Ο πανικός επενδυτών και καταναλωτών τις τελευταίες εβδομάδες για τις επιπτώσεις των εκτεταμένων τελωνειακών δασμών και ενός γενικευμένου εμπορικού πολέμου δεν κλονίζει τον Τραμπ ούτε στο ελάχιστο. Γιατί; Η Wall Street Journal έχει μια ενδιαφέρουσα θεωρία. Φαίνεται πιθανό ο Ντόναλντ να μην ενδιαφέρεται διόλου για το παρόν, γιατί έχει το νου του στο παρελθόν. Ο νυν Αμερικανός πρόεδρος περίμενε υπομονετικά να υλοποιήσει ένα σχέδιο που είχε καταστρώσει στο μυαλό του εδώ και δεκαετίες: οι δασμοί είναι το εργαλείο για να επιστρέψουν τα εργοστάσια στις ΗΠΑ, ενώ όποιος θέλει να εισέλθει στη σπουδαιότερη αγορά του κόσμου πρέπει να πληρώσει εισιτήριο.
Ζητηθείς να διατυπώσει το οικονομικό του όραμα, είπε στους συμβούλους του πως σύσσωμος ο υπόλοιπος κόσμος κατακλέβει τις ΗΠΑ εδώ και 40 χρόνια· ένα επιχείρημα που κάνει συχνά πυκνά την εμφάνισή του στην αμερικανική τηλεόραση ήδη από τη δεκαετία του ’80. Τέσσερις δεκαετίες πιο μετά, ο Ντόναλντ είπε στον κύκλο του ότι πριν το τέλος της θητείας του οφείλει να διορθώσει αυτό το λάθος. Παράλληλα συμβούλεψε τους ίδιους αυτούς ανθρώπους, όταν και αν ο κόσμος διαμαρτυρηθεί για τους δασμούς, να του θυμίσουν πάραυτα τη δική του άποψη -του Τραμπ…- για το πώς ήταν κάποτε οι Ηνωμένες Πολιτείες και πώς θα μπορούσαν να γίνουν ξανά: ένα μέρος με ακμάζουσες, αμερικανικές λεωφόρους και πόλεις όπου Αμερικανοί εργάτες θα φτιάχνουν αμερικανικά προϊόντα που θα πωλούνται σε Αμερικανούς καταναλωτές.
Σε αυτό το όραμα στηρίχθηκε και προέβη στην ιστορική ανακοίνωση που συγκλόνισε τον κόσμο την Τετάρτη. «Άδειες, νεκρές περιοχές… εργοστάσια που καταρρέουν… θα γκρεμιστούν και στη θέση τους θα χτιστούν ολοκαίνουργια εργοστάσια», είπε, ενώπιον ενός ακροατηρίου που περιλάμβανε μέλη του συνδικάτου United Auto Workers. «Θα γίνουμε μια εντελώς διαφορετική χώρα» δήλωσε.
Τελικά ο ασθενής θα ζήσει;
Οι δασμοί που ανακοίνωσε ο Τραμπ θα αυξήσουν τον μέσο δασμό άνω του προηγούμενου ιστορικού υψηλού του 1930. Η κίνηση είναι κάτι παραπάνω από δραματική και έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την εντύπωση που είχε πρωτύτερα η Wall Street ότι ο νέος πρόεδρος θα έδινε προτεραιότητα σε φιλικές προς την ανάπτυξη φορολογικές περικοπές και στην απορρύθμιση, καθώς και ότι θα καθυστερούσε την επιβολή νέων δασμών.
Αντιθέτως, εκείνος αποφάσισε πως η βέλτιστη επιλογή είναι το ηλεκτροσόκ. Όπως υποστήριξε, η οικονομία είναι ένας ασθενής που χρειάζεται θεραπεία τώρα, ανεξάρτητα από τον πόνο. Και αφού μετά τη διάγνωση τής χορήγησε την Τετάρτη και την απαραίτητη θεραπεία, την Πέμπτη έσπευσε στα κοινωνικά δίκτυα για να γράψει: «Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΕΖΗΣΕ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΑΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. Η ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΜΑΚΡΑΝ ΔΥΝΑΤΟΤΕΡΟΣ, ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ, ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΚΑΙ ΠΙΟ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΣ ΑΠΟ ΠΟΤΕ».
Οι συνεργάτες του Τραμπ βλέπουν την επιβολή δασμών ως μέρος ενός ολοκληρωμένου προγράμματος, σε συνδυασμό με κλειστά σύνορα, χαμηλότερους φόρους και πιο χαλαρό -ή και καθόλου- ρυθμιστικό πλαίσιο· ένα κοκτέιλ που θα οδηγήσει σε μια πιο αυτάρκη οικονομία, όπου οι Αμερικανοί θα παράγουν περισσότερο και θα εισάγουν λιγότερο, ελάχιστες θέσεις εργασίας θα καλύπτονται από μετανάστες που ήρθαν παράνομα, ο ιδιωτικός τομέας θα είναι πιο ελεύθερος και η κυβέρνηση… λιγότερο ενοχλητική.
