THEPOWERGAME
Μεγάλες εκτάσεις στα βουνά Σάος (Σαμοθράκη), Σμόλικας (Γρεβενά και Ιωάννινα), Τύμφη (Ιωάννινα), Ταΰγετος (Λακωνία και Μεσσηνία), Λευκά Όρη (Χανιά και Ρέθυμνο) και Χατζή (Τρίκαλα) είναι οι πρώτες που εντάσσονται στο νέο καθεστώς των Περιοχών Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ). Το νέο καθεστώς, για το οποίο έχουν ήδη υπογραφεί οι υπουργικές αποφάσεις και σύντομα θα εκδοθεί το ΦΕΚ, παρουσιάστηκε την Τρίτη από το υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα και τον υφυπουργό Γιώργο Αμυρά.
Προβλέπεται πως στις συγκεκριμένες περιοχές εντός των απαγορεύεται η κατασκευή τεχνητών επιφανειών (με συγκεκριμένες εξαιρέσεις όπως για λόγους προστασίας των δασών, για λόγους εθνικής άμυνας, κ.λπ.) ενώ θα ξηλωθούν τυχόν τεχνητές επιφάνειες που υπάρχουν σήμερα. Ταυτόχρονα ακυρώνονται οι άδειες για μονάδες παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ που έχουν εκδοθεί ή είναι υπό έκδοση εντός των συγκεκριμένων περιοχών. Οι υφιστάμενοι δασικοί δρόμοι συντηρούνται χωρίς να μπορούν να αναβαθμιστούν.
Ο κ. Αμυράς υποστήριξε πως η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που καθιερώνει καθεστώς ειδικής προστασίας για βουνά απαγορεύοντας κάθε τεχνητή κατασκευή. Η Ελλάδα είπε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος διαθέτει σήμερα 367.000 χιλιόμετρα δρόμων που την τεμαχίζουν σε 4.700 κομμάτια γης. Σε οποιοδήποτε σημείο της χώρας η πιθανότητα να βρεθούμε σε απόσταση μεγαλύτερη από ένα χιλιόμετρο είναι μόλις 5,43%. Επιπλέον, η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση της Ε.Ε. με βάση το ρυθμό αύξησης τεχνητών επιφανειών με αποτέλεσμα να απειλούνται τόσο η πανίδα όσο και η χλωρίδα σε πολλές περιοχές.
Οι ΠΑΔ, που θεσπίζονται με τις υπουργικές αποφάσεις, είναι χερσαίο τμήμα άνω του ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου και απέχει πάνω από ένα χιλιόμετρο από πλησιέστερο δρόμο. Οι πρώτες έξι ΠΑΔ είναι εκτεταμένες περιοχές μεγαλύτερες των 50 τ. χιλιομέτρων έχουν απομείνει στα βουνά της Ελλάδας. Για παράδειγμα στο όρος Σάος της Σαμοθράκης μπαίνουν στο καθεστώς 97 τετραγωνικά χιλιόμετρα του ψηλότερου βουνού του Αιγαίου. Στο Σμόλικα, το δεύτερο υψηλότερο βουνό της χώρας εντάσσονται στην ΠΑΔ 102,89 τετραγωνικά χιλιόμετρα, στον Ταϋγετο 143,23 τετραγωνικά χιλιόμετρα και στα Λευκά Όρη περίπου 382 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Κατά τον κ. Αμυρά στις ΗΠΑ χρειάστηκαν 15 χρόνια για να θεσμοθετήσουν ΠΑΔ (2% της ηπειρωτικής γης σε αυτό το καθεστώς) ενώ και στην Ευρώπη προωθείται ακόμα και η αποκατάσταση των κατακερματισμένων επιφανειών.
Στο ΥΠΕΝ υποστήριξαν πως «δεν θα γίνουν αιολικά πάρκα σε αυτά τα βουνά». Καμία τεχνητή επιφάνεια, καμία διάνοιξη δρόμου. Προσθέτουν πως «έχουν οριοθετηθεί άνω των 55 αδιατάρακτων φυσικών τοπίων με έκταση άνω των 10 τετραγωνικών χιλιομέτρων και κάτω των 50 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Εχουμε την έρευνα και ξέρουμε ποιες περιοχές είναι αδιατάρακτες και θα τις μελετήσουμε. Μελετάμε και ζυγίζουμε τη σημασία κάθε περιοχής».
