THEPOWERGAME
Έχει περάσει ένας χρόνος σχεδόν από τα τέλη Μαΐου του 2020, όταν ο ΠΟΥ ανακοίνωσε την ίδρυση ενός κοινού μηχανισμού ανταλλαγής τεχνογνωσίας για την παραγωγή των εμβολίων κατά της Covid, το WHO Covid-19 Technology Access Pool.
Ήταν μια ανακοίνωση που έδινε ελπίδα για μια πρωτότυπη, συνεργατική προσέγγιση στο χτίσιμο του τείχους ανόσιας του πλανήτη μπροστά στο νέο ιό που θέριζε: Μια προσέγγιση κοινής ανάπτυξης/κοινής παραγωγής του εμβολίου, που όμως ένα χρόνο μετά απεδείχθη ότι ήταν καταδικασμένη σε περιθωριοποίηση.
Τα γρανάζια του ΠΟΥ είχαν αρχίσει να κινούνται δυο μήνες νωρίτερα προς αυτή την ανακοίνωση.
Στις 11 Φεβρουαρίου μια πρώτη επείγουσα διήμερη συνάντηση των ειδικών του πλανήτη στα κεντρικά του ΠΟΥ στη Γενεύη κατέληξε στους άξονες πάνω στους οποίους πρέπει να κινηθεί η έρευνα και η ανάπτυξη του εμβολίου COVID.
Ο αφρός της επιστημονικής κοινότητα της ανθρωπότητας συνέταξε σε ένα κείμενο που προωθούσε τη συνεργασία μεταξύ των εργαστηρίων πανεπιστημίων και εταιρειών, την κοινοποίηση ευρημάτων και διαδικασιών, τη συμφωνία για κοινές έρευνες αξιοπιστίας στα εμβόλια, ώστε να μην χάνεται χρόνος και πόροι στις ίδιες δουλειές και να εμβολιαστεί το γρηγορότερο ο παγκόσμιος πληθυσμός για να επιτευχθεί παγκόσμια ανοσία.
Το επείγον του θέματος άφησε στην άκρη το θέμα της πνευματικής ιδιοκτησίας, των πατεντών των εμβολίων: Αυτό θεωρήθηκε ότι ανήκει σε κανονικές καταστάσεις, όχι σε μια πανδημία που απλώνονταν ραγδαία και απειλούσε την ανθρωπότητα και την παγκόσμια οικονομία.
Οι περισσότεροι ανέμεναν (λάθος) ότι στο θέμα του εμβολίου Covid θα υπήρχε μια εξαίρεση από τις συνήθεις εμπορικές πρακτικές.
Επιπλέον για την απόκτηση πατεντών στα εμβόλια βοήθησε – άμεσα ή έμμεσα – η κρατική στήριξη, απόρροια επίσης της κλίμακας της καταστροφής και του επείγοντος χαρακτήρα της:
Οι πατέντες δεν προέκυψαν αποκλειστικά μετά από την ανάληψη ρίσκου στην έρευνα των ιδιωτικών κεφαλαίων όπως συμβαίνει συνήθως.
Κάπως έτσι τον Φεβρουάριο μπήκαν τα θεμέλια για την πλατφόρμα C-TAP που ανακοινώθηκε στα τέλη Μαΐου.
Όμως ήταν πια αργά… το νερό είχε μπει στο αυλάκι. Ένα διαφορετικό αυλάκι από τις προθέσεις του Φεβρουαρίου. Το γνώριμο αυλάκι των αποκλειστικών πατεντών που έβαλε το C-TAP στο… συρτάρι.
Ο ρόλος του Μπιλ Γκέιτς
Πριν προλάβει ο ΠΟΥ να ανακοινώσει την πλατφόρμα C-ΤAP με στόχο την κοινή πρόσβαση στην τεχνογνωσία των εμβολίων, μια άλλη πρωτοβουλία την εκτόπισε καθιστώντας την ουσιαστικά ανενεργή: σημαντική διαφορά της νέας πρωτοβουλίας ήταν ότι η τεχνογνωσία, οι πατέντες της παραγωγής εμβολίων, θα παρέμεναν στην αποκλειστική κυριότητα των εταιριών.
Τον Απρίλιο, ένα μήνα πριν την ανακοίνωση του C-TAP, ο ίδιος ο ΠΟΥ υπό την καθοδήγηση του Αμερικανό μεγιστάνα και φιλάνθρωπου Μπιλ Γκέιτς ανακοίνωσε την πρωτοβουλία Access to Covid-19 Tools Accelerator, ή ACT, που έκανε ένα άλμα και ρύθμιζε την πρόσβαση στα «τελικά» εμβόλια (όχι την τεχνολογία παραγωγής τους).
