Μια σφοδρή σύγκρουση βρίσκεται σε εξέλιξη εντός της Κομισιόν αναφορικά με το μέλλον της Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ, με τον Επίτροπο Γεωργίας, Κριστόφ Χάνσεν, να αντιτίθεται σθεναρά στις προτεινόμενες αλλαγές. Καθώς η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Επίτροπος Προϋπολογισμού, Πιοτρ Σεραφίν, εξετάζουν τις δυνατότητες αναδιάρθρωσης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) ύψους 387 δισ. ευρώ, οι εντάσεις κλιμακώνονται, όπως καταγράφει το Politico. Ο Χάνσεν, που είναι ένθερμος υποστηρικτής του υφιστάμενου συστήματος, αντιστέκεται σε οποιαδήποτε πρόταση διάσπασης ή ριζικής αλλαγής της ΚΑΠ, που θα μπορούσε να διαλύσει την αυτονομία της.
Η τελευταία πρόταση, που υποστηρίζεται από τον Σεραφίν, προβλέπει τη διατήρηση των άμεσων πληρωμών προς τους αγρότες, οι οποίες παραμένουν το πιο ευαίσθητο πολιτικά στοιχείο της ΚΑΠ. Ωστόσο, η πρόταση προτείνει την ανακατανομή των πόρων για την αγροτική ανάπτυξη στα εθνικά σχέδια μεταρρύθμισης — προγράμματα δαπανών που συνδέονται με μεταρρυθμίσεις ειδικές για κάθε χώρα και υποστηρίζονται από τις Βρυξέλλες.
Για τον Κριστόφ Χάνσεν και την ευρύτερη αγροτική κοινότητα, οι αλλαγές που συζητούνται στην Κοινή Αγροτική Πολιτική αποτελούν υπέρβαση των ορίων. «Βρισκόμαστε μόλις στην αρχή ενός αγώνα», δήλωσε ο Χάνσεν σε συνάντηση με στελέχη της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας τον περασμένο μήνα, τονίζοντας πως η αρχιτεκτονική της ΚΑΠ πρέπει να διατηρηθεί, ώστε να εξασφαλιστεί η σταθερή ετήσια στήριξη προς τους αγρότες. «Χρειαζόμαστε ένα νομικό πλαίσιο που να επιτρέπει τις ετήσιες πληρωμές — αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό».
Ο Χάνσεν βρίσκει συμμάχους σε υπουργούς Γεωργίας, ευρωβουλευτές και αγροτικούς φορείς, που προειδοποιούν πως οποιαδήποτε προσπάθεια να συνδεθεί η ΚΑΠ με ευρύτερες προτεραιότητες της ΕΕ κινδυνεύει να οδηγήσει σε αύξηση της γραφειοκρατίας, χαλάρωση της εποπτείας και σύγχυση ως προς τη στόχευση των κονδυλίων. Κατά την ίδια εσωτερική συνάντηση, ο Χάνσεν προειδοποίησε ότι η χρηματοδότηση νέων ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων χωρίς αύξηση του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ θα γίνει σε βάρος υφιστάμενων πολιτικών όπως η ΚΑΠ.
«Αν προσπαθήσουμε να ταΐσουμε περισσότερες ευρωπαϊκές προτεραιότητες με τον ίδιο προϋπολογισμό, όλοι θα πάρουν λιγότερα — και στο τέλος όλοι θα πεινάσουν», ανέφερε χαρακτηριστικά, σύμφωνα με δηλώσεις του, που επικαλείται το Politico.
Οι υπουργοί Γεωργίας υπερασπίζονται την αυτονομία της ΚΑΠ
Οι υπουργοί Γεωργίας της ΕΕ εδώ και χρόνια υπερασπίζονται τη διατήρηση του ξεχωριστού προϋπολογισμού της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), καθώς τους διασφαλίζει μια προαποφασισμένη ροή χρηματοδότησης από την ΕΕ — χωρίς να χρειάζεται να ανταγωνίζονται με τα εθνικά υπουργεία Οικονομικών ή άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες.
Σε επανειλημμένες παρεμβάσεις τους, έχουν καλέσει την Κομισιόν να μην εντάξει τη χρηματοδότηση της γεωργίας σε ευρύτερα εθνικά σχέδια μεταρρυθμίσεων, προειδοποιώντας πως κάτι τέτοιο θα «αφαιρούσε τον εξειδικευμένο χαρακτήρα της ΚΑΠ».
Ο υπουργός Γεωργίας της Ουγγαρίας Ίστβαν Νάγκι είχε προειδοποιήσει από πέρυσι ότι η ενσωμάτωση της αγροτικής ανάπτυξης σε «άλλα ταμεία ή εργαλεία» που δεν είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες του αγροτικού τομέα θα υπονόμευε την αποτελεσματικότητα της πολιτικής.
Πιέσεις στην ηγεσία της Κομισιόν
Ο Χέρμπερτ Ντόρφμαν, ανώτατο στέλεχος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και μέλος της επιτροπής γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε στο Politico ότι η πολιτική του ομάδα στηρίζει «μια αυτόνομη ΚΑΠ βασισμένη στη διπλή πυλώνα και με δικό της, ξεχωριστό προϋπολογισμό».
