Σε… φόβητρο του παγκόσμιου εμπορίου έχουν εξελιχθεί οι δασμοί του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, με τον τελευταίο γύρο να χτυπά όλες τις εισαγωγές αυτοκινήτων με τελωνειακή επιβάρυνση 25% από τις 2 Απριλίου. Αν και ο Τραμπ επιχειρηματολογεί πως έτσι οι αυτοκινητοβιομηχανίες θα χτίσουν περισσότερα εργοστάσια στις ΗΠΑ, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα οι δασμοί στα αυτοκίνητα πλήττουν τους εμπορικούς εταίρους, διαταράσσουν εφοδιαστικές αλυσίδες και αναγκάζουν ξένες κυβερνήσεις να απαντήσουν με αντίποινα. Η Οτάβα, το Τόκιο και οι Βρυξέλλες φοβούνται πως οι δασμοί Τραμπ χρησιμοποιούνται και ως μέσο για την αποδυνάμωση ισχυρών οικονομιών του ανεπτυγμένου κόσμου, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αλλαγής στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, που αποστρέφεται ιστορικούς συμμάχους.
Ο νέος εμπορικός πόλεμος του Τραμπ δεν πυροδοτεί μόνον ένα ισχυρό κύμα προστατευτισμού, αλλά εγκαινιάζει ένα νέο κεφάλαιο στον οικονομικό εθνικισμό. Πληροφορίες του Bloomberg αποκάλυψαν από την περασμένη εβδομάδα πως ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, σύστησε την ενεργοποίηση του «μηχανισμού κατά του οικονομικού εξαναγκασμού» της Ε.Ε. για πρώτη φορά στην ιστορία. Ο μηχανισμός αυτός βρίσκει εφαρμογή σε περιπτώσεις που μια τρίτη χώρα επιδιώκει να ασκήσει στην Ε.Ε. ή ένα κράτος-μέλος με την εφαρμογή μέτρων που επηρεάζουν το εμπόριο ή τις επενδύσεις.
Μετά τη χθεσινή αναγγελία του Τραμπ, η πτώση των μετοχών των αυτοκινητοβιομηχανιών από τις ΗΠΑ μέχρι την Ασία και την Ευρώπη -με απώλειες από 2% έως 3% για τις General Motors, Toyota και Volkswagen- καθρεπτίζει τον βαθύ προβληματισμό που επικρατεί για το παγκόσμιο εμπόριο αυτοκινήτων. Οι ΗΠΑ εισήγαγαν οκτώ εκατομμύρια αυτοκίνητα πέρυσι, αντανακλώντας σχεδόν το ήμισυ των πωλήσεων στη χώρα. Οι μεγαλύτερες εισαγωγές έρχονται από το Μεξικό. Ακολουθούν η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία, ο Καναδάς και η Γερμανία. Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, Σιγκέρου Ισίμπα, δήλωσε πως «θα εξετασθεί κάθε επιλογή υπέρ των εθνικών συμφερόντων» της χώρας του, καθώς οι νέοι δασμοί χτυπούν έναν κλάδο που θεωρείται κινητήριος δύναμη της οικονομίας. Ανάλογη ήταν η θέση της Ε.Ε., ενώ ο πρωθυπουργός του Καναδά, Μάρκ Κάρνεϊ, χαρακτήρισε τους δασμούς των ΗΠΑ στα αυτοκίνητα «άμεση απειλή».
Η νέα θητεία του Τραμπ εκτιμάται πως θα αυξήσει το κόστος σε εισαγωγές 1,4 τρισ. δολαρίων
Οι τόνοι στη χάραξη εμπορικής πολιτικής είναι σαφώς υψηλότεροι στη 2η προεδρική θητεία του Ντόναλντ Τραμπ συγκριτικά με την τετραετία 2017-2021. Τότε οι δασμοί που είχε αναγγείλει επηρέαζαν εισαγωγές 380 δισ. δολαρίων. Σήμερα εκτιμάται πως ανεβάζουν το κόστος σε προϊόντα τουλάχιστον 1,4 τρισ. δολαρίων που εισέρχονται στις ΗΠΑ, εάν τεθούν σε εφαρμογή όλοι οι δασμοί που έχει ανακοινώσει ο Τραμπ μέχρι τις αρχές Απριλίου. Από την ορκωμοσία του προέδρου έχουν τεθεί σε ισχύ 25% δασμοί σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, 20% δασμοί στα προϊόντα από την Κίνα και 25% δασμοί σε αγαθά από τον Καναδά και το Μεξικό, που δεν πληρούν τις προδιαγραφές της Συμφωνίας ΗΠΑ, Καναδά και Μεξικού (USMCA), η οποία αντικατέστησε τη NAFTA εν μέσω της 1ης θητείας του Τραμπ.