Ανεξάρτητοι οικονομολόγοι, αλλά ακόμα και πολλοί Ρεπουμπλικάνοι, πιστεύουν ότι η θεωρία του Τραμπ για την οικονομία είναι εσφαλμένη και ότι οι εμπορικές πολιτικές του θα αφήσουν τις ΗΠΑ φτωχότερες και τις διεθνείς σχέσεις καταρρακωμένες. Ορισμένοι ειδικοί μάλιστα προειδοποιούν ότι μια ύφεση δεν είναι μακριά.
Εντούτοις την Τετάρτη, την περιβόητη «Ημέρα Απελευθέρωσης», ο Ντόναλντ απέρριψε τους αρνητές, λέγοντας: «Κάθε πρόβλεψη που έκαναν οι αντίπαλοί μας για το εμπόριο τα τελευταία 30 χρόνια έχει αποδειχθεί εντελώς λανθασμένη». Κι όμως, προσφάτως παραδέχθηκε ιδιωτικά και δημόσια ότι βραχυπρόθεσμα η εφαρμογή του σχεδίου του θα είναι πράγματι ανατρεπτική: υψηλότερος πληθωρισμός, τουλάχιστον προσωρινά, και αυξημένος κίνδυνος ύφεσης. «Θα υπάρξει κάποιος πόνος; Ναι, ίσως (ίσως και όχι!). Αλλά θα κάνουμε την Αμερική μεγάλη ξανά και όλα αυτά θα αξίζουν το τίμημα που πρέπει να καταβληθεί», είχε δηλώσει στα κοινωνικά δίκτυα στις αρχές Φεβρουαρίου.
Σχολείο το real estate, αλλά νυχτερινό
Δεν είναι λίγοι οι Αμερικανοί ψηφοφόροι που τα τελευταία χρόνια υποστήριζαν ότι «ένας businessman μάς χρειάζεται». Το επιχείρημα ήταν ότι ένας επιχειρηματίας μπορεί να διαχειριστεί την οικονομία πιο αποτελεσματικά από οποιονδήποτε πολιτικό. Και πού έμαθε ο Ντόναλντ από επιχειρήσεις; Στα ακίνητα.
Η εμμονή του με το εμπόριο και τους δασμούς επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από το παρελθόν του στο χώρο του real estate. «Από την πρώτη στιγμή που τον γνώρισα, μιλούσε για το εμπόριο σαν να μιλούσε για την ανάπτυξη ακινήτων στη Νέα Υόρκη», περιέγραψε ο Σαμ Νάνμπεργκ, ο οποίος εργάστηκε για τον Τραμπ από το 2011 έως το 2015. «Είχε πολλή βαθιά γνώση» πρόσθεσε ο ίδιος.
Ο Μαρκ Σορτ, προσωπάρχης του πρώτου αντιπροέδρου του Τραμπ Μάικ Πενς και αυτή τη στιγμή επικριτής των δασμών, εξήγησε στη WSJ: «Αυτό που προσπαθεί να πει είναι: η αμερικανική αγορά είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο και ο κόσμος θα πρέπει να χρεώνεται για να έχει πρόσβαση σε αυτήν, όπως ένα τέλος ακινήτων. Και είμαστε κορόιδα που δεν τους χρεώνουμε για να δώσουμε πρόσβαση».
Η εφημερίδα διαπιστώνει ότι ο Τραμπ ανέπτυξε αυτή την άποψη από νωρίς, όταν βρέθηκε ως εργολάβος ακινήτων μπροστά σε Ιάπωνες επενδυτές με γεμάτες τσέπες. «Ξεχάστε τους εχθρούς μας, με αυτούς δεν μπορείτε να συνεννοηθείτε τόσο εύκολα. Θα έκανα τους συμμάχους μας να πληρώσουν το μερίδιο που τους αναλογεί», δήλωνε στην Όπρα Γουίνφρι το 1988. «Αφήνουμε την Ιαπωνία να έρθει και να ρίξει ό,τι μπορεί στις αγορές μας. Δεν είναι ελεύθερο εμπόριο. Αν πάτε στην Ιαπωνία αυτή τη στιγμή και προσπαθήσετε να πουλήσετε κάτι, ξεχάστε το. Δίνουμε τη δυνατότητα στο Κουβέιτ να πουλήσει το πετρέλαιό του. Γιατί δεν μας πληρώνουν το 25% από αυτά που βγάζουν;».
Σήμερα ο Τραμπ δεν στοχοποιεί τις ίδιες χώρες με τη δεκαετία του ’80. Έχει αφήσει (σχεδόν) την Ιαπωνία, το Κουβέιτ και τη Σαουδική Αραβία κι έχει πιάσει την Κίνα, το Βιετνάμ και το Μεξικό. Η συνταγή που ακολουθεί όμως, παρά το πέρασμα του χρόνου έχει παραμείνει η ίδια: Κάντε τους να πληρώσουν για το προνόμιο να πωλούν στις ΗΠΑ ή για το προνόμιο να τους προστατεύουν οι ΗΠΑ.
