Μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα και ακριβώς έναν χρόνο μετά την παύση λειτουργίας της Βαρβαρέσος Α.Ε., αναρτήθηκε στο eauction ο πλειστηριασμός του βιομηχανικού συγκροτήματος της Εταιρείας, στη Νάουσα. Όταν, έστω και ηλεκτρονικά, χτυπήσει το σφυρί, στις 29 Οκτωβρίου του 2025, ο ήχος θα είναι βαρύς για την ελληνική κλωστοϋφαντουργία, καθώς την ημέρα εκείνη συμβολικά θα πέσει και το τελευταίο προπύργιο του κλάδου, στο «Μάντσεστερ της Μακεδονίας», στην πόλη που γεννήθηκε και άκμασε η νηματουργία, ακόμη επί Οθωμανικής κυριαρχίας.
Η κατάληξη της Βαρβαρέσος Α.Ε. Ευρωπαϊκά Νηματουργεία ήταν πλέον αναπόδραστη, άλλωστε σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις, του 2022, η εταιρεία είχε σχεδόν 50 εκατ. σε υποχρεώσεις, πωλήσεις μειωμένες στα 7 εκατ. ευρώ, αρνητικά λειτουργικά αποτελέσματα , αρνητικά ίδια κεφάλαια κατά περίπου 27 εκατ. ευρώ. Οι διαπραγματεύσεις για την εξαγορά της από ξένο επενδυτή τελικά δεν καρποφόρησαν, οπότε οι μηχανές έσβησαν λίγο πριν από το Πάσχα του 2024.
Οι εγκαταστάσεις της Βαρβαρέσος -αγροτεμάχια συνολικής έκτασης 116.801,21 τ.μ. στη Στενήμαχο Νάουσας και βιομηχανικά κτίρια- βγαίνουν στο σφυρί με τιμή πρώτης προσφοράς 7.110.180 ευρώ. Επισπεύδουσα του πλειστηριασμού είναι η ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Α.Ε., με την ιδιότητά της ως εκπρόσωπος και διαχειρίστρια πληρωμών των ομολογιούχων δανειστών, που είναι: α) η SUNRISE II NPL FINANCE DAC, β) η GALAXY IV FUNDING DAC και γ) η LOUSIOS LIMITED.
Οι τελευταίοι 123 εργαζόμενοι της «Βαρβαρέσος», που έχουν δικαιωθεί στα δικαστήρια, διεκδικούν περισσότερα από 7 εκατ. ευρώ σε δεδουλευμένα και αποζημιώσεις, ενώ καταγγέλλουν ότι δεν έχει υλοποιηθεί η προεκλογική υπόσχεση της κυβέρνησης για την υπαγωγή τους σε ειδικό πρόγραμμα απασχόλησης, σαν αυτό που η ΔΥΠΑ εφάρμοσε για τους πρώην εργαζομένους στη ΛΑΡΚΟ. Όπως δήλωσε στο powergame.gr o γραμματέας του επιχειρησιακού σωματείου, Αλέξανδρος Κύρκας, οι προοπτικές απασχόλησης στην περιοχή είναι ελάχιστες, ενώ υποστήριξε ότι η Βαρβαρέσος, με την υπερσύγχρονη υποδομή που διαθέτει, θα μπορούσε να συνεχίσει να λειτουργεί εάν οι μέτοχοι τα προηγούμενα χρόνια δεν είχαν επιλέξει να κατευθύνουν κεφάλαια σε άλλους κλάδους (τουρισμό, παραγωγή ενέργειας, μέσω διαφορετικών εταιρειών).
