Marre: Το νέο σύστημα περιβαλλοντικής παρακολούθησης της ελληνικής θάλασσας

Το νέο πληροφοριακό σύστημα περιβαλλοντικής παρακολούθησης «MARRE» με τη βοήθεια δορυφόρων και του πλωτού συστήματος «Ποσειδών», μπορεί πλέον όλο το 24ωρο να δίνει ανά πάσα στιγμή δεδομένα και εικόνες για τις ελληνικές θάλασσες από το Βόρειο Αιγαίο, το Νότιο Αιγαίο, το Ιόνιο, το Λιβυκό Πέλαγος μέχρι και την περιοχή της Λεβαντίνης.

Τα επιστημονικά δεδομένα και οι εικόνες αφορούν στις βασικές παραμέτρους της ποιότητας των υδάτων, όπως:

Χλωροφύλλη,
Αιωρούμενα στερεά,
Θαλάσσια ενδιαιτήματα (θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας) και
Τις πιθανές αλιευτικές ζώνες με βάση τα δορυφορικά δεδομένα Sentinel-3 και Sentinel-2.

«Η συνεχής και έγκυρη παρακολούθηση τόσο των παράκτιων υδάτων όσο και της ανοιχτής θάλασσας είναι αναγκαία για τη διατήρηση των οικοσυστημάτων, τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας και την προστασία των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη θάλασσα» αναφέρει η Δρ. Αθανασία Ιωνά, Επιστημονική Υπεύθυνη εκ μέρους του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε, που μαζί το πανεπιστήμιο Αιγαίου και την εταιρεία GET, δημιούργησαν το «MARRE».

Το «MARRE» ανέπτυξε ένα σύγχρονο σύστημα παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων με τη χρήση δορυφορικών δεδομένων σε συνδυασμό με ιστορικά δεδομένα πεδίου και δεδομένα πραγματικού χρόνου από το σύστημα «Ποσειδών» του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. για περιοχές των Ελληνικών θαλασσών.

Επιπλέον ο χρήστης του νέου πληροφοριακού συστήματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης έχει πρόσβαση σε δεδομένα:

Των βασικών ωκεάνιων παραμέτρων όπως θερμοκρασία, αλατότητα κ.α.
Των επιπέδων της ραδιενέργειας αλλά και
Σε χρονοσειρές δεδομένων που συλλέγονται από τους πλωτούς ωκεανογραφικούς σταθμούς του συστήματος «Ποσειδών».

Η νέα πλατφόρμα απευθύνεται σε μία σειρά από άμεσους χρήστες, όπως:

Φορείς της Πολιτείας και της Τοπικής αυτοδιοίκησης (π.χ. Περιφέρειες) οι οποίοι λαμβάνουν αποφάσεις και χαράζουν στρατηγικές στους τομείς της προστασίας-διαχείρισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της αλιείας,
Όσους ασχολούνται με οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τη θάλασσα: (αλιεία, ιχθυοκαλλιέργειες, παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, τουρισμός),
Ερευνητικό κοινό (εξειδικευμένοι επιστήμονες στη μελέτη του ωκεάνιου χρώματος με δορυφορικά δεδομένα, βιολόγοι, φυσικοί, χημικοί κ.ά.),
Επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε σχετικές ερευνητικές δραστηριότητες,

Αλλά και σε εν δυνάμει χρήστες:

Εκπαιδευτική κοινότητα (για εύκολη και γρήγορη παρουσίαση των χωροχρονικών μεταβολών των ωκεάνιων παραμέτρων και της κατάστασης της θάλασσας).
Ευρύτερο κοινό που επιθυμεί να ενημερωθεί για το θαλάσσιο περιβάλλον.

Για τις ανάγκες του MARRE εφαρμόστηκαν καινοτόμες προσεγγίσεις στην παρακολούθηση των ελληνικών θαλασσών και πραγματοποιήθηκαν νέες μετρήσεις σε περισσότερους από 100 σταθμούς δειγματοληψίας στο Βόρειο Αιγαίο, Νότιο Αιγαίο, Λιβυκό Πέλαγος και στην περιοχή της Λεβαντίνης.

