Τους κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες που καθορίζουν τις επιδόσεις και τα επαγγελματικά σχέδια των μαθητών στην Ελλάδα, προσπάθησε να προσεγγίσει σχετική μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα δεδομένα της PISA του ΟΟΣΑ.
Ένα από τα ευρήματα της έρευνας, έδειξε ότι παρά το γεγονός ότι οι φιλοδοξίες των μαθητών στην Ελλάδα για πανεπιστημιακές σπουδές τοποθετούνται σε υψηλή θέση (6η θέση ανάμεσα σε 42 χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης), οι φιλοδοξίες για απασχόληση σε επαγγέλματα υψηλού εισοδήματος βρίσκονται πολύ χαμηλά (36η θέση).
Ένα ακόμη σημαντικό εύρημα αποτελεί η καταγραφή διαφορών ανά γνωστικό πεδίο ανάλογα με το φύλο. Τα αγόρια, σύμφωνα με τη μελέτη, υστερούν σε σχέση με τα κορίτσια στη βαθμολογία της Ανάγνωσης και στο πεδίο “Πολίτης του Κόσμου” (σ.σ. ερωτήσεις από διάφορα μαθήματα) όπως επίσης και στην επιδίωξη για ένταξη σε ΑΕΙ και για διευθυντική ή επαγγελματική σταδιοδρομία. Έχουν ωστόσο καλύτερες επιδόσεις στα Μαθηματικά.
Ακόμη, μεγάλες και σημαντικές συσχετίσεις καταγράφονται μεταξύ των βαθμολογιών των μαθητών και ορισμένων στοιχείων κοινωνικο-οικονομικού και γονεϊκού υπόβαθρου, που φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη σημασία για τα παιδιά: εκπαιδευτικοί και πολιτιστικοί πόροι στο σπίτι και συναισθηματική υποστήριξη από τους γονείς δείχνουν να τα καταφέρνουν καλύτερα στο σχολείο.
Μεταναστευτικό υπόβαθρο και σχολικός εκφοβισμός
Επιπλέον, το μεταναστευτικό υπόβαθρο και ο σχολικός εκφοβισμός, παρουσιάζουν σημαντική αρνητική συσχέτιση με τα γνωστικά αποτελέσματα και τα σχέδια των μαθητών για το μέλλον. Αξίζει να σημειωθεί δε, ότι στην Ελλάδα, η σχέση μεταξύ του κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου και των επιδόσεων των μαθητών είναι εμφανής, στατιστικά σημαντική και γενικά σταθερή σε όλα τα έτη της έρευνας PISA.
Γενικά, οι μαθητές που προέρχονται από υψηλότερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα, καταγράφουν σημαντικά υψηλότερους βαθμούς στους διαγωνισμούς PISA του ΟΟΣΑ, ωστόσο συγκρινόμενη με άλλες χώρες της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα κατατάσσεται σχετικά χαμηλά με βάση τη σχέση μεταξύ των κοινωνικο-οικονομικών χαρακτηριστικών των 15-χρονων μαθητών και των επιδόσεών τους στο Πρόγραμμα PISA.
Επιπλέον, στη μελέτη καταγράφεται ότι το 70% των παιδιών που γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1980 στην Ελλάδα, πέτυχαν υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τους γονείς τους, ως αποτέλεσμα της σημαντικής διεύρυνσης του εκπαιδευτικού συστήματος τις τελευταίες 4 δεκαετίες στη χώρα. Με βάση τον συγκεκριμένο δείκτη απόλυτης διαγενεακής κινητικότητας στην εκπαίδευση, η Ελλάδα κατατάσσεται υψηλά σε διεθνείς κατατάξεις (10η θέση ανάμεσα σε 36 οικονομίες υψηλού εισοδήματος). Ωστόσο, η διεύρυνση του εκπαιδευτικού συστήματος δεν οδήγησε σε σημαντική μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. Η πιθανότητα ένα παιδί που γεννήθηκε από γονείς με σχετικά χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, να λάβει πολύ υψηλό μορφωτικό επίπεδο, περιορίζεται σε 14% στην Ελλάδα. Με βάση τη συγκεκριμένη πιθανότητα, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 31η ανάμεσα σε 36 οικονομίες υψηλού εισοδήματος.
