Ακόμα ανεξήγητο παραμένει το μπλακάουτ που βύθισε στο σκοτάδι την Ισπανία και την Πορτογαλία με όλα τα σενάρια να μένουν στο τραπέζι αν και οι επίσημες ανακοινώσεις αποκλείουν εικασίες για κυβερνοεπιθέσεις και εστιάζουν στα τερτίπια του καιρού και τις «ανωμαλίες» που προκαλούν στα ηλεκτρικά καλώδια, μολονότι και εκεί εκφράζονται αμφιβολίες από τη μετεωρολογική υπηρεσία της Ισπανίας με διαψεύσεις και από τους υπεύθυνους ηλεκτρικής διαχείρισης στην Πορτογαλία.
Σε κάθε περίπτωση ανάβει ξανά η συζήτηση για το ζήτημα των ηλεκτρικών διασυνδέσεων και της επάρκειας και ασφάλειας του ηλεκτρικού δικτύου σε ένα πεδίο μεγάλης αύξησης της ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και της αναντιστοιχίας ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση ενέργειας.
«Κανένα ασυνήθιστο φαινόμενο», λέει η ισπανική μετεωρολογική υπηρεσία
Ο Πορτογάλος διαχειριστής του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας REN δήλωσε χθες ότι το μπλακ άουτ προκλήθηκε από ένα «σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο», καθώς ακραίες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας στην Ισπανία προκάλεσαν «ανώμαλες ταλαντώσεις» στις γραμμές υπερυψηλής τάσης.
Σύμφωνα με την REN, το φαινόμενο, γνωστό ως «επαγόμενη ατμοσφαιρική διαταραχή», οδήγησε σε «αποτυχία συγχρονισμού μεταξύ των ηλεκτρικών συστημάτων, προκαλώντας διαδοχικές διαταραχές στο διασυνδεδεμένο ευρωπαϊκό δίκτυο», μεταδίδει ο Guardian.
Ωστόσο, σε ανακοίνωσή της νωρίς την Τρίτη, η ισπανική εθνική μετεωρολογική υπηρεσία Aemet φάνηκε να αποκλείει τα καιρικά αίτια για το περιστατικό. «Κατά τη διάρκεια της 28ης Απριλίου, δεν καταγράφηκαν ασυνήθιστα μετεωρολογικά ή ατμοσφαιρικά φαινόμενα, ούτε και ξαφνικές μεταβολές θερμοκρασίας στο δίκτυο των μετεωρολογικών μας σταθμών», ανέφερε η Aemet.
Επιτροπή διερεύνησης για τα αίτια του μπλακάουτ
Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση συγκρότησε επιτροπή διερεύνησης και το Ανώτατο Δικαστήριο επίσης ανακοίνωσε την εκκίνηση έρευνας, με σκοπό να εξακριβωθούν τα αίτια του μπλακάουτ που προκάλεσε χθες χάος σε ολόκληρη την Ιβηρική Χερσόνησο.
«Θα ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι αυτό δεν θα συμβεί ξανά», δήλωσε ο Σάντσεθ σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε, σημειώνοντας ότι θα θέσει «προ των ευθυνών τους» τους «ιδιωτικούς φορείς εκμετάλλευσης» στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας.
Της επιτροπής διερεύνησης θα ηγηθεί το υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης, τόνισε ο πρωθυπουργός, ενώ απέκλεισε το ενδεχόμενο πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές να προκάλεσε το μπλακάουτ. Ο ίδιος τόνισε ότι τεχνικοί προσπαθούν ακόμη να βρουν τα ακριβή αίτια της κατάρρευσης του δικτύου και τα αποτελέσματα των ερευνών τους θα χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση του συστήματος.
Η REE, η διαχειρίστρια εταιρεία του ηλεκτρικού δικτύου της Ισπανίας, ανακοίνωσε λίγο νωρίτερα σήμερα ότι με βάση μια προκαταρκτική εκτίμηση απέκλεισε το ενδεχόμενο κυβερνοεπίθεσης, διαβεβαιώνοντας ότι δεν ανιχνεύθηκε «καμία διείσδυση» στα συστήματα ελέγχου. Η πορτογαλική κυβέρνηση απέκλεισε επίσης το ενδεχόμενο κυβερνοεπίθεσης.