Οι υπουργικές αποφάσεις είναι διάρκειας ισχύος δύο έτη (σύντομα θα βγει το ΦΕΚ) και αμέσως μετά θα ενταχθούν στις ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες για τις προστατευόμενες περιοχές.
Πώς θεσμοθετήσαμε τις Περιοχές Άνευ Δρόμων;
Με Υπουργική Απόφαση, εξουσιοδοτική άρθρου 47 ν.4685/2020, ανά περιοχή:
- Απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμων κίνησης μηχανοκίνητων οχημάτων, η επέκταση των υφιστάμενων ανεξαρτήτως κατηγορίας, καθώς και κάθε είδους τεχνική επέμβαση, μεταβολή ή αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος.
- Δεν θίγονται νομίμως υφιστάμενα έργα και η συντήρηση τους.
- Επιτρέπεται η σήμανση, επισκευή, συντήρηση και βελτίωση υφιστάμενων ορειβατικών και πεζοπορικών μονοπατιών, χωρίς τη χρήση μηχανοκίνητων μέσων πρόσβασης και με την προϋπόθεση ότι οι επεμβάσεις θα υλοποιούνται με φυσικά υλικά.
- Εξαιρούνται από τους όρους και τους περιορισμούς έργα για σκοπούς Εθνικής Άμυνας, όπως καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας.
- Εξαιρούνται των ανωτέρω απαγορεύσεων έργα και επεμβάσεις που υλοποιούνται λόγω εκτάκτου ανάγκης (σεισμών, πλημμυρών, θεομηνιών, πυρκαγιάς κ.λπ.) εφόσον μετά λαμβάνεται μέριμνα για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος και έργα και επεμβάσεις που κρίνονται απαραίτητες για λόγους προστασίας ή/και αποκατάστασης του φυσικού και δασικού περιβάλλοντος.
Τα Απάτητα Βουνά μπλοκάρουν τις επενδύσεις;
Τα «Απάτητα Βουνά» αποτελούν ένα φρένο στην υπερεκμετάλλευση του περιβάλλοντος από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, χωρίς όμως να βάζουν εμπόδια σε επενδύσεις, καθώς αφορούν σε περιοχές ανέγγιχτες στο πέρασμα του χρόνου.
Ο οικοτουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί σε κάθε περιοχή που παρουσιάζει ενδιαφέρον από άποψη βιοποικιλότητας και αισθητικής τοπίου, συμβάλλοντας
στη διατήρηση ή στη δημιουργία κινήτρων για μετάβαση σε πράσινη οικονομική δραστηριότητα όπως βιολογικές καλλιέργειες, προώθηση παραδοσιακών προϊόντων κ.ά.
Ποια είναι τα οφέλη από τα Απάτητα Βουνά;
- Συνεισφέρουν στη διατήρηση της φυσικής βιοποικιλότητας.
- Εμποδίζουν την είσοδο ξενικών ειδών.
- Παρέχουν διαδρομές μετανάστευσης και ενδιάμεσων στάσεων σε είδη πανίδας.
- Δεσμεύουν άνθρακα και μειώνουν τις επιπτώσεις των αερίων του θερμοκηπίου.
- Διατηρούν τη συνδεσιμότητα και την ακεραιότητα του οικοσυστήματος.
- Προσφέρουν αναψυχή, εκπαίδευση και επιστημονική γνώση στους πολίτες.
- Ρυθμίζουν και προστατεύουν τις υπηρεσίες του οικοσυστήματος: παροχή καθαρού νερού, έλεγχος διάβρωσης, υγιές έδαφος, ποιότητα αέρα, κλιματική ρύθμιση, επικονίαση καλλιεργειών, υψηλή ανθεκτικότητα στην επιδημία παρασίτων.
Τι είναι ο κατακερματισμός της γης και ποιες οι συνέπειες;
Κατακερματισμός γης, είναι η κατάτμηση των φυσικών οικοσυστημάτων σε κομμάτια από την αύξηση των δρόμων και των τεχνητών επιφανειών.