Βασικό κομμάτι του ACT είναι η γνωστή πλέον πλατφόρμα COVAX. Έβαζε τον πήχη στον κατά προτεραιότητα εμβολιασμό του 20% του πληθυσμού των φτωχών χωρών, με εμβόλια που θα χορηγούσαν οι εταιρείες δωρεάν: στη συνέχεια οι κυβερνήσεις τους θα έπρεπε να αγοράσουν τα εμβόλια σε διεθνείς τιμές αγοράς.
Αυτή η πρωτοβουλία, εξ’ορισμού υπέθετε ότι οι εταιρείες παραγωγής είχαν αποκλειστικότητα στην πνευματική ιδιοκτησία, (τις πατέντες), αλλά έδιναν την πρώτη παράδοση δωρεάν.
Αυτή η πρωτοβουλία του ΠΟΥ ήταν η μετεξέλιξη της πιλοτικής πρωτοβουλίας που είχαν ανακοινώσει ο Μπιλ και η Μελίντα Γκέιτς, ένα μήνα πριν, τον Μάρτιο.
Το ότι ο Μπιλ Γκέιτς είχε τη δυνατότητα να δημιουργήσει επιτροπές και πρωτοβουλίες, εντός του ΠΟΥ, που μπορεί να επικαλύπτονται ή να έρχονται σε αντίθεση με άλλες πρωτοβουλίες του ίδιου οργανισμού δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη;
Ο Μπιλ Γκέιτς είναι ο πιο επιδραστικός άνθρωπος στον τομέα της παγκόσμιας υγείας, ο πιο παραγωγικός φιλάνθρωπος και ο μεγαλύτερος “μέτοχος” του ΠΟΥ – τουλάχιστον με το κριτήριο της οικονομικής συνεισφοράς στον προϋπολογισμό του.
Στον ΠΟΥ, τον Μπιλ Γκέιτς τον ακούν…
Ο μηχανισμός ACT στελεχώθηκε με ανθρώπους του ιδρύματος Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς και λειτουργούσε υπό την εποπτεία του έστω και αν τυπικά ήταν μέρος του ΠΟΥ.
Σε αυτόν τον μηχανισμό εντάχθηκαν όλες οι μεγάλες εταιρείες, αφού τους εξασφάλιζε την αποκλειστικότητα των πατεντών.
Όταν μάλιστα το Ινστιτούτο Τζέννερ της Οξφόρδης, «μαμά» του εμβολίου που στη συνέχεια έγινε AstraZeneca, είχε ανακοινώσει ότι εξετάζει να δημοσιεύσει την τεχνογνωσία παραγωγής του εμβολίου, γρήγορα το πήρε πίσω.
Η προσέγγιση, εκ του αποτελέσματος, απέτυχε. Ενώ σχεδόν τα πάντα για τα εμβόλια είναι γνωστά εδώ και καιρό, τον Απρίλιο του 2021 είχαν γίνει παγκοσμίως μόνο 600 εκατ. εμβολιασμοί, στον απόηχο ηχηρών προβλημάτων παράδοσης από την πλευρά των φαρμακευτικών.
Από το σύνολο των εμβολιασμών το 75% έγιναν στις 10 πιο αναπτυγμένες περιοχές του πλανήτη.
Μέχρι τα μέσα Απριλίου 130 χώρες με πληθυσμό 2,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους δεν είχαν εμβολιάσει ούτε έναν.
Σε ολόκληρη την υποσαχάρια Αφρική, στα τέλη Απριλίου, είχαν γίνει μόλις 6 εκατ. εμβολιασμοί, δηλαδή λιγότερες από όσες μόνο στην Πολιτεία του Νιού Τσέρσι ή (ούτε καν) διπλάσιες από αυτές που έγιναν στην Ελλάδα.
Συμπέρασμα; Αφού οι εταιρείες, με την καθοδήγηση Γκέιτς, κατάφεραν να εξασφαλίσουν αποκλειστικά δικαιώματα στην τεχνογνωσία, τις πατέντες τους, τελικά δεν κατάφεραν να παράξουν και να παραδώσουν έγκαιρα ικανό αριθμό για τους στόχους που είχαν τεθεί. Ούτε λόγος για τον κατά προτεραιότητα εμβολιασμό του 20% των πολιτών των φτωχών χωρών.
