Πόσο επηρεάζει την Ελλάδα η διακοπή ρωσικού αερίου, ο ρόλος της Τουρκίας

Το τέλος μιας εποχής σηματοδοτεί η διακοπή της μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας προς την Ευρώπη, που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2025. Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε μια περίοδο κλιμακούμενων εντάσεων μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, με τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία να επηρεάζει τις γεωπολιτικές και ενεργειακές ισορροπίες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαβεβαιώνει ότι είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στην απώλεια των ρωσικών ροών, ωστόσο, η νέα πραγματικότητα εγείρει κρίσιμα ερωτήματα. Η διασφάλιση εναλλακτικών πηγών ενέργειας, το αυξημένο κόστος προμήθειας και ο κίνδυνος ανατιμήσεων ή ελλείψεων αναδεικνύονται ως βασικές προκλήσεις. Και την ώρα που η Μολδαβία είναι αντιμέτωπη με μία «κρίση ασφαλείας», η Τουρκία εποφθαλμιά να ενισχύει τη θέση της ως ο πλέον ασφαλής ενεργειακός κόμβος που συνδέει την Ασία με τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η υφέρπουσα κατάσταση αποτελεί άσκηση για δυνατούς λύτες με την Ελλάδα να πρέπει να επαναπροσδιορίσει τη στρατηγική της.

Αν και η Ελλάδα δεν προμηθεύεται φυσικό αέριο μέσω Ουκρανίας, η εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο παραμένει σημαντική, με κύριες πηγές τον αγωγό TurkStream και το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) μέσω του τερματικού σταθμού που διαχειρίζεται ο ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, το ρωσικό αέριο αντιπροσώπευσε το 56,9% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου για το 2024, επιβεβαιώνοντας τη σημασία της ρωσικής προσφοράς στην ελληνική ενεργειακή αγορά. Σύμφωνα με την ανάλυση του Southeast Mediterranean Energy & Defence, η υψηλή εξάρτηση της Ελλάδας από τον αγωγό TurkStream, που καλύπτει περίπου το 60% των εισαγωγών φυσικού αερίου της χώρας, εγείρει σοβαρές προκλήσεις για την ενεργειακή της ασφάλεια. «Η συγκεκριμένη εξάρτηση καθιστά την Ελλάδα ιδιαίτερα ευάλωτη σε πιθανούς κινδύνους διακοπής της εφοδιαστικής αλυσίδας, ενώ παράλληλα εντείνει τις πιέσεις λόγω της αύξησης του κόστους ενέργειας», αναφέρει η ανάλυση.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Διαχειριστή του Συστήματος ΔΕΣΦΑ, όπως αναλύθηκαν από το GreenTank, το ρωσικό φυσικό αέριο κατείχε κυρίαρχο μερίδιο στις συνολικές εισαγωγές αερίου της Ελλάδας κατά το ενδεκάμηνο του 2024. Οι εισαγωγές ρωσικού LNG ήταν μηδενικές για τους περισσότερους μήνες του έτους, με εξαίρεση τον Ιανουάριο, τον Φεβρουάριο και τον Σεπτέμβριο. Πάντως όπως φαίνεται και στο γράφημα καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024, οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, είτε μέσω αγωγών είτε μέσω LNG, παρουσίασαν αυξητική τάση. Από τον Ιούλιο του 2023 και μετά ξεκίνησε μια περίοδος που διαρκεί έως και σήμερα με σημαντική αύξηση των εισαγωγών ρωσικού αερίου, με αποκορύφωμα τον περασμένο Σεπτέμβριο όταν και είχαμε το μηνιαίο ρεκόρ εισαγωγών αερίου από τη Ρωσία με 4,11 TWh.

Η απόφαση της Ουκρανίας να σταματήσει την αποστολή φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω των αγωγών που βρίσκονταν εντός του εδάφους της, θα κοστίζεις έως και 100 δισ. ευρώ στην Ευρώπη, εκτίμησε πρόσφατα ο διευθύνων σύμβουλος της METLEN, Ευάγγελος Μυτιληναίος και εκφράζει τις ανησυχίες του για εκτίναξη των τιμών έως και στα 70 ευρώ στο TTF.

Ο κομβικός ενεργειακός ρόλος της Τουρκίας

Οι ενεργειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας δεν θα μπορούσαν να αγνοήσουν αυτή τη στρατηγική συγκυρία. Η Τουρκία αξιοποιεί μια σειρά αγωγών, όπως οι Blue Stream, TurkStream και TANAP, καθώς και εισαγωγές φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν, για να διασφαλίσει την ομαλή τροφοδοσία ευρωπαϊκών αγορών. Παράλληλα, διαδραματίζει ρόλο εξαγωγέα, διοχετεύοντας φυσικό αέριο σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η Βόρεια Μακεδονία, η Ουγγαρία, η Μολδαβία και η Ρουμανία. Επιπλέον, μέσω της ενίσχυσης των διασυνδέσεων με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία, η Τουρκία διαθέτει τη δυνατότητα να αυξήσει περαιτέρω τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, συμβάλλοντας στη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας της ηπείρου. Η DW σχολιάζει πως ο αγωγός TurkStream, ο οποίος αποτελείται από δύο γραμμές με ετήσια χωρητικότητα 15,75 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων, έχει παράσχει περισσότερα από 40 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Τουρκία και πάνω από 53 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα στην Ευρώπη. Οι ίδιοι αναλυτές επισημαίνουν ότι ενώ η Ευρώπη μείωσε άμεσα την κατανάλωση ρωσικού φυσικού αερίου μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, χώρες όπως η Αυστρία , η Ουγγαρία, η Σλοβακία και ορισμένα βαλκανικά κράτη εξακολουθούν να εξαρτώνται από το ρωσικό φυσικό αέριο που διέρχεται από την Ουκρανία. Τυχόν αναστολή της ροής φυσικού αερίου από την Ουκρανία θα προκαλούσε σημαντικά προβλήματα σε αυτές τις χώρες.

Την ίδια στιγμή, όπως επισημαίνει ανάλυση του Southeast Mediterranean Energy & Defence η όμορη χώρα έχει εκφράσει την πρόθεσή της να διαδραματίσει ρόλο στην ανοικοδόμηση της Συρίας, διερευνώντας τη δυνατότητα αξιοποίησης φυσικών πόρων για την υλοποίηση έργων υποδομών, ιδίως μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ. Η Άγκυρα βιάζεται να πετύχει τετελεσμένα και επαναφέρει ζωηρά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τον υπό σχεδιασμό αγωγό φυσικού αερίου Κατάρ – Τουρκίας.

Σύμφωνα με τον Emin Emrah Danış, ειδικό σε θέματα ενέργειας, η διακοπή της ροής ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας αναμένεται να ενισχύσει τη γεωπολιτική και εμπορική θέση της Τουρκίας, καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες στρέφονται σε νέες πηγές εφοδιασμού. Με την ισχυρή υποδομή της και τη δυνατότητα μεταφοράς τόσο εισαγόμενου όσο και εγχώρια παραγόμενου φυσικού αερίου, η Τουρκία αναδεικνύεται σε κρίσιμο εναλλακτικό διαμετακομιστικό κόμβο για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης.

Διαβάστε περισσότερα στο energygame.gr

Διαβάστε επίσης

Ανάρπαστο στην Ελλάδα το Starlink του Έλον Μασκ

AKTOR: Οι λεπτομέρειες για την ΑΜΚ των 200 εκατ. ευρώ

WEF: Πώς θα επιτευχθεί ο εξηλεκτρισμός της βιομηχανίας στην Ευρώπη