Ο κατακερματισμός έχει άμεσες συνέπειες στην:
- Απώλεια, συρροή και απομόνωση των ενδιαιτημάτων των ειδών
- Μείωση πληθυσμών και στις τοπικές εξαφανίσεις ειδών
- Υποβάθμιση οικολογικών διεργασιών
Ο δείκτης κατάτμησης της Ελλάδας είναι μισός από ότι της Ευρώπης, αλλά αυξάνεται ταχύτερα. Συγκεκριμένα στην Ελλάδα:
- Η Ελλάδα ήταν στην πρώτη θέση αύξησης τεχνητών επιφανειών στην Ευρώπη (2015)
- Τα εργοτάξια και οι δρόμοι καταναλώνουν περισσότερη γη στην Ελλάδα από ό,τι στην Ευρώπη.
- Το οδικό δίκτυο Ελλάδας έχει μήκος μεγαλύτερο από 367.000 χλμ., ενώ η πιθανότητα να βρισκόμαστε σε απόσταση μεγαλύτερη του ενός χιλιομέτρου από δρόμο είναι μόλις 5,43%.
Ποια η σχέση των δρόμων με την απώλεια της βιοποικιλότητας;
Οι δρόμοι διευκολύνουν τη διακίνηση ανθρώπων και αγαθών και είναι άμεσα συνυφασμένοι με την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Παρά τα σημαντικά οφέλη της ύπαρξης χρηστικού οδικού δικτύου, οι δρόμοι σχετίζονται με τις πέντε κυριότερες αιτίες της απώλειας της βιοποικιλότητας παγκοσμίως, οι οποίες είναι κατά φθίνουσα σειρά σοβαρότητας:
- Η αλλαγή χρήσης γης.
- Η άμεση εκμετάλλευση των πόρων.
- Η κλιματική αλλαγή.
- Η ρύπανση.
- Τα ξενικά είδη πανίδας.
Οι δρόμοι θεωρούνται επομένως μία από τις βασικότερες αιτίες της απώλειας της βιοποικιλότητας και της υποβάθμισης της λειτουργίας των οικοσυστημάτων παγκοσμίως, ιδίως όταν εισέρχονται σε φυσικά οικοσυστήματα και πρώην αδιατάρακτες περιοχές.
Τα ενδιαιτήματα των ειδών συρρικνώνονται, οι πληθυσμοί απομονώνονται, η θνησιμότητα της άγριας πανίδας από προσκρούσεις σε οχήματα στο οδικό δίκτυο αυξάνεται.
Παράλληλα, όλες οι οικοσυστημικές υπηρεσίες που συνδέονται με το έδαφος, όπως η αποικοδόμηση ή ο κύκλος του αζώτου χάνονται, αφού το έδαφος σφραγίζεται και μετατρέπεται σε τεχνητή γη.
Έμμεσες είναι οι επιπτώσεις και στην ανθρώπινη υγεία με την αύξηση της ρύπανσης και τη διευκόλυνση της εξάπλωσης ασθενειών.
Γιατί οι ΠΑΔ αποτελούν θέμα παγκοσμίου ενδιαφέροντος ;
Ζούμε σε μια εποχή κρίσης της βιοποικιλότητας. Έχει ξεκινήσει η έκτη μαζική εξαφάνιση των ειδών στην ιστορία της Γης, αποδιδόμενη σε ανθρωπογενείς αιτίες, και τουλάχιστον το 70% της γης έχει υποβαθμιστεί, ενέχοντας σοβαρό κίνδυνο για την ευμάρεια της ανθρωπότητας.
Ταυτόχρονα, ζούμε και σε μια εποχή κορύφωσης της επέκτασης των τεχνητών επιφανειών και ειδικότερα των δρόμων.
Το μήκος των νέων ασφαλτοστρωμένων δρόμων αναμένεται να αυξηθεί κατά 59% έως το 2050.
Κορυφαίοι επιστήμονες θεωρούν τους δρόμους ως τη χειρότερη απειλή στον Πλανήτη για την απώλεια της βιοποικιλότητας, και άρα τη διαφύλαξη των ΠΑΔ ως την καίρια πολιτική για την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας.
