Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε, βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, ελληνικό μέτρο με εκτιμώμενο προϋπολογισμό ύψους 341 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της κατασκευής και της λειτουργίας εγκαταστάσεων αποθήκευσης στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας. Το μέτρο θα χρηματοδοτηθεί εν μέρει από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), μετά τη θετική αξιολόγηση του ελληνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας από την Επιτροπή και την έγκρισή του από το Συμβούλιο. Στόχος του μέτρου είναι να καταστεί δυνατή η ομαλή ενσωμάτωση στο ελληνικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας ενός αυξανόμενου μεριδίου ανανεώσιμης ενέργειας που προέρχεται από αιολικές και ηλιακές πηγές. Το πρόγραμμα θα συμβάλει επίσης στους στρατηγικούς στόχους της ΕΕ που σχετίζονται με την Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ.
Η εκτελεστική αντιπρόεδρος, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Η αύξηση της διαθέσιμης δυναμικότητας αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας στο σύστημα είναι καίριας σημασίας ώστε να καταστούν τα δίκτυα πιο ευέλικτα και καλύτερα προετοιμασμένα για ένα μέλλον στο οποίο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του απανθρακοποιημένου μείγματος ηλεκτρικής ενέργειας. Το ελληνικό μέτρο ενίσχυσης που εγκρίναμε σήμερα, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί εν μέρει από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, θα συμβάλει στην ανάπτυξη ανταγωνιστικών αγορών για υπηρεσίες συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας, βοηθώντας παράλληλα την Ελλάδα να επιτύχει τους στόχους της για μείωση των εκπομπών».
Το ελληνικό καθεστώς
Το καθεστώς που κοινοποίησε η Ελλάδα θα προωθήσει τη δημιουργία διαφόρων εγκαταστάσεων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, συνολικής δυναμικότητας έως 900 MW, συνδεδεμένων με το δίκτυο υψηλής τάσης. Τα έργα θα επιλεγούν μέσω διαφανούς και αμερόληπτης διαδικασίας υποβολής προσφορών. Η ανάθεση των συμβάσεων στα επιλεγμένα έργα θα πρέπει να πραγματοποιηθεί πριν από το τέλος του 2023, οι δε εγκαταστάσεις αποθήκευσης θα πρέπει να ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2025.
Η ενίσχυση θα χορηγηθεί, σωρευτικά, υπό μορφή: i) επενδυτικής επιχορήγησης, η οποία θα καταβληθεί κατά τη φάση κατασκευής όλων των υποστηριζόμενων έργων· και ii) ετήσιας στήριξης που θα καταβάλλεται κατά τη φάση λειτουργίας των έργων, για περίοδο 10 ετών.
Το συνολικό ποσό της ετήσιας στήριξης ανά δικαιούχο θα καθοριστεί σε διαγωνισμό και θα προσαρμοστεί μέσω μηχανισμού ανάκτησης σε περίπτωση που το έργο έχει πλεονάζοντα έσοδα από τη συμμετοχή του στην αγορά κατά τη φάση λειτουργίας.
Η Επιτροπή αξιολόγησε το μέτρο σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, και συγκεκριμένα το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο επιτρέπει στις χώρες της ΕΕ να στηρίζουν την ανάπτυξη ορισμένων οικονομικών δραστηριοτήτων υπό ορισμένες προϋποθέσεις, και τις κατευθυντήριες γραμμές του 2022 για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενέργειας.
Η Επιτροπή έκρινε ότι η ενίσχυση είναι αναγκαία και έχει χαρακτήρα κινήτρου, δεδομένου ότι τα έργα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας δεν θα εκτελεστούν χωρίς τη δημόσια στήριξη. Επιπλέον, το μέτρο είναι αναλογικό, δεδομένου ότι το επίπεδο της ενίσχυσης αντιστοιχεί στις πραγματικές χρηματοδοτικές ανάγκες, θα υπάρχουν δε οι αναγκαίες διασφαλίσεις που περιορίζουν την ενίσχυση στο ελάχιστο (μεταξύ άλλων, ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών για τη χορήγηση της ενίσχυσης και προσαρμογή της ετήσιας στήριξης μέσω μηχανισμού ανάκτησης σε περίπτωση πλεοναζόντων εσόδων από την αγορά). Ως εκ τούτου, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα θετικά αποτελέσματα του μέτρου αντισταθμίζουν κάθε πιθανή στρέβλωση του ανταγωνισμού και των συναλλαγών που προκαλείται από τη στήριξη. Βάσει των ανωτέρω, η Επιτροπή ενέκρινε το μέτρο σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις.
