Ένα βήμα πιο κοντά στη γενική κατάπαυση του πυρός θεωρείται η συμφωνία για την εκεχειρία στη Μαύρη Θάλασσα ανάμεσα σε Ουκρανία και Ρωσία. Ωστόσο, η συμφωνία για την ασφαλή ναυσιπλοΐα στη Μαύρη Θάλασσα έχει αρκετούς αστερίσκους, που δημιουργούν ερωτήματα για το πόσο βιώσιμη μπορεί να είναι στο εγγύς μέλλον.
Η συμφωνία αυτή προέρχεται από τις συνομιλίες στο Ριάντ και φαίνεται να έχει επικεντρωθεί στη διασφάλιση της ασφαλούς διέλευσης των εμπορικών πλοίων, αλλά και στην κατάπαυση των στρατιωτικών επιθέσεων στη Μαύρη Θάλασσα. Αξιοσημείωτο είναι το ότι η Ρωσία θέτει ως προϋπόθεση για την εφαρμογή της συμφωνίας την άρση των οικονομικών κυρώσεων εις βάρος της, ιδιαίτερα όσον αφορά τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων και λιπασμάτων, κάτι που επηρεάζει σημαντικά τις διεθνείς εμπορικές ροές. Από τη μεριά του, ο Ουκρανός πρόεδρος, Ζελένσκι, τονίζει την ανάγκη για άμεση εφαρμογή της συμφωνίας και δείχνει επιφυλακτικός όσον αφορά τις προθέσεις της Ρωσίας, καλώντας μάλιστα για ενίσχυση της στρατιωτικής υποστήριξης σε περίπτωση παραβίασης της συμφωνίας από τη Μόσχα.
Επιπλέον, η Ρωσία καταλήγει σε μια διατύπωση περί του πυρηνικού εργοστασίου της Ζαπορίζια, επιμένοντας ότι η μεταφορά του ελέγχου σε οποιονδήποτε άλλον, όπως η Ουκρανία, είναι αδύνατη, κάτι που προστίθεται στις πολλές διαφωνίες που υπάρχουν γύρω από τη σύγκρουση. Η συμφωνία έχει σημαντική γεωπολιτική αξία και φαίνεται να αποσκοπεί στο να φέρει μια προσωρινή ανακούφιση στον ναυτιλιακό τομέα, αν και η αβεβαιότητα για τη σταθερότητα της εφαρμογής της παραμένει. Εφόσον εφαρμοστεί, η συμφωνία θα αποτελέσει το πρώτο βήμα στο εγχείρημα του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, να υπάρξει γενική κατάπαυση του πυρός και να υπάρξει πρόοδος, ώστε να τερματιστεί ο πόλεμος που άρχισε πριν από τρία και πλέον χρόνια ανάμεσα στη Ρωσία και στην Ουκρανία.
Τι περιλαμβάνει η κατάπαυση πυρός στη Μαύρη Θάλασσα
Στον κατάλογο περιλαμβάνονται τα διυλιστήρια πετρελαίου, οι αγωγοί φυσικού αερίου, οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, μετασχηματιστές και οι ηλεκτρικοί υποσταθμοί. Επίσης, περιλαμβάνονται οι πυρηνικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και τα υδροηλεκτρικά φράγματα -υποδομές ιδιαίτερα ευαίσθητες. Σύμφωνα με τις ΗΠΑ:
- Οι ΗΠΑ και η Ουκρανία συμφώνησαν να διασφαλίσουν την ασφαλή ναυσιπλοΐα, να εξαλείψουν τη χρήση βίας και να αποτρέψουν τη χρήση εμπορικών πλοίων για στρατιωτικούς σκοπούς στη Μαύρη Θάλασσα.
- Οι δύο χώρες παραμένουν δεσμευμένες να συμβάλουν στην επίτευξη της ανταλλαγής αιχμαλώτων πολέμου, της απελευθέρωσης πολιτικών κρατουμένων και της επιστροφής των ανήλικων Ουκρανών.
- Το Κίεβο και η Ουάσιγκτον συμφώνησαν να αναπτύξουν μέτρα για την εφαρμογή της απαγόρευσης χτυπημάτων κατά ενεργειακών εγκαταστάσεων στη Ρωσία και στην Ουκρανία.
