Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ κήρυξε εμπορικό πόλεμο στον υπόλοιπο κόσμο σε μια περίοδο που η γεωπολιτική κατάσταση είναι τεταμένη τόσο για τις ΗΠΑ, όσο και για την Ευρώπη. Αν και η κυβέρνηση των Ρεπουμπλικάνων πάγωσε για ένα 90ήμερο τους «αμοιβαίους» δασμούς έναντι δεκάδων χωρών, η εμπορική αντιπαράθεση της Ουάσιγκτον με το Πεκίνο κλιμακώνεται με την επιβολή δασμών 145% από τις ΗΠΑ εις βάρος της Κίνας και 125% από την Κίνα εις βάρος των ΗΠΑ. Αυτή η πρωτοφανής ανταλλαγή αντιποίνων γίνεται σε μια περίοδο που η στρατιωτική παρουσία των Κινέζων στα Στενά της Ταϊβάν είναι έντονη και έχει ωθήσει το Πεντάγωνο να ενισχύσει βάσεις στον Ειρηνικό.
Από την πλευρά του Ατλαντικού, η Ε.Ε δέχεται μια σειρά προκλήσεων. Υπάρχει άμεση ανάγκη για τη χάραξη μιας ενιαίας στρατηγικής για τη διαπραγμάτευση μιας εμπορικής συμφωνίας με την Ουάσιγκτον παρά την προσωρινή παύση των αμοιβαίων δασμών στο 20%. Παράλληλα είναι απαραίτητη η θωράκιση των στρατηγικών συμφερόντων έναντι της Ρωσίας που διεκδικεί εδάφη της Ουκρανίας, επιχειρεί να σαμποτάρει την τροφοδοσία με φυσικό αέριο από τη βόρεια Ευρώπη και έχει αποκαταστήσει τις επαφές με την Ουάσιγκτον. Πέραν της διαφορετικής στάσης της Ευρώπης από την κυβέρνηση Τράμπ απέναντι στη Ρωσία, η σύνοδος κορυφής που δρομολογήθηκε μεταξύ Ε.Ε-Πεκίνου για τον Ιούλιο καταδεικνύει την απόκλιση εμπορικών συμφερόντων από τις ΗΠΑ.
Η οικονομική ισχύς με τη γεωπολιτική ασφάλεια λειτουργούν σαν δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Το παγκόσμιο εμπόριο είναι ο συνδετικός κρίκος καθώς δίνει περισσότερα κίνητρα στα κράτη να συνεργάζονται παρά να συγκρούονται. Όμως, η οπισθοδρομική πολιτική που ακολουθούν οι ΗΠΑ στο παγκόσμιο εμπόριο -με την οριζόντια φορολόγηση των εισαγωγών αλουμινίου, χάλυβα και αυτοκινήτων- προκαλεί τεράστιες ανακατατάξεις στις ροές των αγαθών, με άγνωστες επιπτώσεις στις γεωπολιτικές ισορροπίες. Μπορεί οι «αμοιβαίοι» δασμοί να έχουν παγώσει για ενάμιση μήνα, αλλά επικρατεί μεγάλη αβεβαιότητα για τις επόμενες κινήσεις του Τραμπ.
Η στρατηγική θέση της Ταϊβάν για το Πεκίνο και την Ουάσιγκτον
Η οικονομική, τεχνολογική και γεωπολιτική αντιπαράθεση της Κίνας με τις ΗΠΑ επιτείνει τις σχέσεις Ταϊβάν-Πεκίνου. Η θέση της Ταϊβάν, η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το 60% της παγκόσμιας παραγωγής ημιαγωγών στον κόσμο, γίνεται ακόμη πιο ευάλωτη κάτω από αυτή τη συγκυρία. Εκτός της τεχνολογικής υπεροχής της, το Στενό της Ταϊβάν αποτελεί μια από τις κυρίαρχες οδούς της παγκόσμιας ναυτιλίας. Από εκεί διέρχεται το 88% των μεγαλύτερων εμπορικών πλοίων σε όρους χωρητικότητας. Μέχρι σήμερα, η εντατικοποίηση των στρατιωτικών ασκήσεων από την Κίνα δεν έχει παρεμποδίσει την εμπορική ναυτιλία. Όμως, η παρουσία αμερικανικών βάσεων στη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και τις Φιλιππίνες ενοχλεί την Κίνα. Η διάρρηξη των εμπορικών σχέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου σαφώς επιδεινώνει τις ισορροπίες μεταξύ των δυο ισχυρότερων οικονομιών του κόσμου.