Το «ξήλωμα» της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας
Ωστόσο, με την κατάρρευση της Βαρβαρέσος κλείνει η υπερ-εκατονταετής διαδρομή ενός βιομηχανικού κλάδου που άκμασε στη Νάουσα, αλλά και ενός κλάδου που έχει αφήσει θλιβερά ερείπια στη βόρεια Ελλάδα, στις θέσεις που άλλοτε έστεκαν ισχυρά κλωστήρια και βαφεία-φινιριστήρια, επιχειρήσεις που είχαν αναπτυχθεί πάνω στον λεγόμενο «λευκό ελληνικό χρυσό», το βαμβάκι.
Για τη Νάουσα, αλλά και γενικότερα για τις Κλωστές, το ξήλωμα άρχισε με την συντριπτική κατάρρευση της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας του Ομίλου Λαναρά, της γνωστότερης με την παλιά της επωνυμία, Κλωστήρια Ναούσης. Μετά τις εξαγορές και τη μεγέθυνση και παρά την τραπεζική στήριξη που είχε παρασχεθεί στον Όμιλο, η ΕΝΚΛΩ καταστράφηκε, συμπαρασύροντας χιλιάδες θέσεις εργασίας και εξανεμίζοντας τις τοποθετήσεις πάμπολλων μικροεπενδυτών.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τις κλωστοϋφαντουργίες , που ήταν εισηγμένες στο ΧΑΑ, άδοξο τέλος είχαν επίσης η άλλοτε κραταιά Ελληνική Υφαντουργία, πιο πρόσφατα η Φιέρατεξ, που το πάλευε μέχρι πέρυσι, ενώ πριν από πολλά χρόνια, το 2009, είχε σταματήσει να λειτουργεί το βαφείο-φινιριστήριο της Τεξαπρέτ Αφοί Καράσσο, στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης. Εάν συνυπολογιστούν οι κλωστοϋφαντουργίες που «στα καλά χρόνια» είχαν περάσει κάτω από τον Όμιλο Λαναρά, οι εταιρείες που ήταν στον όμιλο της ΕΛ.ΥΦ., τότε ίσως μπορεί να γίνει μερικώς αντιληπτή η έκταση της αποβιομηχάνισης στο συγκεκριμένο κλάδο.
Η παγκοσμιοποίηση, η κρίση της εθνικής οικονομίας, το υψηλό ενεργειακό κόστος και η αδυναμία ανταγωνισμού, λόγω των άνισων όρων, με τρίτες χώρες, γονάτισαν την ελληνική κλωστοϋφαντουργία. Το πρόβλημα είναι σύνθετο και ευτυχώς ακόμη κρατιέται η Επίλεκτος, αν και με υψηλές υποχρεώσεις και ζημίες, ενώ μάλλον ζημιογόνο ήταν και το 2024, στο σύνολό του, για την Κλωστοϋφαντουργία Ναυπάκτου.
Σήμερα η Ελλάδα γράφει μεγάλες απώλειες στη μεταποίηση βάμβακος, καθώς έχει ουσιαστικά χάσει όλους τους κρίκους της αλυσίδας αξίας, μεταξύ εκκόκκισης και παραγωγής ενδύματος, με τη βιομηχανία ένδυσης να έχει διασωθεί σε έναν σημαντικό βαθμό, λόγω της μεταφοράς μεγάλων τμημάτων της παραγωγικής διαδικασίας εκτός Ελλάδος, κυρίως σε Βουλγαρία, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία. Ωστόσο, να σημειωθεί ότι στον κλάδο υπάρχει προβληματισμός, καθώς το κόστος παραγωγής, ειδικά στη γειτονική Βουλγαρία, έχει αυξηθεί.
Στην Τουρκία το εκκοκκισμένο ελληνικό βαμβάκι
Στην Ελλάδα η βιομηχανική επεξεργασία της πρώτης ύλης σταματάει στο στάδιο της εκκόκκισης. Όπως δήλωσε ο γενικός διευθυντής του ΣΕΠΕΕ, Θεόφιλος Ασλανίδης, το εκκοκκισμένο βαμβάκι, σε ποσοστό 80%-85%, εξάγεται κυρίως σε τρίτες χώρες. Το 70% και πλέον του εκκοκκισμένου βάμβακος εξάγεται στην Τουρκία , σημαντικές εξαγωγές γίνονται και στην Αίγυπτο, ενώ μικρές ποσότητες εξάγονται στην Κίνα και πολύ μικρότερες σε άλλες χώρες της Ε.Ε.