Η «αντιπολίτευση» στις φαρμακευτικές και τον Μπιλ Γκέιτς ενισχύεται. Από τον περασμένο Οκτώβριο 100 περίπου φτωχές χώρες – με αρχηγούς τη Νότια Αφρική και την Ινδία – ζητούν την άρση κάποιων πατεντών για να μπορέσουν να παραχθούν «γενόσημα εμβόλια» άμεσα. Πεδίο αντιπαράθεσης είναι το Συμβούλιο για τις Εμπορικές Επιπτώσεις θεμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Την περασμένη εβδομάδα, ένωσε τη φωνή του μαζί τους ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν.
Μην βιαστείτε να πέσετε στην παγίδα του εύκολου αφηγήματος. Ότι «ο επί σειρά ετών πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου δεν ενδιαφέρεται για τους φτωχούς του πλανήτη αλλά μόνο για τα κέρδη των φαρμακευτικών στις οποίες – σίγουρα – θα είναι μέτοχος».
Αντ΄ αυτού, μπείτε στη θέση του: Αφού ήταν αδιαμφισβήτητα ο πιο πετυχημένος επιχειρηματίας του πλανήτη, αποφάσισε να βοηθήσει την ανθρωπότητα με αυτά που γνωρίζει και «του βγήκαν» στη ζωή του.
Ο αγώνας του για την πνευματική ιδιοκτησία έκανε τα windows και τη Μicrosoft αυτό που έγιναν.
Η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας ως περιουσιακό στοιχείο μιας εταιρείας αποτελεί τη συνεισφορά του Μπιλ Γκέιτς στην εξέλιξη του καπιταλισμού.
Είναι λογικό να υποστηρίζει ο Μπιλ Γκέιτς τις αποκλειστικές πατέντες ως αποτελεσματική μέθοδο: Τον κινητοποιεί η πεποίθηση ότι αν η πνευματική ιδιοκτησία δεν προστατεύεται τότε δεν γίνονται επενδύσεις, δεν υπάρχουν μεγάλες εταιρείες να αναλάβουν ρίσκα έρευνας και παραγωγής δεν πάει η ανθρωπότητα μπροστά.
Σε μεγάλο βαθμό έχει δίκιο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση βέβαια οι εταιρείες δεν τα κατάφεραν μόνες τους: Η πνευματική ιδιοκτησία δεν πιστώνεται εξολοκλήρου στην ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά σε κρατικές ενισχύσεις, πανεπιστημιακά εργαστήρια, δημόσιες δεσμεύσεις προαγορών.
Επομένως ίσως δεν είναι το καταλληλότερο πεδίο για να εκφράσει την ιδεολογική του καθαρότητα ο Μπιλ Γκέιτς.
Ο ρόλος του Μπάιντεν
Οι ΗΠΑ ως χώρα παραγωγός πνευματικού περιεχομένου ήταν παραδοσιακά υπέρμαχος του δόγματος της αποκλειστικότητας των πνευματικών δικαιωμάτων.
Για αυτό προκάλεσε μεγάλη έκπληξη η παρέμβαση Μπάιντεν, να υπάρξει δηλαδή εξαίρεση για την πνευματική ιδιοκτησία στην παραγωγή των εμβολίων.
Ήταν μια παρέμβαση που έφερε τη Μέρκελ στη δύσκολη θέση να την απορρίψει, και να συνταχθεί με την πλευρά των φαρμακευτικών εταιρειών και του Μπιλ Γκέιτς.
Είναι ένα πολιτικό πυροτέχνημα που θα σβήσει φθείροντας ως αναποτελεσματικό τον Αμερικανό Πρόεδρο;
Ή είναι κάτι που οι ΗΠΑ εννοούν σε αυτή τη φάση και θα υπάρξει μια εξαίρεση για τα εμβόλια COVID, ώστε να παραχθούν πιο γρήγορα γενόσημα εμβόλια; Τα προγνωστικά κλίνουν προς το πρώτο ενδεχόμενο.
Ο Μπιλ Γκέιτς που έβλεπε παραδοσιακά στον ένοικο του Λευκού Οίκου τον καλύτερο σύμμαχο του, είδε την πλάτη του στο θέμα των εμβολίων. Αντίθετα βρήκε μια υπερατλαντική σύμμαχο, την Άνγκελα Μέρκελ.
Η οποία αντιτάχθηκε στην παραγωγή γενόσημων εμβολίων όχι γιατί αδιαφορεί για τους φτωχούς αλλά για πιο… γερμανικούς λόγους.
Αφενός το Quality Control και αφετέρου το λογιστικό Bottom Line (Η Μέρκελ δεν αδιαφορεί ποτέ για τους Γερμανούς φορολογούμενους):
Το πρώτο επιχείρημα λέει πως η παραγωγή των εμβολίων απαιτεί τεχνογνωσία που οι φτωχές χώρες δεν έχουν και άρα θα παράξουν εμβόλια πιθανώς όχι εφάμιλλα της ποιότητας που παράγονται σήμερα από τις εταιρείες που έχουν αναπτύξει την τεχνογνωσία.