Οι υβριδικές επιθέσεις στη βόρεια Ευρώπη και οι επαφές ΗΠΑ-Μόσχας
Στην Ευρώπη, η γεωπολιτική κατάσταση είναι πιο οξυμένη. Οι κυβερνήσεις της Ε.Ε δεν καλούνται μόνον να ενισχύσουν τάχιστα την άμυνα όσο η Ουάσινγκτον αποστασιοποιείται από τη Βορειοατλαντική συμμαχία αλλά βρίσκονται σε εγρήγορση καθώς υβριδικές επιθέσεις αποσκοπούν στην αποσταθεροποίηση των κρατών-μελών. Πληροφορίες του Politico αποκαλύπτουν πως οι λιμενικές αρχές στη Βαλτική Θάλασσα εντόπισαν τουλάχιστον έξι απόπειρες σαμποτάζ του δικτύου των υποθαλάσσιων αγωγών από το 2022, δηλαδή το έτος που ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οδήγησε στη διακοπή της συνεργασίας με την Gazprom. Ως αποτέλεσμα 11 υποθαλάσσια καλώδια τέθηκαν εκτός λειτουργίας από το 2023, χωρίς να υπάρξει διακοπή στην παροχή ενέργειας της Ευρώπης. Μέχρι σήμερα, οι αρμόδιες αρχές δεν έχουν αποδείξει πως τα περιστατικά αυτά συνδέονται με τη Ρωσία. Όμως εξυπηρετούν τη Μόσχα, σχολίασε ο Ζιγκιμάντας Βαϊτσιούνας, υπουργός Ενέργειας της Φιλανδίας. «Αυτή είναι η μοναδική ερμηνεία», πρόσθεσε στο Politico.
Μετά την καταστροφή των αγωγών Nord Stream, έχουν καταγραφεί επιχειρήσεις σαμποτάζ στα δίκτυα τηλεπικοινωνιών, φυσικού αερίου και ηλεκτροδότησης που συνδέουν τη Σουηδία, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, τη Λετονία και την Εσθονία. Ας μην λησμονούμε πως ένα δίκτυο υποθαλάσσιων καλωδίων της Νορβηγίας καταλήγει στη Βρετανία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, τη Δανία και τη Γαλλία. Η Νορβηγία έχει εξελιχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους προμηθευτές ενέργειας της Ε.Ε, τροφοδοτώντας το ένα τρίτο της συνολικής κατανάλωσης φυσικού αερίου μέσω του υποθαλάσσιου δικτύου.
Η Ε.Ε και το ΝΑΤΟ προσπαθούν να καταπολεμήσουν το πρόβλημα αυτών των υβριδικών επιθέσεων, αλλά η κυβέρνηση Τραμπ έχει σήμερα διαφορετικές προτεραιότητες. Η Ουάσιγκτον έχει αφήσει να εννοηθεί πως θα άρει κάποιες κυρώσεις εις βάρος της Μόσχας εάν ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, συνθηκολογήσει με την Ουκρανία. Αλλά η Ευρώπη έχει τη «δαμόκλειο σπάθη» των δασμών που απειλούν τις οικονομίες της. Κάπως έτσι αλλάζουν ταυτόχρονα οι ισορροπίες στο παγκόσμιο εμπόριο και τη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα.