- Οι ΗΠΑ και η Ουκρανία θα συνεχίσουν να εργάζονται για μια «μόνιμη και διαρκή ειρήνη» και καλούν τις τρίτες χώρες να υποστηρίξουν την εφαρμογή των ναυτιλιακών και ενεργειακών συμφωνιών.
Στην ανακοίνωσή του ο Λευκός Οίκος προσθέτει ότι οι ΗΠΑ επανέλαβαν και στις δύο εμπόλεμες πλευρές πως πρέπει να σταματήσουν τις δολοφονίες και να συνεχίσουν να διευκολύνουν τις διαπραγματεύσεις.
Τα γκρίζα σημεία και τα ερωτήματα που προκύπτουν
Παρά τις θετικές εξελίξεις, η συμφωνία παραμένει εύθραυστη και η εφαρμογή της αβέβαιη, καθώς η πραγματική δοκιμασία θα είναι η τήρησή της από τις δύο πλευρές και η μετάβαση σε μια πιο μακροπρόθεσμη ειρήνη. Όπως μετέδωσε το BBC, με μια γρήγορα ματιά στις δύο διαφορετικές συμφωνίες που υπέγραψαν οι ΗΠΑ με Ρωσία και Ουκρανία, προκύπτουν τα ακόλουθα ερωτήματα:
- Άρση των κυρώσεων για τη Ρωσία: Η Ρωσία ζήτησε την άρση κυρώσεων σε ρωσικές τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, εταιρείες, λιμάνια και πλοία, προκειμένου να επιτραπεί η εξαγωγή γεωργικών προϊόντων και λιπασμάτων. Αυτό δημιουργεί αβεβαιότητα, καθώς απαιτείται η έγκριση της ΕΕ.
- Η κατάπαυση του πυρός στη θάλασσα: Η συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός στη Μαύρη Θάλασσα έχει να κάνει με τη ναυσιπλοΐα, αλλά η Ρωσία όρισε ότι αυτή η κατάπαυση θα ισχύσει μόνο εάν αρθούν οι κυρώσεις που περιορίζουν τις ρωσικές εξαγωγές. Αυτό δημιουργεί αμφιβολίες για την πραγματική πρόθεση της Ρωσίας να εφαρμόσει την κατάπαυση του πυρός χωρίς να επιτύχει τους οικονομικούς της στόχους.
- Ενεργειακές επιδρομές: Η συμφωνία περιλαμβάνει μια παύση στις επιθέσεις κατά ενεργειακών εγκαταστάσεων, ωστόσο η Ρωσία προχώρησε σε… αναδρομολόγηση της συμφωνίας για να ξεκινήσει στις 18 Μαρτίου. Επίσης, η παύση αυτή μπορεί να ανασταλεί αν κάποια από τις πλευρές παραβιάσει τη συμφωνία, πράγμα που εντείνει την αβεβαιότητα για τη σταθερότητα της συμφωνίας.
- Αμφιβολίες για την εφαρμογή της συμφωνίας: Παρά την κατ’ αρχήν συμφωνία, η πραγματική πρόκληση είναι η εφαρμογή και η τήρησή της από τις δύο πλευρές. Η συμφωνία δεν εγγυάται ότι οι μάχες θα μειωθούν ουσιαστικά ή ότι η κατάπαυση του πυρός θα μετατραπεί σε μια μόνιμη ειρηνική λύση. Το ζήτημα παραμένει αν οι δύο πλευρές είναι διατεθειμένες να τηρήσουν τη συμφωνία και να προχωρήσουν σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις.
- Μακροπρόθεσμη ειρήνη ή στρατηγική πίεση: Ένα σημαντικό ερώτημα είναι επίσης αν οι δύο πλευρές επιθυμούν μια μόνιμη ειρηνική λύση ή αν η συμφωνία χρησιμοποιείται μόνο για να εξασφαλίσουν στρατηγικά πλεονεκτήματα στο πεδίο της μάχης. Αυτό καθιστά τη συμφωνία περισσότερο εύθραυστη και αβέβαιη, καθώς η εφαρμογή της εξαρτάται από τη θέληση και τις προθέσεις των εμπλεκόμενων.
Αυτά τα σημεία, σύμφωνα με το BBC, καθιστούν τη συμφωνία περίπλοκη και αβέβαιη, με πολλά ανοιχτά ερωτήματα για την πραγματική εφαρμογή και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της.