Ιστορικό
Οι λύσεις αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, όπως οι συσσωρευτές, καθιστούν δυνατή την αποθήκευση της πλεονάζουσας ενέργειας που παράγεται σε περιόδους υψηλής ανανεώσιμης παραγωγής και τη χρήση της αργότερα, όταν οι καιρικές συνθήκες είναι λιγότερο ευνοϊκές. Το μερίδιο της ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας στο μείγμα αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά κατά τα προσεχή έτη, γεγονός που συνάδει με τους στόχους μείωσης των εκπομπών. Ως εκ τούτου, οι συσσωρευτές, μαζί με άλλα είδη εγκαταστάσεων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, πρόκειται να καταστούν ολοένα και πιο απαραίτητη συνιστώσα των απανθρακοποιημένων συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας.
Χάρη στην υψηλή τους ευελιξία και την ικανότητά τους να εισέρχονται στην αγορά και να αρχίζουν να παράγουν στην πλήρη τους δυναμικότητα σχεδόν αμέσως, οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας ενισχύουν τη ρευστότητα της αγοράς, στηρίζουν την ανταγωνιστικότητα και τη διαφανή διαμόρφωση των τιμών και συμβάλλουν στη μείωση των τιμών των υπηρεσιών του συστήματος, καθώς σταθεροποιούν το δίκτυο. Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης που εγκαθίστανται σε περιοχές με κορεσμένα δίκτυα θα μπορούσαν επίσης να λειτουργούν ανακουφιστικά όσον αφορά τη συμφόρηση του δικτύου, απορροφώντας την τοπικά παραγόμενη ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια, η οποία διαφορετικά θα περικοπεί λόγω των μεταφορικών περιορισμών του δικτύου.
Οι κατευθυντήριες γραμμές του 2022 για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενέργειας παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή θα αξιολογήσει τη συμβατότητα της προστασίας του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας του κλίματος, με τα μέτρα ενίσχυσης στον τομέα της ενέργειας που υπόκεινται στην υποχρέωση κοινοποίησης βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συνθήκης.
Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές, που θα ισχύουν από τον Ιανουάριο του 2022, δημιουργούν ένα ευέλικτο, κατάλληλο για τον επιδιωκόμενο σκοπό πλαίσιο που θα συνδράμει τα κράτη μέλη στην παροχή της αναγκαίας στήριξης για την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας με στοχευμένο και οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Οι κανόνες ευθυγραμμίζονται με τους σημαντικούς στόχους και τις επιδιώξεις της ΕΕ που καθορίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία καθώς και με άλλες πρόσφατες κανονιστικές αλλαγές στους τομείς της ενέργειας και του περιβάλλοντος, θα λαμβάνουν δε υπόψη την αυξημένη σημασία της κλιματικής προστασίας. Περιλαμβάνουν τμήματα σχετικά με τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης, ενισχύσεις για την καθαρή κινητικότητα, τις υποδομές, την κυκλική οικονομία, τη μείωση της ρύπανσης, την προστασία και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, καθώς και μέτρα για την κατοχύρωση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Στο πλαίσιο του ΜΑΑ παρουσιάζονται εθνικά σχέδια ανάκαμψης, τα οποία περιλαμβάνουν μέτρα που συνεπάγονται κρατική ενίσχυση. Η Επιτροπή αξιολογεί τα μέτρα αυτά κατά προτεραιότητα, έχει παράσχει δε καθοδήγηση και στήριξη στα κράτη μέλη κατά τις προπαρασκευαστικές φάσεις των εθνικών σχεδίων, ώστε να διευκολυνθεί η ταχεία ανάπτυξη του ΜΑΑ.
Η μη εμπιστευτική εκδοχή της απόφασης θα δημοσιευθεί με αριθμό υπόθεσης SA.64736 στο μητρώο κρατικών ενισχύσεων του ιστοτόπου της Επιτροπής για τον ανταγωνισμό, αφ’ ης στιγμής διευθετηθούν τυχόν ζητήματα απορρήτου.
