Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ προσπαθεί να αποκτήσει μεγαλύτερο έλεγχο στις επενδύσεις στην Ουκρανία, πιέζοντας για την περιορισμένη συμμετοχή της Ευρώπης στην οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας. Οι ΗΠΑ πιέζουν για μια εκτεταμένη και φιλόδοξη συμφωνία που θα τους προσφέρει σημαντικό έλεγχο στους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας, ιδιαίτερα στα κρίσιμα ορυκτά και τα ενεργειακά αποθέματα. Αυτή η κίνηση έρχεται καθώς η Ουκρανία επιδιώκει να αναδομήσει την οικονομία της μετά την ρωσική εισβολή, και οι ΗΠΑ επιθυμούν να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους στη διαδικασία αυτή.
Η προτεινόμενη συμφωνία θα δώσει στις ΗΠΑ κυρίαρχο ρόλο στην ανάπτυξη και τον έλεγχο των υποδομών και των έργων εξόρυξης ορυκτών πόρων στην Ουκρανία, όπως πετρέλαιο, αέριο, κρίσιμα ορυκτά. Οι κινήσεις αυτές φαίνεται να στοχεύουν στην ενίσχυση της αμερικανικής επιρροής στην περιοχή, ενώ μειώνουν τον ρόλο των ευρωπαϊκών κρατών στις σημαντικές αναπτυξιακές και οικονομικές ευκαιρίες που προκύπτουν από τη σύγκρουση στην Ουκρανία.
Οι ΗΠΑ πιέζουν για τον πλήρη έλεγχο όλων των μελλοντικών σημαντικών υποδομών και επενδύσεων σε ορυκτά στην Ουκρανία, αποκτώντας ενδεχομένως δικαίωμα βέτο σε οποιονδήποτε ρόλο των άλλων συμμάχων του Κιέβου και υπονομεύοντας την προσπάθεια της Ουκρανίας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η διοίκηση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ απαιτεί το «δικαίωμα πρώτης προσφοράς» για επενδύσεις σε όλα τα έργα υποδομών και φυσικών πόρων στο πλαίσιο μιας αναθεωρημένης συμφωνίας συνεργασίας με την Ουκρανία, σύμφωνα με προσχέδιο που αναλύει το Bloomberg.
Αν γίνει αποδεκτή, η συμφωνία συνεργασίας θα παραχωρήσει τεράστια εξουσία στις ΗΠΑ να ελέγχουν τις επενδύσεις στην Ουκρανία σε έργα όπως δρόμοι και σιδηρόδρομοι, λιμάνια, ορυχεία, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθώς και εξόρυξη κρίσιμων ορυκτών. Θα αποτελούσε μια πρωτοφανή επέκταση της οικονομικής επιρροής των ΗΠΑ στη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Ευρώπης, ακριβώς τη στιγμή που η Ουκρανία προσπαθεί να ευθυγραμμιστεί με την ΕΕ.
Η συμφωνία θα παραχωρούσε στις ΗΠΑ το πρώτο δικαίωμα σε κέρδη που θα μεταφέρονταν σε ένα ειδικό ταμείο επενδύσεων ανασυγκρότησης, το οποίο θα ελέγχεται από την Ουάσιγκτον. Σημαντικό είναι ότι το έγγραφο αναφέρει πως οι ΗΠΑ υπολογίζουν να ανακτήσουν τα «υλικά και χρηματοοικονομικά οφέλη» που έχουν παράσχει στην Ουκρανία από τότε που ξεκίνησε η ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022.
Στην πράξη, αυτό θα σήμαινε ότι η διοίκηση Τραμπ θα αναγκάσει την Ουκρανία να πληρώσει για όλη τη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια που παρείχαν οι ΗΠΑ από την αρχή του πολέμου, πριν η Ουκρανία λάβει οποιοδήποτε βοήθεια από το νέο ταμείο.
Οι ΗΠΑ παρέδωσαν μια αναθεωρημένη συμφωνία στους αξιωματούχους του Κιέβου το περασμένο Σαββατοκύριακο, αφού τα σχέδια για τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να υπογράψει την αρχική συμφωνία κατέρρευσαν μετά από μια τεταμένη συνάντηση στον Λευκό Οίκο με τον Τραμπ τον περασμένο μήνα. Ο Λευκός Οίκος δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι προχωρά πέρα από τη συμφωνία που είχε διαπραγματευτεί για τα κρίσιμα ορυκτά στην Ουκρανία.
Οι συζητήσεις συνεχίζονται μεταξύ των δύο πλευρών και το τελικό σχέδιο μπορεί να περιλαμβάνει αναθεωρήσεις στους όρους. Η Ουκρανία πιθανόν να απαντήσει στο έγγραφο των ΗΠΑ με τις δικές της τροποποιήσεις αυτή την εβδομάδα, σύμφωνα με το Bloomberg.
Σκληρό παζάρι Τραμπ-Πούτιν και στη μέση ο Ζελένσκι
Η πλήρης συμφωνία που προτάθηκε από τις ΗΠΑ απαιτεί «λεπτομερή μελέτη» και οι όροι αλλάζουν συνεχώς κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, είπε ο Ζελένσκι σε δημοσιογράφους στο Παρίσι την Πέμπτη, όπου συμμετείχε στη σύνοδο κορυφής με Ευρωπαίους ηγέτες. Όπως είπε είναι ακόμα πολύ νωρίς για να πούμε ότι έχει επιτευχθεί συμφωνία, «στηρίζουμε τη συνεργασία με τις ΗΠΑ, δεν θέλουμε να στείλουμε κανένα σήμα που θα μπορούσε να ωθήσει τις ΗΠΑ να σταματήσουν τη βοήθεια στην Ουκρανία», δήλωσε.
Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ παραμένουν δεσμευμένες σε μια γρήγορη ολοκλήρωση της συμφωνίας και στην εξασφάλιση μιας διαρκούς ειρήνης για την Ουκρανία και τη Ρωσία.
Ο Ζελένσκι έχει προσπαθήσει να ενθαρρύνει τους συμμάχους της Ουκρανίας να επενδύσουν στη χώρα ως μέρος του λεγόμενου Σχεδίου Νίκης του, το οποίο αποσκοπεί στην εξασφάλιση της Ουκρανίας ενάντια σε μελλοντική ρωσική επιθετικότητα. Ο Τραμπ, από την άλλη πλευρά, πρότεινε τις δικές του απαιτήσεις για μια συμφωνία για την πρόσβαση στα κρίσιμα ορυκτά της Ουκρανίας αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τον Ιανουάριο, ως αντάλλαγμα για τη στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη των ΗΠΑ στον πόλεμο.
Ο Τραμπ προσπαθεί να συνάψει συμφωνία με την Ουκρανία, ενώ πιέζει επίσης τον Ζελένσκι και τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να καταλήξουν σε συμφωνία για το τέλος του πολέμου. Μέχρι στιγμής, οι ΗΠΑ έχουν πιέσει την Ουκρανία να κάνει μια σειρά παραχωρήσεων, περιλαμβανομένων πιθανών παραίτησης από αξιώσεις για εδάφη που κατέχει η Ρωσία, χωρίς να θέτουν ουσιαστικά καμία απαίτηση για τον Πούτιν.
Η Ουκρανία εξασφάλισε το καθεστώς υποψηφίου μέλους της ΕΕ το 2022 και αναμένεται να ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις ένταξης για πλήρη μέλη, μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει χρόνια για να ολοκληρωθεί. Αυτό θα μπορούσε να γίνει πιο περίπλοκο εάν οι ΗΠΑ έχουν αποτελεσματικό έλεγχο πάνω στις επενδυτικές αποφάσεις που καλύπτουν μεγάλες περιοχές της ουκρανικής οικονομίας.
Η Ουκρανία έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι μια συμφωνία με τις ΗΠΑ δεν πρέπει να έρχεται σε σύγκρουση με τη συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ. Επίσης, έχει απορρίψει την πίεση των ΗΠΑ να συμπεριληφθεί η προηγούμενη υποστήριξη των ΗΠΑ στην Ουκρανία ως συνεισφορά τους στο κοινό ταμείο.
Τι προβλέπει το σχέδιο για το νέο ταμείο ανασυγκρότησης
Σύμφωνα με το προσχέδιο του εγγράφου, η US International Development Finance Corporation (DFC) θα ελέγχει το ταμείο επενδύσεων διορίζοντας τρία από τα πέντε μέλη του διοικητικού συμβουλίου και κρατώντας μια «χρυσή μετοχή» που της δίνει ειδικά δικαιώματα ψήφου για να μπλοκάρει ορισμένες αποφάσεις. Η Ουκρανία θα ορίζει τα άλλα δύο μέλη και θα εμποδίζεται από το να παρεμβαίνει στη διαχείριση του ταμείου.
Η κυβέρνηση του Κιέβου θα υποχρεούται να καταθέτει το 50% των εσόδων της από όλα τα νέα έργα φυσικών πόρων και υποδομών στο ταμείο. Οι ΗΠΑ θα έχουν το δικαίωμα να καρπώνονται όλα τα κέρδη, συν ένα 4% ετήσια απόδοση, έως ότου ανακτηθεί η επένδυσή τους, όπως αναφέρεται στο προσχέδιο.
Η Ουκρανία θα είναι υποχρεωμένη να παρουσιάζει όλα τα έργα στο ταμείο για έγκριση «όσο το δυνατόν νωρίτερα», με την DFC να αποκτά θέσεις στο διοικητικό συμβούλιο ή εποπτεία όλων των χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων. Η Ουκρανία θα αποκλείεται από το να προσφέρει απορριφθέντα έργα σε άλλους φορείς με «υλικά καλύτερους» όρους για τουλάχιστον έναν χρόνο.
Επιπλέον, σύμφωνα με το προσχέδιο, η αμερικανική κυβέρνηση θα έχει το δικαίωμα να αγοράσει τα μέταλλα, τα ορυκτά και το πετρέλαιο και φυσικό αέριο της Ουκρανίας πριν από άλλες χώρες, με εμπορικούς όρους, ανεξαρτήτως αν το ταμείο χρηματοδοτεί το έργο.
Η συμφωνία, η οποία δεν έχει χρονικό περιορισμό, απαγορεύει επίσης στην Ουκρανία να πουλήσει κρίσιμα ορυκτά σε χώρες που θεωρούνται «στρατηγικοί ανταγωνιστές» των ΗΠΑ.
Ενώ η Ουκρανία είναι πρόθυμη να προσελκύσει ξένες επενδύσεις για την αναδόμηση της οικονομίας της, έχει εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τον αντίκτυπο αυτής της συμφωνίας στις σχέσεις της με τους Ευρωπαίους συμμάχους της και στις φιλοδοξίες της για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με τους εκβιασμούς και τα διλήμματα να λαμβάνουν νέα τροπή.