Ωστόσο, ο Σάντσεθ δήλωσε ότι οι ισπανικές αρχές κυβερνοασφάλειας διεξάγουν ξεχωριστή έρευνα για την πιθανότητα κυβερνοεπίθεσης.
Παράλληλα, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας ανακοίνωσε σήμερα ότι θα ξεκινήσει δική του έρευνα για το μπλακάουτ για να διαπιστωθεί αν μια κυβερνοεπίθεση εναντίον ισπανικών κρίσιμων υποδομών μπορεί να προκάλεσε τη μαζική διακοπή ηλεκτροδρότησης.
Αν αποδειχθεί ότι πρόκειται για κυβερνοεπίθεση, ο δικαστής Χόρχε Καλάμα θα διερευνήσει την υπόθεση ως έγκλημα τρομοκρατίας, σύμφωνα με δικαστικό έγγραφο.
Πορτογαλία: Ο διαχειριστής αρνείται ότι απέδωσε το μπλακάουτ σε «σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο»
Στην Πορτογαλία ο διαχειριστής του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας REN διέψευσε την Τρίτη ότι βρίσκεται πίσω από μήνυμα που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και απέδιδε το εκτεταμένο μπλακ άουτ στην Ιβηρική Χερσόνησο σε ένα σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο, όπως μετέδωσε το AFP.
«Η REN επιβεβαιώνει ότι δεν εκδώσαμε αυτή τη δήλωση», δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου Μπρούνο Σίλβα στο AFP, χωρίς να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες.
Μιλώντας το πρωί της Τρίτης, ο επικεφαλής υπηρεσιών του ισπανικού διαχειριστή Red Eléctrica, Εδουάρδο Πριέτο, δήλωσε ότι οι αρχικές έρευνες «μας επιτρέπουν να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο κυβερνοεπίθεσης». Ο Πριέτο πρόσθεσε ότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη πως «υπήρξε οποιαδήποτε μορφή παραβίασης του συστήματος ελέγχου της Red Eléctrica».
Δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι στις 12.32 μ.μ. (13.32 μ.μ ώρα Ελλάδας), και με διάλειμμα μόλις ενός δευτερολέπτου, σημειώθηκαν δύο διαδοχικά γεγονότα «αποσύνδεσης της παραγωγής». Το σύστημα κατάφερε να ανακάμψει από το πρώτο από αυτά τα συμβάντα, αλλά όχι από το δεύτερο, το οποίο κατέληξε στη διακοπή ηλεκτροδότησης στην ηπειρωτική Ισπανία.
Just in.
Mass Blackouts in Spain, Portugal and in part of France.
Every single part of digital life from shops, to traffic lights, hospitals, airports, phones, and trains, all down.pic.twitter.com/ETDgtfE9wk
— Massimo (@Rainmaker1973) April 28, 2025
Ο ρόλος των φωτοβολταϊκών στην Ισπανία…
Διευκρίνισε ότι εξακολουθούν να διερευνούν τι προκάλεσε αυτή την απώλεια παραγωγής ενέργειας, αλλά το πρόβλημα εντοπίζεται νοτιοδυτικά της Ισπανίας, όπου υπάρχει σημαντική παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά. Απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, αναγνώρισε ότι είναι «πολύ πιθανό» το θέμα να εντοπίζεται στα φωτοβολταϊκά. Η Εξτρεμαδούρα είναι μια από τις περιοχές με τη μεγαλύτερη δυναμικότητα παραγωγής φωτοβολταϊκών στην Ισπανία.
Τα στοιχεία της Red Electrica καταδεικνύουν ότι τη Δευτέρα η παραγωγή φωτοβολταϊκής ενέργειας μειώθηκε ραγδαία από περισσότερα από 18 GW σε μόλις 8 GW. Υπογράμμισε ότι «τίποτα δεν μας οδηγεί στο να πιστέψουμε ότι (το μπλακάουτ) θα μπορούσε να ήταν ανθρώπινο λάθος».
