Πώς το χρέος της Αιγύπτου απειλεί την Ελλάδα

Σε δυσμενή θέση βρίσκεται η Αίγυπτος όσον αφορά στην εξυπηρέτηση των δανειακών της υποχρεώσεων απέναντι στο ΔΝΤ. Το πρόσφατο δάνειο ύψους 8 δισ. δολαρίων έχει εξελιχθεί σε «βραχνά», καθώς η οικονομία της αφρικανικής χώρας παραπαίει και η ακρίβεια συνεχίζει να δοκιμάζει τις αντοχές του ήδη πιεσμένου οικονομικά πληθυσμού, μεγάλο μέρος του οποίου ζει στη φτώχεια. Το σενάριο της οικονομικής κατάρρευσης προκαλεί εφιάλτες σε ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς η Αίγυπτος αποτελεί «πυλώνα σταθερότητας» στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και κομβικό παίκτη στη γεωπολιτική σκακιέρα. Προς αυτήν την κατεύθυνση τους τελευταίους μήνες τόσο το ευρωπαϊκό μπλοκ όσο και η Ουάσιγκτον φροντίζουν για τη συνεχιζόμενη ροή οικονομικής βοήθειας στο Κάιρο μέσω δανειακών συμβάσεων και οικονομικών συμφωνιών.

Τα «χτυπήματα» στην οικονομία της Αιγύπτου την τελευταία διετία είναι διαδοχικά, με πιο πρόσφατο την κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα. Οι επιθέσεις των Χούθι κατά εμπορικών πλοίων μείωσε δραματικά τα έσοδα που είχε σε ετήσια βάση η Αίγυπτος, καθώς τα περισσότερα πλοία επιλέγουν πλέον το… δρομολόγιο του Βάσκο ντα Γκάμα, κάνοντας τον διάπλου της Αφρικής. Και σε αυτήν την περίπτωση η πραγματικότητα των αριθμών είναι σκληρή για την Αίγυπτο: Από τα 2,54 δισ. δολάρια το δεύτερο τρίμηνο του 2023, τα έσοδα κατέβηκαν στα 870 εκατ. δολάρια έναν χρόνο μετά.

Παραπαίει η οικονομία της Αιγύπτου

Τα προβλήματα ξεκίνησαν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οι αναταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα σιτηρών έφερε τα πάνω κάτω στον επισιτιστικό ανεφοδιασμό της Αιγύπτου -χώρα με μεγάλες εισαγωγές τόσο από την Ουκρανία όσο και από τη Ρωσία. Τον Οκτώβριο του 2023 ξεκίνησε ο πόλεμος στη Γάζα, ο οποίος στέρησε σημαντικά έσοδα, καθώς η ένοπλη σύρραξη στην περιοχή είχε ως αποτέλεσμα να υποχωρήσουν οι εισπράξεις από τον τουρισμό. Το 2023 τα έσοδα από τον τουρισμό στην Αίγυπτο άγγιξαν τα 14 δισ. δολάρια, εξέλιξη που συνδέθηκε άμεσα με την πολιτική σταθερότητα την οποία εγγυάται η παρουσία του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι στην εξουσία μετά από μια ταραχώδη περίοδο στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας (Αραβική Άνοιξη, περίοδος Μουσουλμανικής Αδελφότητας). Η δημοσιονομική κατάσταση στην Αίγυπτο έγινε ακόμα πιο στενή μετά το ασυνήθιστα θερμό καλοκαίρι, το οποίο αύξησε σημαντικά τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, μειώνοντας παράλληλα τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Έχοντας ένα από τα χειρότερα νομίσματα παγκοσμίως, οι αποπληρωμές του εξωτερικού της χρέους προβλέπεται να φθάσουν φέτος τα 29 δισ. δολάρια (8% του ΑΕΠ). Από την έναρξη του ρωσο-ουκρανικού πολέμου το εθνικό νόμισμα της Αιγύπτου έχει υποτιμηθεί τρεις φορές. Επισήμως, το νόμισμα έχει υποχωρήσει κατά περίπου 50%, ωστόσο στη μαύρη αγορά η ισοτιμία που διαμορφώνεται είναι 70 λίρες προς ένα δολάριο. Σύμφωνα με τον Economist, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος οφειλέτης του ΔΝΤ. Στη δύσκολη εξίσωση εξυπηρέτησης του χρέους μπαίνει και το πάγωμα εμβασμάτων από Αιγύπτιους του εξωτερικού λόγω της αδύναμης λίρας Αιγύπτου, την ώρα που οι ξένοι επενδυτές αποσύρουν τα κεφάλαιά τους ή απαιτούν υψηλά επιτόκια για να τα διατηρήσουν σε αιγυπτιακό έδαφος.

