Το 2024, ο κόσμος κατανάλωσε περισσότερη ενέργεια από ποτέ, με τη συνολική ζήτηση να αυξάνεται κατά 2,2% – ρυθμός σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας (1,3%). Ωστόσο, εκεί όπου καταγράφηκε η πλέον εντυπωσιακή αύξηση ήταν στην ηλεκτρική ενέργεια: η παγκόσμια κατανάλωση ηλεκτρισμού εκτινάχθηκε κατά 4,3%, σχεδόν διπλάσια από την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ, που ανήλθε στο 3,2%.
Η πρωτοφανής ζήτηση συνδέεται άμεσα με την ανάγκη για ψύξη σε έναν πλανήτη που κυριολεκτικά φλέγεται, αφού το 2024 καταγράφηκε ως το θερμότερο έτος στην ιστορία των μετεωρολογικών μετρήσεων. Παράλληλα, η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής, η επιτάχυνση της εξηλεκτρισμένης κινητικότητας και η αλματώδης ανάπτυξη των data centers συνέβαλαν καθοριστικά στην άνοδο της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Η έκθεση Global Energy Review 2025 του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας καταλήγει με ένα ξεκάθαρο συμπέρασμα: ο κόσμος πρέπει να κάνει μια αποφασιστική στροφή – και να την κάνει τώρα. Το ενεργειακό σύστημα του πλανήτη δεν καλείται πλέον απλώς να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη. Καλείται να ανταποκριθεί σε μια νέα μορφή ζήτησης: πιο αστική, πιο ψηφιακή, πιο απαιτητική.
Το 2025 θα είναι η χρονιά της αποθήκευσης
Η ταχεία ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) – κυρίως φωτοβολταϊκών και αιολικών – φέρνει στο προσκήνιο το εξής παράδοξο: όσο περισσότερο ρεύμα παράγεται από καθαρές αλλά διαλείπουσες πηγές, τόσο περισσότερο το σύστημα κινδυνεύει από ασταθή ισορροπία. Για τον ΙΕΑ, το 2025 είναι χρονιά-καμπή για την ανάπτυξη υποδομών αποθήκευσης ενέργειας, που θα μπορέσουν να απορροφήσουν την επιπλέον ισχύ όταν υπάρχει και να την επιστρέψουν στο δίκτυο όταν χρειάζεται. Οι τεχνολογίες είναι διαθέσιμες – μπαταρίες, αντλησιοταμιεύσεις, ακόμα και θερμική ή χημική αποθήκευση – όμως οι επενδύσεις παραμένουν περιορισμένες σε σχέση με τον ρυθμό αύξησης των ΑΠΕ. Η έκθεση σημειώνει χαρακτηριστικά: «Η ταχύτητα με την οποία αναπτύσσονται οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ξεπέρασε την πρόοδο στις υποδομές μεταφοράς, διανομής και αποθήκευσης. Αυτό δημιουργεί σοβαρές πιέσεις στο σύστημα και αυξάνει την ανάγκη για ευελιξία».
Έξυπνα δίκτυα, έξυπνη εποχή
Η επόμενη γενιά ενεργειακών συστημάτων είναι εξ ορισμού έξυπνη, ψηφιακή και αποκεντρωμένη. Η ανάγκη για έξυπνα δίκτυα που διαχειρίζονται την κατανάλωση σε πραγματικό χρόνο, που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των ηλεκτρικών οχημάτων και των data centers, και που επιτρέπουν στους καταναλωτές να γίνουν και παραγωγοί (prosumers), αναδεικνύεται ως στρατηγική προτεραιότητα.
Η έκθεση προειδοποιεί ότι χωρίς σχεδιασμό ευέλικτων και διαλειτουργικών συστημάτων ηλεκτρισμού, η αύξηση της ζήτησης το 2025 μπορεί να οδηγήσει σε κυκλικές κρίσεις, υπερφορτώσεις και απώλειες αποδοτικότητας. Σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ινδία, η ανάπτυξη των data centers ήδη προκαλεί νέες ανάγκες σε χωρητικότητα και μετασχηματισμό υποδομών.
Το 2025 θα είναι το πρώτο τεστ για την ενεργειακή αγορά
Όπως επισημαίνει η έκθεση, το 2025 θα είναι μία χρονιά ορόσημο, αφού θα αποδειχθεί αν οι καθαρές τεχνολογίες – από τα φωτοβολταϊκά και την αιολική ενέργεια μέχρι τις αντλίες θερμότητας και την ηλεκτροκίνηση – έχουν την ταχύτητα και το βάθος διείσδυσης που απαιτεί η εκρηκτική ζήτηση. Η πρόκληση δεν είναι πια η τεχνολογική διαθεσιμότητα, αλλά ο συγχρονισμός. Οι ανάγκες του συστήματος επιταχύνονται και μένει να φανεί αν οι καθαρές λύσεις μπορούν να παρακολουθήσουν τον ρυθμό.
Ταυτόχρονα, οι ρυθμιστικές αρχές και οι αγορές θα δοκιμαστούν στο πιο δύσκολο τεστ τους: αν μπορούν να απλοποιήσουν διαδικασίες, να δημιουργήσουν θεσμικά περιβάλλοντα που να ενισχύουν – και όχι να εμποδίζουν – τις αναγκαίες επενδύσεις. Ο ΙΕΑ είναι σαφής: οι καθυστερήσεις σε αδειοδοτήσεις, τα ανεπαρκή σήματα τιμών και η έλλειψη διασύνδεσης μεταξύ κρατών και ρυθμιστών αποτελούν σημαντικό εμπόδιο για την επιτάχυνση της μετάβασης.
Το 2025 θα δείξει αν οι επενδυτικές ροές θα κατευθυνθούν τελικά εκεί όπου υπάρχει η μεγαλύτερη ανάγκη: στην αποθήκευση ενέργειας, στα ευφυή δίκτυα, στις υποδομές που εξασφαλίζουν ότι η μετάβαση είναι κοινωνικά βιώσιμη και γεωγραφικά ισορροπημένη. Χωρίς χρηματοδοτική στήριξη σε αναδυόμενες αγορές, χωρίς πρόσβαση σε κεφάλαια για αποκεντρωμένα ενεργειακά έργα, και χωρίς διεθνείς μηχανισμούς για ισοδύναμες συνθήκες ανταγωνισμού, ο κίνδυνος να δημιουργηθεί ένα ενεργειακό “χάσμα” ανάμεσα σε χώρες και κοινωνικά στρώματα είναι υπαρκτός.
Η εικόνα για το 2024
Η έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας δείχνει πως το 2024 αποτέλεσε μια χρονιά ρεκόρ και μετασχηματισμού, αλλά το 2025 οι ταχύτητες θα ανέβουν. Ενδεικτικά, σχεδόν το σύνολο της αύξησης στην ηλεκτρική ζήτηση καλύφθηκε από πηγές χαμηλών εκπομπών: ΑΠΕ και πυρηνική ενέργεια. Οι ΑΠΕ συνέβαλαν με 74% στην καθαρή αύξηση της ηλεκτροπαραγωγής, και η συνολική ισχύς που προστέθηκε από ανανεώσιμες πηγές έφτασε τα 700 GW, κυρίως από φωτοβολταϊκά. Η παραγωγή από ηλιακή ενέργεια αυξήθηκε κατά 26%, προσθέτοντας 570 TWh παγκοσμίως. Οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ινδία οδήγησαν την παγκόσμια δυναμική.
Διαβάστε περισσότερα στο energygame.gr