Το ηλεκτρικό σύστημα επλήγη από δραματική πτώση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην νοτιοδυτική Ισπανία που προκάλεσε αστάθεια στο σύστημα η οποία οδήγησε στην αποσύνδεσή του από το γαλλικό δίκτυο, δήλωσε ο Εδουάρδο Πριέτο προσθέτοντας ότι είναι πολύ πιθανόν ότι η παραγωγή που επλήγη να ήταν ηλιακή, αλλά είναι νωρίς για να επιβεβαιωθεί αυτό. Μία από τις εξηγήσεις βασίζεται στην μεγάλη έκταση της βλάβης που ξεκίνησε, σύμφωνα με την REE από μία «ισχυρή ταλάντωση των ροών ισχύος στο ηλεκτρικό δίκτυο, που συνοδεύθηκε από πολύ σημαντική απώλεια παραγωγής, ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζεται «τελείως εξαιρετικού χαρακτήρα».
Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση συγκρότησε επιτροπή διερεύνησης και το Ανώτατο Δικαστήριο επίσης ανακοίνωσε την εκκίνηση έρευνας, με σκοπό να εξακριβωθούν τα αίτια του μπλακάουτ που προκάλεσε χθες χάος σε ολόκληρη την Ιβηρική Χερσόνησο.
Επίσης η ισπανική εταιρεία διαχείρισης του δικτύου ηλεκτροδότησης Red Eléctrica ανακοίνωσε το πρωί ήταν σε θέση να καλύπτει το 99,16% των αναγκών, δηλαδή σχεδόν όλη τη ζήτηση σε ηλεκτρικό ρεύμα στην Ισπανία, καθώς το σύστημα ανακάμπτει σταδιακά μετά τη χθεσινή μαζική διακοπή της ηλεκτροδότησης που έπληξε σχεδόν όλη την Ιβηρική Χερσόνησο, μολονότι εξακολουθεί να μην έχει αποκατασταθεί η κυκλοφορία των περισσότερων τρένων στη χώρα. Όλοι οι υποσταθμοί της Ισπανίας λειτουργούσαν σήμερα το πρωί, σημείωσε σε ανάρτησή της στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης X η Red Electrica. “Συνεχίζουμε να εργαζόμαστε από το κέντρο ηλεκτρικού ελέγχου για να διασφαλίσουμε την απόλυτη επιστροφή στην ομαλότητα του συστήματος”, πρόσθεσε.
Το δίκτυο του υπόγειου μετρό της Μαδρίτης ανακοίνωσε ότι ξανάρχισε να λειτουργεί στις 08:00 τοπική ώρα (09:00 ώρα Ελλάδος), όπου ξανάρχισαν τα δρομολόγια του 80% των τρένων, αλλά η εταιρεία διαχείρισης της υποδομής σιδηροδρόμων Adif ανακοίνωσε ότι τα περισσότερα τρένα σε πανεθνικό επίπεδο δεν λειτουργούν. Σήμερα το πρωί “σταθεροποιήθηκε τελείως” το δίκτυο ηλεκτροδότησης της Πορτογαλίας, ανακοίνωσε παράλληλα η εταιρεία διαχείρισης του δικτύου ηλεκτροδότησης της χώρας REN. “Έχει αποκατασταθεί η λειτουργία σε όλους τους υποσταθμούς του εθνικού δικτύου” ηλεκτροδότησης της Πορτογαλίας, διευκρίνισε εκπρόσωπος της REN.
Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις προβληματίζουν την ΕΕ
Σε κάθε περίπτωση έρχεται ξανά στο προσκήνιο η συζήτηση για τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις στην ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση «θα πάρει μαθήματα» από τη μεγάλη διακοπή ρεύματος στην Ισπανία και την Πορτογαλία για να αποτρέψει παρόμοιο περιστατικό αλλού στην Ευρώπη, διαβεβαίωσε την Τρίτη η εκπρόσωπος της ΕΕ Πάουλα Πίνιο. Μιλώντας στην καθημερινή ενημέρωση Τύπου, η επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι η διακοπή ήταν «άνευ προηγουμένου» τονίζοντας ότι το μπλοκ «προφανώς θα εξαγάγει τα απαραίτητα συμπεράσματα και θα τα μοιραστεί και, εάν χρειαστεί, θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα».