Επιχείρημα που βρίθει αρνητικών στερεοτύπων για τον άλλοτε «τρίτο κόσμο» και αγνοεί το ότι σήμερα οι αναπτυσσόμενες χώρες παράγουν κάθε σκεύασμα και προϊόν υψηλής τεχνολογίας, και φυσικά κάθε γενόσημο.
Το άλλο γερμανικό επιχείρημα είναι πιο σημαντικό και φοβίζει περισσότερους: Το Bottom Line. Αν οι φτωχές χώρες μπορούν στη βάση των ανοιχτών πρωτοκόλλων να φτιάξουν εργοστάσια, θα ψάξουν και πρώτες ύλες, θα εκτοξεύσουν τις τιμές τους και για τις παραδοσιακές φαρμακευτικές.
ΟΙ συμβάσεις προαγοράς εμβολίων που έχει υπογράψει με τις τρέχουσες τιμές η ΕΕ για παράδειγμα θα πεταχτούν στον κάλαθο των αχρήστων.
Αντεπίθεση Μπουρλά
Ο επικεφαλής της Pfizer με ανοιχτή επιστολή στο προσωπικό της εταιρείας εξηγεί την στάση των εταιρειών.
Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα αυτούσιο για να γίνει κατανοητή η επιχειρηματολογία αλλά και γιατί αποκαλύπτει την ταμπακιέρα της αντιπαράθεσης.
«Προς το παρόν, η τεχνολογική υποδομή δεν είναι αυτό που μας εμποδίζει για να αυξήσουμε την παραγωγή εμβολίων.
Ο περιορισμός είναι η έλλειψη πολύ εξειδικευμένων πρώτων υλών που απαιτούνται για την παραγωγή του εμβολίου μας.
Αυτά τα 280 διαφορετικά υλικά ή εξαρτήματα παράγονται από πολλούς προμηθευτές σε 19 διαφορετικές χώρες.
Πολλοί από αυτούς χρειάζονταν την ουσιαστική μας υποστήριξη (τεχνική και οικονομική) για να αυξήσουν την παραγωγή τους.
Αυτήν τη στιγμή, σχεδόν κάθε γραμμάριο πρώτης ύλης που παράγεται αποστέλλεται αμέσως στις εγκαταστάσεις παραγωγής μας και μετατρέπεται αμέσως και αξιόπιστα σε εμβόλια που αποστέλλονται αμέσως σε όλο τον κόσμο (91 χώρες μέχρι σήμερα.)
Η προτεινόμενη παραίτηση από τα εμβόλια COVID-19, απειλεί να διαταράξει τη ροή των πρώτων υλών.
Θα απελευθερώσει μια προσπάθεια για τις κρίσιμες εισροές που απαιτούμε για να κάνουμε ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο.
Οι οντότητες με ελάχιστη ή καθόλου εμπειρία στην κατασκευή εμβολίων είναι πιθανό να κυνηγήσουν τις πρώτες ύλες που απαιτούμε για την κλιμάκωση της παραγωγής μας, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια όλων».
Ο κύριος Μπουρλά το λέει ανοιχτά: Οι φαρμακευτικές φοβούνται το χάος αν αντιμετωπίσουν ανταγωνισμό στην αγορά των πρώτων υλών, φοβούνται να χάσουν τη μονοπωλιακή ισχύ απέναντι στους προμηθευτές που τους εξασφαλίζει χαμηλό κόστος και επάρκεια πρώτων υλών.
(Σε αντίθετο σενάριο οι εταιρείες θα μετακυλίσουν την αύξηση των πρώτων υλών στο τελικό προϊόν ενημερώνοντας τους αποδέκτες όπως την ΕΕ ότι καθώς η τιμή των πρώτων υλών αυξήθηκαν οι φορολογούμενοι θα πρέπει να πληρώσουν παραπάνω).
Αυτό είναι το πρακτικό επιχείρημα που κάνει τη ψύχραιμη κυρία Μέρκελ να μην βιάζεται να βγάλει στο ίντερνετ τη συνταγή του εμβολίου… και θα κάνει όλο και περισσότερους να συντάσσονται συν τω χρόνο με την άποψη της.
Ήδη η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν συντάχθηκε με τη γραμμή Μέρκελ.
Αφήστε τη συζήτηση για την άρση των πατεντών, είπε στο Πόρτο της Πορτογαλίας, η αύξηση των εμβολιασμών θα έρθει με αύξηση της παραγωγής από τις εταιρείες και άρση περιορισμών εξαγωγών.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
