Κατά πόσο το αποτέλεσμα εκπλήρωσε τις προσδοκίες της COP27;

Το δεκαπενθήμερο των συνομιλιών ξεκίνησε με μια έκπληξη, αφού από ολοένα και περισσότερα μπλοκ έρχονταν εκκλήσεις για ένα Ταμείο που θα αποζημιώνει τα πιο ευάλωτα κράτη για τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται σε μεγάλο βαθμό από τις πρακτικές των πλουσιότερων χωρών. Ωστόσο, λίγοι ήταν οι παρατηρητές που είχαν προβλέψει ότι θα σημειωνόταν συμφωνία αναφορικά με τη δημιουργία του Ταμείου. Παρόλα αυτά, οι 196 υπέγραψαν τη συμφωνία για τη δημιουργία του Ταμείου «απωλειών και ζημιών», μια σημαντική κατάκτηση 15 χρόνια μετά την πρώτη διατύπωση της ιδέας. Ωστόσο, οι ελπίδες του Ηνωμένου Βασιλείου, της ΕΕ και πολλών ευάλωτων χωρών διαψεύστηκαν όταν η διάσκεψη κλήθηκε να επαναπροσανατολίσει τα κράτη στην τροχιά του 1,5 βαθμού Κελσίου.

4. Πώς θα εφαρμοστεί το Ταμείο «απωλειών και ζημιών»;

Το ποιος θα πληρώσει, πόσα και με ποιον τρόπο για το Ταμείο, θα αποφασιστεί σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις. Η αρχή είναι ότι οι ανθρώπινες και οικονομικές απώλειες που αντιμετωπίζουν οι πιο ευάλωτες χώρες, όπως τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια για τις πλημμύρες στο Πακιστάν, προκαλούνται από τις πολύ υψηλότερες εκπομπές άνθρακα των πλουσιότερων χωρών. Παρόλα αυτά, το ποιες χώρες θα συνεισφέρουν σε αυτό το Ταμείο παραμένει ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, καθώς η Κίνα πλησιάζει με γοργούς ρυθμούς τόσο την Ευρώπη όσο και την Αμερική αναφορικά με τις μαζικές εκπομπές ρύπων. Ωστόσο, το κείμενο της τελικής συμφωνίας της COP27 είναι αρκετά κενό ως προς το θέμα, επιτρέποντας στην Κίνα να ξεγλιστρήσει. Αρκετοί ηγέτες πρότειναν να συνεισφέρουν στο Ταμείο εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου, ακόμη και οι αεροπορικές εταιρείες. Ωστόσο, οι αποφάσεις μετατέθηκαν για επόμενη συνάντηση των ηγετών, που πρόκειται να πραγματοποιηθεί πριν από τα τέλη Μαρτίου.

5. Τι γίνεται με την περικοπή των ορυκτών καυσίμων που προκαλούν αυτές τις απώλειες τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε χρήμα;

Οι απόψεις διίστανται για το κατά πόσο το αποτέλεσμα της διάσκεψης της Αιγύπτου θα κρατήσει ζωντανό τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου. Ηνωμένο Βασίλειο, ΕΕ και άλλοι συνασπισμοί κρατών υποστήριξαν την ιδέα μιας αναφοράς στη σταδιακή κατάργηση όλων των ορυκτών καυσίμων, όχι μόνο του άνθρακα, όπως  είχαν δεσμευτεί στη Γλασκώβη έναν χρόνο νωρίτερα, ωστόσο βασικοί παίκτες πετρελαίου και φυσικού αερίου κατάφεραν να εμποδίσουν τη συμπερίληψή της στο τελικό κείμενο της συμφωνίας. Κι ενώ η ανάγκη για επίσπευση της στροφής προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αναφέρεται στη συμφωνία, αυτή αντισταθμίζεται από τις χώρες που παράγουν ορυκτά καύσιμα, οι οποίες εξασφάλισαν κάποιο είδος πράσινου φωτός στην «ενέργεια χαμηλών εκπομπών», που θεωρείται επίσης ως αναφορά τακτικής στο αέριο. Μάλιστα, η συμφωνία παραλείπει οποιαδήποτε έκκληση για υποβολή νέων σχεδίων για τη μείωση των εκπομπών έως το 2030, καθιστώντας δύσκολο να δούμε πώς θα επιτευχθεί ο στόχος του 1,5C.

6. Τι μέλλει γενέσθαι;

Η διάσκεψη για το Κλίμα του επόμενου χρόνου, η COP28 θα διεξαχθεί σε έναν μεγάλο παραγωγό και εξαγωγέα πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και συγκεκριμένα, στο Αμπού Ντάμπι. Εκτός από τις συνομιλίες για το Ταμείο «απωλειών και ζημίων», η συνάντηση αναμένεται να επικεντρωθεί στην απογραφή της προόδου των προσπαθειών, που ξεκίνησαν το 2015, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Εν τω μεταξύ, τα βλέμματα θα στραφούν στη διάσκεψη του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα στον Καναδά, που είναι προγραμματισμένη για τον επόμενο μήνα, όπου η διατήρηση των πλούσιων σε άνθρακα οικοσυστημάτων, όπως ο Αμαζόνιος, θα είναι στην ημερήσια διάταξη, καθώς οι χώρες προσπαθούν να καταλήξουν σε μια νέα συμφωνία για να σταματήσει η άγρια εκμετάλλευση της φύσης έως το 2030.

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!