«Εξετάζουμε πολύ προσεκτικά ποιοι ήταν οι λόγοι, πόσο καλά ήμασταν προετοιμασμένοι και ποια είναι τα διδάγματα που μπορούν να αντληθούν από ένα τέτοιο περιστατικό. Αυτό σίγουρα θα κρατήσει όλους αυτούς τους φορείς απασχολημένους τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες», είπε. Η Πίνιο δήλωσε ότι η ΕΕ εξακολουθεί να αναμένει πλήρη αξιολόγηση από την Ισπανία ως προς τα αίτια, καθώς αρνήθηκε να σχολιάσει εικασίες σχετικά με το εάν η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα μπορούσε να έχει συμβάλει στη διακοπή.
Στο μεταξύ συνεχίζεται η ενδελεχής έρευνα στην Ισπανία και την Πορτογαλία για τους λόγους που προκάλεσαν την εκτεταμένη απώλεια ρεύματος στις δύο χώρες τη Δευτέρα, αφήνοντας για πολλές ώρες εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς πρόσβαση σε βασικές σύγχρονες ανάγκες. Τα αποτελέσματα της αναμένεται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στις δύο χώρες, αλλά και στην Ευρώπη συνολικά, αναφέρει το Politico.
Εδώ και καιρό ΕΕ πιέζει της χώρες της Ιβηρικής Χερσονήσου να συνδεθούν καλύτερα με τα δίκτυα της Ευρώπης. Από την πρώτη στιγμή, πολλοί ειδικοί συζητούσαν κατά πόσον τέτοιες συνδέσεις θα μπορούσαν να είχαν βοηθήσει στην πρόληψη εκτεταμένων και μαζικών διακοπών ρεύματος, χωρίς να αποκλείεται ακόμη από τη συζήτηση η υπόθεση ότι οι διακοπές ρεύματος ήταν αποτέλεσμα κυβερνοεπίθεσης, αν και προς το παρόν δεν έχουν αποκαλυφθεί ενδείξεις που να συνηγορούν υπέρ τούτου.
Το απόγευμα της Δευτέρας, ο Εντουάρντο Πριέτο, διευθυντής του ισπανικού διαχειριστή συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας Red Eléctrica, δήλωσε ότι η διακοπή ρεύματος προκλήθηκε από μια «πολύ ισχυρή ταλάντωση στο ηλεκτρικό δίκτυο» που οδήγησε το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας σε «αποσύνδεση από το ευρωπαϊκό σύστημα και την κατάρρευση του ιβηρικού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας στις 12:38».
Σε συνέντευξη Τύπου του Ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ αργά το βράδυ της Δευτέρας έθεσε τα ερωτήματα που τέθηκαν ήταν περισσότερα από τις απαντήσεις που έδωσε. Προειδοποιώντας ότι μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος για την αποκατάσταση της ηλεκτροδότησης από ό,τι αρχικά αναμενόταν, ο ηγέτης των Σοσιαλιστών δήλωσε : «Αυτό δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ».
«Η αιτία είναι κάτι που οι ειδικοί δεν έχουν ακόμη διαπιστώσει — αλλά θα το κάνουν», διαβεβαίωσε ο Σάντσεθ. Η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν μεταξύ τους στενά συνδεδεμένα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας, με λίγες όμως διασυνοριακές συνδέσεις με τη Γαλλία και την υπόλοιπη ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εδώ και καιρό προτρέπει τις χώρες της ΕΕ να εγκαταστήσουν περισσότερες διασυνδέσεις, υποστηρίζοντας ότι η κίνηση αυτή θα βελτίωνε την ενεργειακή ασφάλεια και θα διευκόλυνε τις ροές ηλεκτρικής ενέργειας πέρα από τα σύνορα. Η Μαδρίτη, η Λισαβόνα και το Παρίσι έχουν επανειλημμένα δηλώσει την προθυμία τους να προχωρήσουν με αυτό το σχέδιο, όμως η πρόοδος είναι αργή.