«Βραχνάς» το νέο δάνειο του ΔΝΤ

Η Αίγυπτος υπέγραψε τον περασμένο Μάρτιο ένα πακέτο βοήθειας, ύψους 8 δισ. δολαρίων, με το ΔΝΤ. Είναι το τέταρτο που λαμβάνει από το 2016. Στους όρους του μνημονίου περιλαμβάνονται το «ψαλίδι» σε κρατικές επιδοτήσεις στα καύσιμα και στο ρεύμα και άρση των προστατευτικών μέτρων για την ισοτιμία της αιγυπτιακής λίρας. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την τρέχουσα οικονομική και γεωπολιτική συγκυρία, καθίσταται σχεδόν αδύνατη η εφαρμογή τους, καθώς το πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση Σίσι είναι τεράστιο.

Ήδη, η Αίγυπτος έχει προχωρήσει σε σημαντικές αυξήσεις σε καύσιμα και τρόφιμα. Μόλις την περασμένη Παρασκευή εφαρμόστηκε η τρίτη αύξηση στα καύσιμα και σε προϊόντα που συνδέονται με αυτά. Οι τιμές του ντίζελ και της βενζίνης αυξήθηκαν από 11% έως 17%. Τον Ιούνιο, η τιμή του επιδοτούμενου ψωμιού εκτοξεύτηκε κατά 300%.

Τα φαραωνικά έργα του Σίσι που μένουν στα χαρτιά

Σημειώνεται ότι πριν από το ξέσπασμα της κρίσης ο αλ Σίσι είχε θέσει σε εφαρμογή τα μεγαλεπήβολα σχέδια για «Αίγυπτο της νέας εποχής». Μεταξύ άλλων το σημείο αναφοράς στην πολιτική σκηνή της χώρας εδώ και πάνω από μια δεκαετία σχεδιάζει να θεμελιώσει μια υπερσύγχρονη πόλη με ουρανοξύστες στη μέση της ερήμου. Το κόστος προσεγγίζει τα 58 δισ. δολάρια. Ενδεικτικό των προθέσεών του είναι το -φαραωνικών διαστάσεων- νέο Αρχαιολογικό Μουσείο του Καΐρου, το οποίο άνοιξε τις πύλες του και εντυπωσιάζει τον επισκέπτη.

«Όσον αφορά το πρόγραμμα του ΔΝΤ, στο οποίο συμμετέχουμε τώρα, και αυτό είναι ένα μήνυμα που στέλνουμε στους εαυτούς μας και στους ενδιαφερόμενους διεθνείς οργανισμούς, το Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα και όλους τους θεσμούς, το κάνουμε αυτό κάτω από εξαιρετικά δύσκολες περιφερειακές και παγκόσμιες συνθήκες» ανέφερε την Κυριακή ο Σίσι. Τους τελευταίους 7 με 10 μήνες η Αίγυπτος απώλεσε έσοδα ύψους 6 με 7 δισ. δολαρίων.