Το «καρφί» Τραμπ στη Ρωσία για την Ουκρανία
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, διαβεβαίωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στο Newsmax την Τρίτη (25/3) πως η Ρωσία θέλει να τελειώσει ο πόλεμος με την Ουκρανία, ωστόσο αναγνώρισε πως η Μόσχα πιθανόν κωλυσιεργεί. «Νομίζω πως η Ρωσία θέλει να δει να τελειώνει αυτό, αλλά θα μπορούσε επίσης (να αληθεύει) πως σέρνει τα πόδια της», είπε ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος. Η συμφωνία για τη Μαύρη Θάλασσα έχει σκοπό να επαναφέρει με προβλέψιμο τρόπο τη Ρωσία στις διεθνείς αγορές σιτηρών και λιπασμάτων, ώστε να αποκομίσει έσοδα και ταυτόχρονα να εγγυηθεί την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, έκρινε από τη μεριά του ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ.
Οι ΗΠΑ έκλεισαν -χωριστές- συμφωνίες με την Ουκρανία και με τη Ρωσία, που προβλέπουν να σταματήσουν οι εχθροπραξίες στη Μαύρη Θάλασσα και να υπάρξει παύση των πληγμάτων εναντίον των ενεργειακών εγκαταστάσεων. Η Ουάσιγκτον, στο πλαίσιο των συμφωνιών, υποσχέθηκε να προχωρήσει στην άρση κάποιων κυρώσεων εις βάρος της Μόσχας.
«Θέλουμε η αγορά σιτηρών και λιπασμάτων να είναι προβλέψιμη» και «κανένας να μην προσπαθεί να μας “αποκλείσει” από αυτήν», εξήγησε ο κ. Λαβρόφ σε συνέντευξή του στο Κανάλι Ένα της ρωσικής τηλεόρασης. Και πρόσθεσε: «Όχι μόνο επειδή θέλουμε (…) θεμιτό κέρδος σε δίκαιο ανταγωνισμό, αλλά και επειδή ανησυχούμε για την κατάσταση ως προς τη διατροφική ασφάλεια στην Αφρική και σε άλλες χώρες του παγκόσμιου νότου». Εφόσον εφαρμοστεί, η συμφωνία θα είναι το πρώτο βήμα στο εγχείρημα του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, να υπάρξει γενική κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία.
Ναι στην προσέγγιση με τις ΗΠΑ, αλλά με προσοχή
Ευρισκόμενος στο τιμόνι του ρωσικού ΥΠΕΞ από το 2004, ο Λαβρόφ προειδοποίησε ότι η αισιοδοξία που εξέφρασε ο ειδικός απεσταλμένος της προεδρίας των ΗΠΑ, ο Στιβ Γουίτκοφ, για την πιθανότητα να υπάρξει γενική κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, δείχνει να μη λαμβάνει υπ’ όψιν τους συμμάχους του Κιέβου. Ο κ. Γουίτκοφ μοιάζει να «υπερτιμά τις ελίτ των ευρωπαϊκών χωρών», καθώς αυτές θα προτιμούσαν να «μην επιτρέψουν» στον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, να «ενδώσει», έκρινε ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας. Εξάλλου, ούτε ο κ. Ζελένσκι «θέλει να ενδώσει», σημείωσε ακόμη.
Ο Σεργκέι Λαβρόφ εξήρε το γεγονός ότι ο Ντόναλντ Τραμπ και η κυβέρνησή του θέλουν να υπάρξει αποκατάσταση των διμερών σχέσεων και πρόσθεσε πως η Μόσχα συμφωνεί με τη σημερινή κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον στο ότι οι διενέξεις ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες πυρηνικές δυνάμεις δεν μπορεί να επιτραπεί να κλιμακωθούν σε πόλεμο ανάμεσά τους. Ωστόσο, έσπευσε να συμπληρώσει πως η Μόσχα θα συνεχίσει να επαγρυπνεί, ανεξαρτήτως των διαπραγματεύσεων με την Ουάσιγκτον. «”Να εμπιστεύεσαι, αλλά να επαληθεύεις” -αυτή ήταν η εντολή του (πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ρόναλντ) Ρέιγκαν. Δεν θα την ξεχάσουμε».