Η πίεση που ασκεί η ομάδα προϋπολογισμού της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έρχεται σε μια περίοδο που οι Βρυξέλλες αντιμετωπίζουν χρηματοδοτικό αδιέξοδο ενόψει της επόμενης επταετούς δημοσιονομικής περιόδου, που ξεκινά το 2028. Με τις αποπληρωμές του χρέους της πανδημίας να ξεκινούν και τις πιέσεις να αυξάνονται για μεγαλύτερες δαπάνες σε άμυνα, πράσινες τεχνολογίες και βιομηχανική ανταγωνιστικότητα, κάθε γραμμή δαπανών της ΕΕ τίθεται υπό αμφισβήτηση. Η ΚΑΠ, που εξακολουθεί να απορροφά πάνω από το ένα τρίτο του κοινοτικού προϋπολογισμού, δεν θεωρείται πλέον πολιτικά άθικτη.
Η Κομισιόν επιμένει ότι δεν προτείνει απευθείας περικοπές στην ΚΑΠ — τουλάχιστον όχι ακόμα. Ωστόσο, αρκετές χώρες, όπως η Πολωνία και η Ισπανία, αντιδρούν έντονα, θεωρώντας τις προτάσεις ως μια προσπάθεια των Βρυξελλών να επεκτείνουν τον έλεγχό τους εις βάρος της εθνικής ευελιξίας στη διαχείριση των κονδυλίων. Ταυτόχρονα, αγροτικά λόμπι και βουλευτές από αγροτικές περιοχές καλούν την Επιτροπή να κρατήσει την ΚΑΠ εκτός των εθνικών σχεδίων μεταρρυθμίσεων.
Tι προτείνουν τα «γεράκια» της Επιτροπής
Η πρόταση που προωθούν τα «γεράκια» του προϋπολογισμού στην Κομισιόν προβλέπει αναδιάρθρωση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής: οι άμεσες ενισχύσεις θα παραμείνουν στο ισχύον πλαίσιο, ενώ η αγροτική ανάπτυξη θα ενταχθεί στα εθνικά σχέδια μεταρρυθμίσεων — προγράμματα δαπανών στα οποία οι πόροι εκταμιεύονται μόνο εφόσον τα κράτη-μέλη επιτύχουν στόχους πολιτικής που έχουν εγκριθεί από τις Βρυξέλλες.
Στο πλαίσιο της υφιστάμενης διπλής δομής της ΚΑΠ, περίπου 291 δισ. ευρώ κατευθύνονται στην ενίσχυση του αγροτικού εισοδήματος και 95 δισ. ευρώ σε μακροπρόθεσμα έργα αγροτικής ανάπτυξης. Και οι δύο ροές χρηματοδότησης συνοδεύονται από προϋποθέσεις: Οι αγρότες που λαμβάνουν άμεσες ενισχύσεις οφείλουν να τηρούν περιβαλλοντικούς κανόνες, ενώ οι πόροι για την αγροτική ανάπτυξη συνδέονται εν μέρει με πράσινους στόχους και συγχρηματοδοτούνται από τα κράτη-μέλη.
Στην πράξη, ωστόσο, η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των δύο πυλώνων δεν είναι τόσο ξεκάθαρη. Ένα σημαντικό μέρος των κονδυλίων για την αγροτική ανάπτυξη ήδη λειτουργεί σαν στήριξη εισοδήματος: καταβάλλεται άμεσα στους αγρότες για περιβαλλοντικά σχήματα που σχετίζονται με την καλλιεργήσιμη γη ή για έργα εντός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Αυτό, σύμφωνα με επικριτές εντός της Επιτροπής, καθιστά την προτεινόμενη αλλαγή περισσότερο πολιτικό ελιγμό παρά ουσιαστική αναμόρφωση πολιτικής, εγείροντας ερωτήματα για το τι ακριβώς θα βγει τελικά εκτός ΚΑΠ.
Η ομάδα του Πιότρ Σεραφίν υποστηρίζει ότι η σύνδεση των πόρων αγροτικής ανάπτυξης με εθνικά σχέδια μεταρρυθμίσεων θα βελτίωνε τις οικονομικές επιδόσεις των κρατών-μελών, επιμένοντας ότι οι όποιες προϋποθέσεις θα αφορούν αποκλειστικά την αγροτική πολιτική — όχι ζητήματα κράτους δικαίου ή μακροοικονομικής σταθερότητας. Προσχέδιο που διέρρευσε τον περασμένο Οκτώβριο προέβλεπε, μεταξύ άλλων, τη σύνδεση μέρους της χρηματοδότησης με στόχους όπως η ενίσχυση της βιολογικής γεωργίας.
Ωστόσο, για τον Χριστόφ Χάνσεν και τους συμμάχους του, ακόμη και μια μερική αναδιάρθρωση υπονομεύει τη συνοχή της ΚΑΠ — και ενδεχομένως και τη χρηματοδοτική της ισχύ. Αγροτικοί φορείς προειδοποιούν πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για βαθύτερες μεταρρυθμίσεις στον επόμενο δημοσιονομικό κύκλο.
Η επίσημη πρόταση της ΕΕ για το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) αναμένεται τον Ιούνιο. Η τελική μορφή της ΚΑΠ δεν θα είναι ξεκάθαρη πριν από τότε — ωστόσο λίγοι στις Βρυξέλλες πιστεύουν ότι τα δισεκατομμύρια που έως τώρα κατευθύνονταν για την αγροτική πολιτική, θα παραμείνουν αλώβητα.