Σύμφωνα με τον Αιγύπτιο πρόεδρο, αυτή η «αιμορραγία» θα συνεχιστεί για έναν ακόμη χρόνο τουλάχιστον. Και κατέληξε, λέγοντας: «Το πρόγραμμα που έχουμε συμφωνήσει με το ταμείο -και αυτό είναι ένα σημαντικό θέμα που λέω στην κυβέρνηση και στον εαυτό μου – εφόσον ο κόσμος δεν μπορεί να το αντέξει, πρέπει να επανεκτιμήσουμε την κατάσταση» ανέφερε με νόημα ο Σίσι, ο οποίος σύμφωνα με το Bloomberg έχει τα εργαλεία για να πιέσει την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μοχλός πίεσης το μεταναστευτικό για την Ευρώπη

Το μείγμα για την οικονομία της αφρικανικής χώρας γίνεται όλο και πιο εκρηκτικό: Υψηλός πληθωρισμός, διόγκωση χρέους, διεύρυνση εμπορικού ελλείμματος, αυξανόμενα επιτόκια και δραστική μείωση συναλλάγματος. Ενδεχόμενη κατάρρευση της αιγυπτιακής οικονομίας θα πυροδοτούσε σημαντικές μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη, με βασική πύλη εισόδου την Ελλάδα, λόγω γεωγραφικής θέσης. Μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι τον περασμένο Μάρτιο η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε διμερή συμφωνία με την Αίγυπτο, ύψους 7,4 δισ. ευρώ. Στη συγκεκριμένη ευρωπαϊκή αποστολή είχε συμμετάσχει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, καθώς η Ελλάδα μαζί με την Ιταλία (λόγω γεωγραφικής θέσης) μπορούν να βρεθούν αντιμέτωπες με οξύ μεταναστευτικό πρόβλημα στο εγγύς μέλλον.

«Πρόκειται πραγματικά για μια ημέρα-ορόσημο που αναγνωρίζει τη βαθιά στρατηγική σημασία της Αιγύπτου για τη σταθερότητα και την ευημερία, όχι μόνο της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά θα έλεγα και της Ευρώπης στο σύνολό της. Πράγματι, το σχέδιο Κοινής Δήλωσης που θα υπογράψουμε σήμερα καθορίζει τα διάφορα δομικά στοιχεία για την υλοποίηση της πρόθεσής μας να καταστήσουμε αυτή τη στρατηγική εταιρική σχέση όσο πιο βαθιά χρειάζεται» είχε δηλώσει ο Έλληνας πρωθυπουργός.

Η οικονομική βοήθεια «μαμούθ» της ΕΕ προβλέπει παροχή 5 δισ. ευρώ σε δάνεια με ευνοϊκούς όρους για τη στήριξη των μακροοικονομικών μεταρρυθμίσεων της Αιγύπτου και 1,8 δισ. ευρώ σε πρόσθετες επενδύσεις, στο πλαίσιο της πολιτικής γειτονίας, σε τομείς όπως ΑΠΕ και ψηφιακή συνδεσιμότητα. Λίγους μήνες, αργότερα, τον Ιούνιο ακολούθησαν τέσσερις πρόσθετες οικονομικές συμφωνίες με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ύψους 299 εκατ. για τη χρηματοδότηση αρκετών τομέων της αιγυπτιακής οικονομίας.

Στο έδαφος της Αιγύπτου φιλοξενούνται τουλάχιστον 1 εκατ. πρόσφυγες από χώρες όπως η Συρία και το Σουδάν. Τα τελευταία χρόνια η ΕΕ έχει βρεθεί αντιμέτωπη με μια δραματική αύξηση των αιτήσεων ασύλου από Αιγύπτιους υπηκόους: από 6.616 το 2021 ο αριθμός αυξήθηκε σε 26.512 το 2023, σύμφωνα με την υπηρεσία ασύλου της Ε.Ε (EUAA). Οι περισσότερες από αυτές τις αιτήσεις καταγράφηκαν στην Ιταλία (69%), ακολουθούμενη από την Ελλάδα (9%).

Διαβάστε επίσης

Η OpenAI, η Microsoft και το ερώτημα των 14 δισ. δολαρίων

Ποιοι δήλωσαν εισοδήματα φτώχειας στην Εφορία

Πιο κοντά στην ηλεκτροπαραγωγή με γεωθερμία η Λέσβος

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!