Τη νέα αυτή τάση της διαφύλαξης των ΠΑΔ έχουν σήμερα ενστερνιστεί παγκόσμιοι επιστημονικοί φορείς (SCB, IUCN, UNEP, Conservation International, Tebtebba) και το θέμα πήρε παγκόσμιες διαστάσεις στις συνδιασκέψεις κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα (COP 11, Ινδία και στο Rio+20, Βραζιλία, 2012).
Υπάρχει ο θεσμός «Απάτητα Βουνά» στην Ε.Ε.;
Η Ελλάδα γίνεται η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που θεσμοθετεί τα Απάτητα Βουνά.
Το θέμα του κατακερματισμού της φυσικής γης, κρίθηκε ως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην Ε.Ε. στην ψηφοφορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 08/06/2021, για τη νέα Στρατηγική Βιοποικιλότητας 2030 με τίτλο «Επιστροφή της Φύσης στη ζωή μας» η οποία διεξήχθη στις αρχές Ιουνίου. Επίσης, ψηφίστηκε η υποχρέωση για ένταξη σε καθεστώς αυστηρής προστασίας τουλάχιστον το 10% της επικράτειας κάθε χώρας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υποβάλει πρόταση για νομικά δεσμευτικούς στόχους για την αποκατάσταση της φύσης της Ε.Ε. το 2021. Η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων της Ε.Ε. θα συμβάλει στην ενίσχυση της βιοποικιλότητας, τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και στην πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών.
Ο κύριος στόχος της πρωτοβουλίας της ΕΕ είναι η αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων, ιδίως εκείνων με τις περισσότερες δυνατότητες:
- Δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα.
- Πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών.
- Υγεία του εδάφους και η επικονίαση.
- Βελτίωση της γνώσης και παρακολούθησης των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών τους.
Με τη θεσμοθέτηση των Απάτητων Βουνών ακολουθούμε προληπτικά αυτή την πολιτική αποκατάστασης.
Οι «Περιοχές Άνευ Δρόμων», αποτελούν μια δράση που ξεκίνησε να υλοποιείται για πρώτη φορά το 2001 στις ΗΠΑ υπό τον τίτλο «The Roadless Rule» και αυτή τη στιγμή μελετώνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να ενσωματωθούν στους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας.
Με ποιους κλιματικούς στόχους εναρμονίζονται οι ΠΑΔ;
Οι ΠΑΔ συνεισφέρουν στην επίτευξη 12 στόχων της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα όπως στη
- Διατήρηση του εθνικού φυσικού κεφαλαίου (στόχος 2.1).
- Οριοθέτηση οικολογικών διαδρόμων (στόχος 3.3).
- Ενίσχυση της συνέργειας των κύριων τομεακών πολιτικών με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη θέσπιση κινήτρων (στόχοι 5.1-5.8).
- Διατήρηση της ποικιλότητας του τοπίου (στόχος 6.2).
- Αντιμετώπιση των εισβλητικών χωροκατακτητικών ειδών (στόχος 8.2).
Ακόμα, με βάση την πρόσφατη Εθνική Έκθεση Αξιολόγησης για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, καθορίστηκαν οι 8 εθνικές προτεραιότητες από τη Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης για την Ατζέντα 2030.
Η οριοθέτηση των εκτεταμένων ΠΑΔ και η εισαγωγή τους στο χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας, τεκμηριωμένα συνεισφέρει θετικά στην επίτευξη τριών Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης:
- Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή (στόχος 12).
- Δράση για το κλίμα (στόχος 13).
- Η ζωή στη στεριά, στο πλαίσιο της 6ης εθνικής προτεραιότητας υπό τον τίτλο: «Ενίσχυση της προστασίας και ορθολογικής διαχείρισης του φυσικού κεφαλαίου ως βάση για κοινωνική ευημερία και μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλού άνθρακα» (στόχος 15).
Τέλος, οι ΠΑΔ, συνάδουν με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο, όπως αυτή κυρώθηκε από την Ελλάδα, με βάση την οποία το τοπίο αποτελεί «βασικό συστατικό της Ευρωπαϊκής φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς».
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
