Μεγάλη είναι η κινητικότητα σε διπλωματικό επίπεδο μεταξύ κρατών-μελών της Ε.Ε, της Βρετανίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εν όψει της Συνόδου Κορυφής που έχει προγραμματιστεί για τις 19 Μαΐου, με σκοπό τη σύναψη συμφώνου για την κοινή άμυνα. Θα είναι η πρώτη Σύνοδος Κορυφής μεταξύ της Ε.Ε. και της Βρετανίας που θα λάβει χώρα στο Λονδίνο μετά το Brexit. Ακολουθεί τη συνάντηση 31 χωρών που διοργάνωσε η κυβέρνηση του Κιρ Στάρμερ αρχές Μαρτίου, πάλι στη βρετανική πρωτεύουσα, για να συνασπιστούν οι δυνάμεις των «προθύμων χωρών» με στόχο τη στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία.
Επικρατούν, ωστόσο, επιφυλάξεις για το πόσο εφικτό είναι να επιτευχθεί μια συμφωνία για την κοινή άμυνα τόσο σύντομα, ιδιαίτερα όταν στην ευρύτερη ατζέντα συμπεριλήφθηκε το επίμαχο -αλλά όχι κρίσιμο για την ασφάλεια- ζήτημα των δικαιωμάτων αλιείας μεταξύ Ε.Ε. και Βρετανίας. Εκπρόσωποι του αμυντικού και τεχνολογικού κλάδου στην Ευρώπη, εν τω μεταξύ, παρότρυναν τις κυβερνήσεις να μην αποπροσανατολιστούν από δευτερεύοντα θέματα, καθώς προτεραιότητα είναι μια αμυντική συμφωνία στην Ευρώπη. Οι πρόσφατες επιθέσεις των Ρώσων στην πόλη Σούμι της Ουκρανίας, με 34 άμαχους νεκρούς και ακόμη 117 τραυματίες, ανεβάζουν ξανά τους τόνους μεταξύ της Ε.Ε. και του καθεστώτος στο Κρεμλίνο. Δεν είναι τυχαίο που ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, πρότεινε την αποστολή πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς Taurus στην Ουκρανία, μια πρωτοβουλία που προκάλεσε την αντίδραση της Ρωσίας.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες βρίσκονται σε εγρήγορση από τότε που ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ξεκαθάρισε πως δεν προτίθεται να συνεχίσουν οι ΗΠΑ να συμπαραστέκονται στρατιωτικά στην Ευρώπη και στο Κίεβο, με τους Ρεπουμπλικανούς να διαπραγματεύονται απευθείας με τη Ρωσία τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Λίγα 24ώρα πριν από τις πολύνεκρες επιθέσεις στη Σούμι, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, είχε μεταβεί στη Μόσχα για να συναντηθεί δεύτερη φορά με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν. Οι Ευρωπαίοι, ωστόσο, τονίζουν πως η Μόσχα καθυστερεί ηθελημένα μια συμφωνία για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, που πιστεύουν οι ΗΠΑ πως μπορούν να επιτύχουν μαζί με μια εμπορική συμφωνία με το Κίεβο. Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν εξαπολύσει 2.800 αεροπορικές βόμβες στην Ουκρανία μόνο τον Απρίλιο.
Πρόθεση της Βρετανίας και της Ε.Ε. είναι να υπογράψουν μια μη δεσμευτική συμφωνία σαν αυτήν που έχει συναφθεί μεταξύ της Ε.Ε. και ακόμη έξι χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Νότιας Κορέας, της Ιαπωνίας, της Νορβηγίας και της Αλβανίας, αποκαλύπτουν πηγές των Financial Times. Τυπικά οι χώρες-μέλη που έχουν υποβάλει αίτηση ένταξης στην Ε.Ε., υποψήφιες προς ένταξη χώρες και χώρες που έχουν συνάψει συμφωνίες άμυνας και ασφάλειας με την Ε.Ε. μπορεί να συμμετάσχουν σε κοινά προγράμματα για τον εξοπλισμό της Ε.Ε.
Ένα από τα ακανθώδη ζητήματα είναι τα επικείμενα δάνεια 150 δισ. ευρώ που προτίθεται να παραχωρήσει η Κομισιόν για την ενίσχυση της άμυνας των κρατών-μελών και την άμεση στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας. Η Βρετανία έχει αποκλειστεί από τη σύναψη εταιρικών συμβάσεων με την Κομισιόν ύστερα από επιμονή της Γαλλίας για την αποκλειστική χρηματοδότηση των αμυντικών βιομηχανιών εντός Ε.Ε. Όμως σε επιστολή που συνέταξε το Εμπορικό Επιμελητήριο της Βρετανίας, η ένωση αεροδιαστημικής ADS και το λόμπι τεχνολογικών εταιρειών TechUK τονίζεται πως ένα σύμφωνο για την κοινή άμυνα είναι απαραίτητο, δεδομένου ότι υπάρχει ήδη σύγκλιση των αμυντικών βιομηχανιών της Ε.Ε. και της Βρετανίας, δηλαδή των Airbus, BAE Systems, Leonardo, Saab και Thales.
Πάντως, βήματα γίνονται για μια αμυντική συμφωνία μεταξύ της Ε.Ε. και της Βρετανίας. Ο υπουργός Άμυνας της Βρετανίας, Τζον Χίλι, συμμετείχε στις 10 Απριλίου σε μια συνάντηση του «συνασπισμού των προθύμων» με τον Γάλλο ομόλογό του, Σεμπαστιάν Λεκορνί, και υπουργούς από 30 χώρες στις Βρυξέλλες. Σχεδόν παράλληλα, η Βρετανίδα υπουργός Οικονομικών, Ρέιτσελ Ριβς, συμμετείχε το περασμένο Σαββατοκύριακο στη Βαρσοβία της Πολωνίας σε συνάντηση με τους ομολόγους της στην Ε.Ε., για να συζητήσουν την επέκταση της χρηματοδότησης στην άμυνα. Όμως ζητήματα όπως τα αλιευτικά δικαιώματα μπορεί να καθυστερήσουν μια τελική συμφωνία στην άμυνα. Η Γαλλία, η Δανία και ορισμένα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θέλουν να διατηρήσουν την πρόσβαση στα χωρικά ύδατα της Βρετανίας μετά τη λήξη της υφιστάμενης συμφωνίας, που λήγει το 2026.
