Το πρόγραμμα «χρυσών διαβατηρίων» της Μάλτας για εύπορους επενδυτές παραβιάζει τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ιθαγένεια, σύμφωνα με απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της Ε.Ε. Η εξέλιξη έρχεται σε μια περίοδο, που η ΕΕ «κινδυνεύει» να μετατραπεί σε καταφύγιο για πλούσιους αλλοδαπούς, τη στιγμή που ο Ντόναλντ Τραμπ επιδιώκει να τους προσελκύσει στις ΗΠΑ.
Η προσφορά της Μάλτας, η οποία παραχωρούσε υπηκοότητα σε επενδυτές — μεταξύ αυτών Ρώσους και Άραβες μεγιστάνες, διασημότητες και αστέρες του αθλητισμού — παραβιάζει το δίκαιο της Ε.Ε., έκρινε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σήμερα.
Ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. «δεν μπορεί να παραχωρεί την ιθαγένειά του – και κατ’ επέκταση την ευρωπαϊκή ιθαγένεια – ως αντάλλαγμα για προκαθορισμένες πληρωμές ή επενδύσεις, καθώς αυτό ισοδυναμεί ουσιαστικά με εμπορευματοποίηση της απόκτησης ιθαγένειας», αναφέρει το Δικαστήριο με έδρα το Λουξεμβούργο.
Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει πρόσφατα προχωρήσει σε ενέργειες για να προσελκύσει πλούσιους επενδυτές στις ΗΠΑ. Η λεγόμενη «Χρυσή Κάρτα Τραμπ» προσφέρει άδεια διαμονής και πορεία προς την υπηκοότητα σε επενδυτές που καταβάλλουν 5 εκατομμύρια δολάρια στο αμερικανικό δημόσιο. Ο Υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Χάουαρντ Λάτνικ, δήλωσε ότι η κυβέρνηση πούλησε πάνω από 1.000 βίζες μέσα σε μία μόνο ημέρα τον Μάρτιο.
Το επενδυτικό πρόγραμμα υπηκοότητας της Μάλτας επέτρεπε σε άτομα να αποκτήσουν την υπηκοότητα της χώρας — και κατ’ επέκταση το δικαίωμα να ζουν και να εργάζονται εκεί — με ελάχιστη δωρεά ύψους 600.000 ευρώ. Οι απαιτούμενες επενδύσεις περιλάμβαναν επίσης την αγορά κατοικίας, ενώ ενθαρρύνονταν και προαιρετικές δωρεές. Ως κράτος-μέλος της Ε.Ε., το μαλτέζικο διαβατήριο παρέχει στους κατόχους του ελευθερία διαμονής και εργασίας σε ολόκληρη την Ένωση των 27 χωρών.
Το νησί της Μεσογείου είναι μία από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που τα τελευταία χρόνια προσέφεραν χρυσές βίζες και διαβατήρια — πρακτικές που έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλείς κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, όταν οι χώρες άρχισαν να «πουλούν» άδειες διαμονής για να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις.
Η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα και η Ουγγαρία είχαν επίσης παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια παρόμοια προγράμματα για εύπορους, ώστε να αποκτήσουν την περιζήτητη ελευθερία μετακίνησης εντός της Ε.Ε. Ωστόσο, αυτές οι προσφορές προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από την Κομισιόν, η οποία υποστήριξε ότι οι πολιτικές «ιθαγένεια έναντι χρημάτων» εκθέτουν την Ε.Ε. σε κινδύνους ξεπλύματος χρήματος και απειλές για την ασφάλεια.
Τον Σεπτέμβριο του 2022, η Κομισιόν κατέθεσε προσφυγή κατά του προγράμματος της Μάλτας, υποστηρίζοντας ότι η «παραχώρηση ιθαγένειας της Ε.Ε. με αντάλλαγμα προκαθορισμένες πληρωμές» δεν είναι «συμβατή με την αρχή της ειλικρινούς συνεργασίας», που κατοχυρώνεται στους κανόνες της Ένωσης. Η σημερινή απόφαση έρχεται σε αντίθεση με τη μη δεσμευτική γνώμη συμβούλου του Δικαστηρίου της Ε.Ε., ο οποίος πέρυσι είχε δηλώσει ότι εναπόκειται στα κράτη-μέλη να «καθορίσουν ποιος δικαιούται να είναι υπήκοός τους και, κατά συνέπεια, πολίτης της Ε.Ε.».