Αναμφίβολα, η μη καθετοποίηση της παραγωγής συνεπάγεται απώλειες από την προστιθέμενη αξία που θα είχαν, όπως σε έναν μακρινό καιρό, τα ελληνικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, νήματα, υφάσματα, τελικά προϊόντα.
Η Ηρωϊκή Πόλη Νάουσας, όπως τιμητικά ονομάζεται ο συγκεκριμένος Δήμος, με το κλείσιμο της Βαρβαρέσος ακρωτηριάστηκε παραγωγικά. Σήμερα η οικονομία της περιοχής στηρίζεται κυρίως στα κονσερβάδικα, στη μεταποίηση φρούτων και στα συσκευαστήρια, κλάδος ισχυρός στον νομό Ημαθίας (Aspis, ΑΣΕΠΟΠ Νάουσας, Κεσίδης –CROM AE, Agrophoenix, ΚΡΟΝΟΣ, Παυλίδης ΑΒΕΕ), ο οποίος όμως έχει έντονη εποχικότητα, κάτι που επηρεάζει την εξασφάλιση σταθερής απασχόλησης. Να σημειωθεί ότι στα υπέρ για την τοπική οικονομία καταγράφεται η κερδοφόρος δραστηριότητα της εισηγμένης βιομηχανίας Δάιος Πλαστικά, ενώ σε ανάπτυξη είναι και η Voulis Chemicals.
Η άνοδος, η πτώση και το… ξεπούλημα
Η Βαρβαρέσος Α.Ε. Ευρωπαϊκά Νηματουργεία ιδρύθηκε το 1974, ως Νηματουργεία Ναούσης Γρηγ. Βαρβαρέσος και ΣΙΑ Α.Ε., προήλθε δε από την Κλωστήρια – Βαφεία Ναούσης Γρηγόριος Βαρβαρέσος και ΣΙΑ ΕΠΕ, που προϋπήρχε από το 1964.
Η εισηγμένη στο ΧΑΑ Βαρβαρέσος ήταν μία εταιρεία παραγωγής νημάτων υψηλής ποιότητας και ειδικών νημάτων, που εφοδίαζε Ευρωπαίους παραγωγούς του κλάδου ένδυσης και όχι μόνο. Έκανε προσπάθειες εξυγίανσης, σε συνεννόηση με τους πιστωτές της, αλλά οι ρυθμοί ανταπόκρισής τους, όπως είχε υποστηριχθεί, υπονόμευσαν αυτήν την προσπάθεια, ενώ ιδιαίτερα προβληματική είχε γίνει η συνέχιση της λειτουργίας της στην περίοδο του covid και μετέπειτα, λόγω αύξησης του ενεργειακού κόστους.
Με τον πλειστηριασμό βγαίνουν προς πώληση οκτώ όμορα αγροτεμάχια στη Στενήμαχο Νάουσας, που αποτελούν ένα ενιαίο οικονομικό σύνολο, ήτοι ένα ενιαίο αγροτεμάχιο με συνολικό εμβαδόν, βάσει τίτλων, 116.801,21 τ.μ.
Εντός του μείζονος γηπέδου υπάρχει συγκρότημα κτιρίων κλωστοϋφαντουργίας/νηματουργίας. Τα κτίρια αυτά, με τις επεκτάσεις τους, είναι χώροι παραγωγής, αποθήκης πρώτων υλών και τελικών προϊόντων, χώροι βοηθητικοί και χώροι γραφείων, συνολικού εμβαδού άνω των 14.000 τ.μ.