Αυτή τη στιγμή, παραμένει ασαφές εάν περισσότερες συνδέσεις με την Ευρώπη θα είχαν μετριάσει τη συσκότιση στην Ιβηρική, σχολιάζει το Politico. Από τη μία πλευρά, περισσότερες διασυνοριακές συνδέσεις θα μπορούσαν να είχαν ενισχύσει την ικανότητα της Ισπανίας να εξισορροπεί την προσφορά και τη ζήτηση και να εισάγει ηλεκτρική ενέργεια, όμως η τρέχουσα περιορισμένη διασύνδεση της Μαδρίτης με τη Γαλλία περιορίζει τις δυνατότητες ταχείας αντίδρασης σε περίπτωση διαταραχών μεγάλης κλίμακας.
Και από την άλλη βέβαια δεν μπορεί να αποκλειστεί ο κίνδυνος της διάδοσης της αστάθειας σε γειτονικά συστήματα εφόσον υπάρχει αυξημένη συνδεσιμότητα, δημιουργώντας ένα φαινόμενο ντόμινο με διαδοχικές διακοπές ρεύματος και σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Θα μπορούσε να ήταν κυβερνοεπίθεση;
Μέσα σε ένα κλίμα έκδηλης ανησυχίας, πολλοί πολίτες σε Ισπανία και Πορτογαλία εκφράζουν φόβους ότι ίσως επρόκειτο για εκτεταμένη κυβερνοεπίθεση από επιδέξιους χάκερ.
Η αντίθεση της Ισπανίας στον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα και η υποστήριξή της προς την Ουκρανία ενάντια στην επιθετικότητα της Ρωσίας την έχουν καταστήσει σημαντικό στόχο κυβερνοεπιθέσεων, και καθ’ όλη τη διάρκεια της χθεσινής ημέρας υπήρχαν εικασίες ότι το μπλακ άουτ μπορεί να ήταν αποτέλεσμα κακόβουλης ενέργειας.
Ωστόσο, στις Βρυξέλλες, η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Τερέζα Ριμπέρα, φάνηκε να απορρίπτει αυτό το ενδεχόμενο, λέγοντας ότι «δεν υπάρχει τίποτα που να μας επιτρέπει να πούμε ότι υπάρχει κάποιο είδος δολιοφθοράς ή κυβερνοεπίθεσης».
Το 2015, ρωσόφιλοι χάκερ κατέστρεψαν ένα τμήμα του ουκρανικού ηλεκτρικού δικτύου. Αλλά η κατάρρευση του ηλεκτρικού δικτύου δύο χωρών της ΕΕ θα ήταν μια εντελώς διαφορετική υπόθεση, τόσο όσον αφορά στην τεχνική προσπάθεια που απαιτείται, όσο και στις επιπτώσεις μιας τέτοιας επίθεσης.
Η πράσινη ενέργεια
Η Ισπανία και η Πορτογαλία θεωρούνται πρωταθλητές της πράσινης ενέργειας στην ΕΕ και προμηθεύονται πάνω από το 80% των αναγκών τους σε ρεύμα από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Οι ειδικοί είχαν επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι η ραγδαία επέκταση της παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας ασκεί αυξημένη πίεση στο δίκτυο, το οποίο χρειάζεται αναβάθμιση για να χειριστεί τα επίπεδα ρεκόρ των όγκων παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ωστόσο, η πράσινη ενέργεια δεν φταίει για το μπλακ άουτ της Δευτέρας, διαβεβαιώνει ο καθηγητής Λεονάρντο Μέους, ειδικός του Ινστιτούτου του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου σε θέματα εξηλεκτρισμού, «καθώς η ΕΕ έχει επιβάλει τα τελευταία χρόνια διάφορα σύνολα κανόνων, όπως ενημερωμένους κώδικες σύνδεσης στο δίκτυο, για να αποτρέπει την αποσύνδεση των παραγωγών ανανεώσιμης ενέργειας κατά τρόπο που να θέτει σε κίνδυνο το ίδιο το σύστημα.