Τα νέα δεδομένα που συλλέχθηκαν είναι πολύ μεγάλης σημασίας για τις ελληνικές θάλασσες, καθώς συμβάλλουν σημαντικά μεταξύ άλλων και στην επιστημονική γνώση σχετικά με τις υπερετήσιες διακυμάνσεις και τις μεταβολές των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών των υδάτινων μαζών που χαρακτηρίζουν τις περιοχές μελέτης. Επιπλέον, η σημασία των νέων δεδομένων είναι πολύ μεγάλη λόγω της ιδιαίτερης γεωπολιτικής σημασίας της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου.

Συνολικά, ο χρήστης έχει πρόσβαση όχι μόνο στα νέα δεδομένα του «MARRE» αλλά και σε πρόσθετα δεδομένα του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο των ερευνητικών δραστηριοτήτων του και καλύπτουν τις προαναφερθείσες περιοχές καθώς και την περιοχή του Ιονίου.

«Με την ομάδα του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας (Ι.Ω.) του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) για πρώτη φορά πραγματοποιήσαμε επιτόπιες μετρήσεις χλωροφύλλης και συνοδών βιογεωχημικών παραμέτρων ταυτόχρονα με τη διέλευση του δορυφόρου Sentinel-3 (ESA) για την ακριβέστερη αξιολόγηση των δορυφορικών προϊόντων χλωροφύλλης” αναφέρει η κυρία Ιωνά και προσθέτει

«Με τη συμβολή της ομάδας “Θαλάσσιας οπτικής & Παρατήρησης της Γης” του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., μελετήσαμε και κατανοήσαμε καλύτερα τις οπτικές ιδιότητες των υδάτων στην περιοχή του Νότιου Αιγαίου, που χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα ολιγοτροφικά νερά. Επιπλέον, ενσωματώσαμε το ανιχνευτικό σύστημα KATERINA II στο μετρητικό πλωτό σταθμό του συστήματος ΠΟΣΕΙΔΩΝ στον Άθω, με σκοπό τη συνεχή μέτρηση και παρακολούθηση της φυσικής και τεχνητής ραδιενέργειας».

Για τις ανάγκες του Έργου «MARRE» (2018 με 2021), πραγματοποιήθηκαν συνολικά τρεις ωκεανογραφικοί πλόες, καθώς και η πόντιση του οπτικού πλωτήρα PROVAL σε συνεργασία με τμήμα της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης και την ομάδα του ΙΩ από το Ηράκλειο Κρήτης). Οι πλόες πραγματοποιήθηκαν με τα ωκεανογραφικά σκάφη «Pourquois-Pas?» του Γαλλικού ερευνητικού κέντρου IFREMER, στο πλαίσιο συνεργασίας του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. με ερευνητικό πρόγραμμα της Γαλλικής κυβέρνησης και το ερευνητικό σκάφος «ΑΙΓΑΙΟ».

Τέλος, όσον αφορά τη σύνδεση των αποτελεσμάτων με άλλα προγράμματα, η Δρ. Ιωνά επεσήμανε «τα τελικά αποτελέσματα του «MARRE» μπορούν να υποστηρίξουν σημαντικά τα εθνικά προγράμματα της χώρας (όπως π.χ. η Θαλάσσια Στρατηγική) για την παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων, έτσι ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι ελληνικές θάλασσες θα είναι καθαρές και επομένως ασφαλείς για τη δημόσια υγεία».

Τα καινοτόμα αποτελέσματα του «MARRE» παρουσιάστηκαν στην επιστημονική κοινότητα και το ευρύ κοινό μέσω διαδικτυακής ημερίδας που έγινε πρόσφατα, με διοργανωτή το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ.

Το έργο «MARRE» υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της Δράσης ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ, ΕΣΠΑ 2014-2020) του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης. Η νέα πλατφόρμα ανοιχτού κώδικα βρίσκεται στον ιστότοπο http://marre.getmap.gr/sdi.