Εκτός από το εκτελεστικό διάταγμα που υπέγραψε χθες ο Αμερικανός πρόεδρος με νέους δασμούς 25% σε όλες τις εισαγωγές αυτοκινήτων από την επόμενη εβδομάδα, δρομολογούνται επίσης «αμοιβαίοι δασμοί» ως αντίποινα σε εμπορικούς εταίρους. Χθες απείλησε, επίσης, τον Καναδά και την Ε.Ε. με πρόσθετους δασμούς «εάν συνεργαστούν για να πλήξουν οικονομικά» τις ΗΠΑ. Την περασμένη εβδομάδα ο Κάρνεϊ ταξίδεψε στη Βρετανία και τη Γαλλία, καθώς οι ΗΠΑ επί Τραμπ έχουν δημιουργήσει ένα τεράστιο χάσμα στις σχέσεις με τις χώρες αυτές. Το Μεξικό και η Βρετανία έχουν επιλέξει μια διαφορετική στάση απέναντι στην Ουάσιγκτον, επιχειρώντας να αποφύγουν μια απευθείας εμπορική αντιπαράθεση.
Γράφημα με τις εισαγωγές αυτοκινήτων στις ΗΠΑ ανά χώρα σε δισ. δολάρια το 2024 © USIMPORTDATA.COM
Η ματαιότητα των δασμών και ο «φόρος του κοτόπουλου»
«Κάθε έγκυρος οικονομολόγος γνωρίζει πως εάν κανείς αξιολογεί την εμπορική πολιτική μιας χώρας από το μέγεθος του ελλείμματος στο ισοζύγιο αγαθών, τότε δεν αποκτά ούτε τη βάση σε βασικό μάθημα οικονομικών», είχε σχολιάσει ο Μάικλ Φρόμαν, πρώην εμπορικός αντιπρόσωπος των ΗΠΑ, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ υπηρετούσε την πρώτη θητεία του στον Λευκό Οίκο, την τετραετία 2017-2021. Μια τετραετία μετά, η σύγχυση που προκαλείται στο παγκόσμιο εμπόριο είναι πρωτοφανής, προειδοποιούν οικονομικοί αναλυτές. Οι δασμοί θα οδηγήσουν σε ακριβότερα προϊόντα εντός των ΗΠΑ, ενώ θέτουν υπό αμφισβήτηση ιστορικές συμμαχίες.
Είναι αναπόφευκτοι οι συσχετισμοί με τον ονομαζόμενο «φόρο στο κοτόπουλο» (Chicken Tax), που επιβλήθηκε από την κυβέρνηση του Λίντον Τζόνσον στα μέσα της δεκαετίας του ’60, ως αντίποινα στην απόφαση της Γαλλίας και της Γερμανίας να φορολογήσουν τότε τις εισαγωγές πουλερικών από τις ΗΠΑ, επειδή οι τιμές τους ήταν τόσο χαμηλές, που υπονόμευαν τους εγχώριους κτηνοτρόφους. Εκείνη την εποχή οι οικονομίες της Ευρώπης ακόμη ανέκαμπταν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι αθρόες εισαγωγές πουλερικών από τις ΗΠΑ είχαν αναγκάσει αρκετές μονάδες εκτροφής στην Ευρώπη να βάλουν λουκέτο. Οι δασμοί και οι έλεγχοι των τιμών στη Γαλλία και τη Γερμανία είχαν στόχο τη θωράκιση των παραγωγών τους. Έτσι, η κυβέρνηση Τζόνσον αντέδρασε με τον «φόρο του κοτόπουλου», που ήταν, ουσιαστικά, δασμοί 25% στις εισαγωγές των ελαφρών φορτηγών οχημάτων από την Ευρώπη. Ο φόρος αυτός εξακολουθεί να βρίσκεται σε ισχύ, παρά το ότι ο μέσος όρος των δασμών σε εισαγωγές βιομηχανικών προϊόντων στις ΗΠΑ κινείται σήμερα στο 2%.
Το σκεπτικό πίσω από τους χαμηλούς δασμούς που ίσχυαν μεταπολεμικά στην ισχυρότερη οικονομία του κόσμου είναι η στήριξη της κατανάλωσης από τους Αμερικανούς, καθώς αντιπροσωπεύουν το 63,5% του ονομαστικού ΑΕΠ, κατά μέσον όρο, την περίοδο από τον Μάρτιο του 1947 έως τον Δεκέμβριο του 2024. Σήμερα, όμως, αναθεωρείται κάθε σπιθαμή του εξωτερικού εμπορίου των ΗΠΑ. Εκτός των υφιστάμενων δασμών που έχουν αναγγελθεί, ανακληθεί ή επιβληθεί, οι ΗΠΑ διεξάγουν ταυτόχρονα έρευνες στις εισαγωγές ξυλείας και χαλκού, όπως και στους φόρους ψηφιακών υπηρεσιών που έχουν θεσμοθετηθεί σε Γαλλία, Βρετανία, Αυστρία, Ισπανία, Ιταλία και Τουρκία. Πρωτεύων, όμως, ζήτημα για τον Τραμπ είναι να εξαλειφθεί το εμπορικό έλλειμμα της χώρας του.
