THEPOWERGAME
Ένα πρόβλημα που είχε μπει προσωρινά «κάτω από το χαλί», αυτό της βιωσιμότητας των μικρών αλυσίδων σούπερ μάρκετ, βγαίνει με ορμή στην επιφάνεια καθώς ο «άνεμος» στον κλάδο γύρισε κόντρα. Όσο διαρκούσε η πανδημία, τα lockdown και οι περιορισμοί σε αλυσίδες λιανικής πλην των σούπερ μάρκετ μεγάλοι και μικροί παίκτες των σούπερ μάρκετ είχαν πάρει βαθιές ανάσες και σε κάποιες περιπτώσεις τα ταμεία είχαν φρακάρει από τα πολλά κέρδη. Σύμφωνα με τα στοιχεία από το «Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ», οι 10 μεγαλύτερες αλυσίδες της χώρας αύξησαν τον τζίρο τους κατά 9,54% το 2020 και τα κέρδη τους κατά 167,5%. Μπορεί η εικόνα των κερδών να είναι πλασματική καθώς επηρεάζεται στον μεγαλύτερο βαθμό από την επιστροφή της Σκλαβενίτης στην κερδοφορία, όμως επτά από τις υπόλοιπες μεγάλες εταιρείες παρουσίασαν τριψήφια ή διψήφια ποσοστά βελτίωσης των κερδών.
Το 2020 ήταν έως τότε χρονιά ρεκόρ για τον κλάδο ενώ το 2021 έκλεισε ανοδικά χάρη στην κεκτημένη ταχύτητα του εννεαμήνου. Η πτώση που συνεχίζεται έως τις μέρες μας, και που σύμφωνα με τις εταιρείες μετρήσεων, θα οδηγήσει φέτος σε πτώση πωλήσεων έπειτα από μία πενταετία, είχε ξεκινήσει από τον περασμένο Οκτώβριο. Η σχετική επιστροφή στην κανονικότητα μείωσε τις επισκέψεις στα σούπερ μάρκετ και αύξησε την κατανάλωση εκτός οικίας, ενώ αντίστοιχα η πίεση στα εισοδήματα που προήλθε από την άνοδο τιμών σε καύσιμα και ενέργεια οδήγησε τους καταναλωτές να περιορίσουν στα απαραίτητα τις αγορές τους στα σούπερ μάρκετ. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η πτώση των πωλήσεων τον Μάρτιο να υπολογίζεται σε πάνω από 3% για το σύνολο του κλάδου, ενώ οι μικρότεροι παίκτες φαίνεται ότι παρουσιάζουν σημαντική πτώση, που σε κάποιες περιπτώσεις είναι και διψήφια. Αυτό οφείλεται στο ότι κυρίως στις μικρές αλυσίδες και στα καταστήματα γειτονιάς ψωνίζουν τα χαμηλότερα εισοδήματα που είναι και αυτά που προχωρούν πρώτα σε περικοπές αγορών σε περιόδους οικονομικής κρίσης.
Οι αδύναμοι κρίκοι
Στην αλλαγή του ανέμου από ούριο σε κόντρα φάνηκαν και οι αδυναμίες των παικτών. Έτσι η νέα χρονιά ξεκίνησε με τη συμμαχία του ΣΥΝΚΑ με τη Μασούτης, με την τελευταία να αποκτά το 50% της συνεταιριστικής κρητικής αλυσίδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2020, στην καλύτερη χρονιά των σούπερ μάρκετ, ο ΣΥΝΚΑ ήταν η μόνη ανάμεσα στις μεγάλες αλυσίδες που εμφάνισε πτώση τζίρου (-1,57%) και κερδοφορίας (-29,48%). Η Μασούτης αντίθετα, ήταν από τους παίκτες που και το 2021 κατάφεραν να διατηρήσουν τον κύκλο εργασιών και σύμφωνα με στελέχη της εταιρείας να αυξήσουν και την κερδοφορία τους. Η εταιρεία έχει δείξει τις προθέσεις της, καθώς θέλει να γίνει πανελλαδικός παίκτης και αυτό θα επιτευχθεί σε ένα βαθμό και μέσω εξαγορών σε περιοχές που δεν έχει παρουσία.
Άλλη μία τέτοια περίπτωση είναι η γιαννιώτικη αλυσίδα SEP Markets, συμφερόντων της οικογένειας Σίμου Παπαδόπουλου, η οποία βρίσκεται ένα βήμα πριν από την παραχώρηση 9 από τα 11 καταστήματα της στη Σκλαβενίτης. Το 2020, η SEP είχε εμφανίσει πωλήσεις ύψους 17,6 εκατ. ευρώ έναντι 18,5 εκατ. ευρώ ένα χρόνο νωρίτερα. Την πόρτα της Σκλαβενίτης έχουν χτυπήσει ουκ ολίγες τοπικές ή περιφερειακές αλυσίδες, όμως η διοίκηση είναι ιδιαίτερα επιλεκτική και εξετάζει τόσο τον κοινωνικό αντίκτυπο – στην περίπτωση της SEP διασφαλίστηκαν 160 θέσεις εργασίας – όσο και τα κενά που υπάρχουν στην αγορά. Στην προκειμένη περίπτωση, η παρουσία της σε μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας κρινόταν μικρή, καθώς στα Ιωάννινα είχε δύο μόνο καταστήματα.
Κινήσεις γίνονται όμως και μεταξύ των μικρών παικτών. Η αλυσίδας Πίτσιας με ισχυρή παρουσία στην Δυτική Μακεδονία και συγκεκριμένα στον Νομό Πιερίας προχώρησε στην απόκτηση τριών καταστημάτων της «Spar Μαζί Markets» σε Βέροια και Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης. Η Πίτσιας, η οποία έχει ιστορία σχεδόν 50 χρόνων, εμφάνισε πωλήσεις άνω των 20 εκατ. ευρώ το 2020 καθώς και μία ικανοποιητική κερδοφορία της τάξης των 312 χιλ. ευρώ.
Το φαινόμενο εξαγοράς συγκεκριμένων καταστημάτων – και όχι αλυσίδων – αναμένεται να συνεχισθεί και το επόμενο διάστημα καθώς αρκετοί μικροί παίκτες αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Αντίστοιχα, οι αλυσίδες που έχουν το πάνω χέρι έχουν την δυνατότητα να επιλέγουν τα καταστήματα που θεωρούν ότι καλύπτουν τους επεκτατικούς στόχους τους ή αυτά που θεωρούν ότι είναι βιώσιμα. Για να γίνει πιο αντιληπτό το χάσμα μεταξύ μεγάλων και μικρών στον κλάδο των σούπερ μάρκετ οι τρεις πρώτοι παίκτες του 2020 κατείχαν ποσοστό άνω του 71% του συνολικού τζίρου του κλάδου. Αντίστοιχα από τα 9,97 δις. ευρώ που πραγματοποίησαν οι 34 εταιρείες του κλάδου το 2020 τα 9,73 δις. ευρώ προήλθαν από τις 10 μεγαλύτερες.