THEPOWERGAME
Δεν μπορούμε να αναμένουμε πως πρόοδος στη Μέση Ανατολή θα συμβεί στα πρότυπα ενός δυτικού σεναρίου, τόνισε ο Ρόμπερτ Κάπλαν, ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς επιστήμονες της Δύσης, συγγραφέας βιβλίων με μεγάλη εισπρακτική επιτυχία και κάτοχος της έδρας Robert Strausz-Hupe για τη Γεωπολιτική στο αμερικανικό Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής.
Πιθανότερο είναι η πρόοδος στη Μέση Ανατολή να είναι έμμεση, σταδιακή ή ακόμη και κυκλική. Γι’ αυτό δεν θα πρέπει να απογοητευόμαστε επειδή, παραδείγματος χάριν, απέτυχε το κίνημα της Αραβικής Άνοιξης το 2011, συμπλήρωσε ο ίδιος στο πλαίσιο ανοικτής συζήτησης στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.
«Ένας υπέρμαχος ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Αίγυπτο μου είχε πει πως συνήθως οι δικτάτορες κάνουν μια καλή αρχή». Αυτό ίσχυε με την πρώτη δεκαετία της ηγεσίας του προέδρου της Αιγύπτου, Χόσνι Μουμπάρακ, και συμβαίνει επίσης με τον νυν ηγέτη Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι εάν αναλογιστεί κανείς την αναστάτωση που είχε επικρατήσει μετά την Αραβική Άνοιξη. Τα προβλήματα από την ηγεσία μιας μακροχρόνιας κυβέρνησης προκύπτουν μέσα στη δεύτερη δεκαετία και «θα δούμε πως θα εξελιχθούν τα πράγματα εκεί», υπογράμμισε ο Κάπλαν.
Σε ότι αφορά στη Σαουδική Αραβία, ο Κάπλαν έστρεψε την προσοχή σε σιωπηρές αλλαγές που υποδεικνύουν πως ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας και γνωστός με τα αρχικά MBS, αλλάζει την κουλτούρα του αραβικού βασιλείου. Ο MBS γνωρίζει πως η οικονομία δεν θα μπορεί να στηρίζεται επ’ άπειρον στα ορυκτά καύσιμα. Ο Κάπλαν θεωρεί κρίσιμο πως η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας έχει αυξηθεί από το 10% στο 43% κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. «Πρόκειται για μια κομβική αλλαγή διότι εάν απελευθερώσεις το ήμισυ της αγοράς εργασίας τότε αλλάζεις τη νοοτροπία του άλλου μισού». «Με την απελευθέρωση των γυναικών αλλάζεις τη νοοτροπία των αντρών», πρόσθεσε ο ίδιος. Μπορεί να συμβαίνει στα μεσαία και τα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα αλλά είναι πραγματική πρόοδος.
Στο πλαίσιο της παγκόσμιας μετάβασης μακριά από τα ορυκτά καύσιμα, η Σαουδική Αραβία έχει συνειδητοποιήσει πως η οικονομία θα πρέπει να γίνει πιο δυναμική. Υπό αυτήν την έννοια, ο MBS έδωσε βάρος σε μια στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ ώστε να αποκτήσει πρόσβαση στην προηγμένη τεχνολογία του και να προάγει το εμπόριο μεταξύ των δυο χωρών. Αυτός ήταν ο σκοπός, τουλάχιστον, μέχρι τη 7η Οκτωβρίου. «Ένας από τους συμμετέχοντες εδώ στο Φόρουμ μου εκμυστηρεύτηκε πως εάν δεν είχε γίνει το επεισόδιο στην Κωνσταντινούπολη, ο MBS θα ήταν ο πρωταγωνιστής στο διεθνές συνεδριακό δίκτυο», είπε ο Κάπλαν, αναφερόμενος στη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι που δίχασε τις σχέσεις Ριάντ-Ουάσιγκτον.
Στη Σαουδική Αραβία και υπόλοιπα κράτη του Περσικού Κόλπου επικρατεί ένα άτυπο κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ του ηγετικού καθεστώτος και των υπηκόων του, υπενθυμίζει ο Κάπλαν. Η ηγεσία υπόσχεται σταθερότητα σε μια προηγμένη οικονομία και οι υπήκοοι δεν εγείρουν πολιτικά ζητήματα.
Σ’ ότι αφορά τον πόλεμο στη Γάζα, το Ισραήλ θα είχε εισβάλει στη νότια Γάζα και τη Ράφα εν μέσω του ραμαντάν εάν δεν υπήρχε πίεση από τις ΗΠΑ, δήλωσε ο Κάπλαν. Οι ΗΠΑ είναι οι σημαντικότεροι σύμμαχοι του Ισραήλ. Συμπλήρωσε, όμως, πως μια εισβολή αναβλήθηκε αλλά δεν ματαιώθηκε διότι έτσι θα κατέρρεε ο Νετανιάχου από τη δεξιά πτέρυγα της κυβέρνησης του. Εξέφρασε φόβους για τη συνέχιση του πολέμου στη Γάζα και των συγκρούσεων στο νότιο Λίβανο. Ο Κάπλαν δεν παρέλειψε να αναφέρει πως οι ηγεσίες της Αιγύπτου και της Σαουδικής Αραβίας θέλουν απεγνωσμένα να περιοριστούν τα θύματα των αμάχων στη Γάζα καθώς δέχονται πιέσεις από το εσωτερικό των χωρών τους. Υπό αυτήν την έννοια οι ΗΠΑ εξυπηρετούν αυτόν τον σκοπό με το να θέτουν σε στενό κλοιό την κυβέρνηση Νετανιάχου.
Μια 45ετία μετά την Ιρανική επανάσταση, ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας σχολιάζει πως είναι η κατάλληλη στιγμή για να σκεφθεί κανείς ποιες είναι οι πιθανές εξελίξεις στην Τεχεράνη. «Ένα από τα μαθήματα από το μυθιστόρημα του Τολστόι “Πόλεμος και Ειρήνη” είναι πως πρέπει να αξιοποιήσεις τη φαντασία σου για την επόμενη ημέρα και να μην στηρίζεται αποκλειστικά στην ανάλυση των γεγονότων», ανέφερε επιγραμματικά. Το Ιράν μοιάζει με μια χώρα που το καθεστώς της Βόρειας Κορέας κυβερνά τους πολίτες της Νότιας Κορέας. Το μεγαλύτερο κομμάτι του ιρανικού λαού αποστρέφεται το καθεστώς της Τεχεράνης, το οποίο παραμένει αποξενωμένο από την κοινή γνώμη.
Πάντως, μεγάλες αλλαγές στη Μέση Ανατολή είναι πιθανό να συμβούν από το εσωτερικό του Ιράν. Ο Κάπλαν δεν απέκλεισε την πιθανότητα να απελευθερωθούν 85 εκατ. Ιρανοί, πολλοί εκ των οποίων είναι μορφωμένοι και καλλιεργημένοι, με μια κατάρρευση του υπάρχοντος καθεστώτος, μετατρέποντας την οικονομία σε ένα δυναμικό στοιχείο της παγκόσμιας μετά από μια βραχυπρόθεσμη περίοδο αστάθειας. Είναι εξίσου πιθανό, όμως, το καθεστώς της Τεχεράνης να συνεχίσει να υφίσταται μέσα στα επόμενα χρόνια.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
