THEPOWERGAME
Στην Τουρκία είναι ριζωμένη η πεποίθηση πως αυτός που «παίρνει» την Πόλη «παίρνει» και τη χώρα. Το έκανε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πριν από 30 χρόνια, το 1994, όταν εξελέγη δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, και όλοι θεωρούν πως θα το κάνει και ο μεγάλος νικητής της χθεσινής ημέρας, ο κοσμικός Εκρέμ Ιμάμογλου. Άλλωστε, η φράση έχει βγει κι από τα χείλη του ίδιου του Ερντογάν: «Όποιος κερδίσει την Κωνσταντινούπολη κερδίζει την Τουρκία».
Γι’ αυτό και το διακύβευμα, 10 μήνες μετά τις προεδρικές εκλογές, ήταν τεράστιο και το προσωπικό στοίχημα για τον Ερντογάν μεγάλο. Ο ίδιος έθεσε εαυτόν σε μια πολύ σκληρή προεκλογική μάχη, ώστε να καταφέρει να «ξαναπάρει» την Πόλη των 16 εκατομμυρίων κατοίκων. Σε αυτές τις εκλογές η πραγματική μονομαχία δεν διεξήχθη μεταξύ των δύο υποψήφιων δημάρχων, ήτοι των Εκρέμ Ιμάμογλου και Μουράτ Κουρούμ, αλλά μεταξύ του Ιμάμογλου και του Ερντογάν.
Η Κωνσταντινούπολη το διακύβευμα
Ο πρώτος είχε πάρει τον δήμο της Κωνσταντινούπολης από το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, στις εκλογές του 2019, έπειτα από 25 χρόνια. Για τον Ερντογάν η ανάκτηση του δήμου της Κωνσταντινούπολης, απ’ όπου ξεκίνησε την αναρρίχησή του στην πολιτική, έγινε έκτοτε στόχος ζωής. Ο Ερντογάν είχε αναλάβει προσωπικά το βάρος της προεκλογικής εκστρατείας. Μόνο το τελευταίο 48ωρο πριν από τις εκλογές οργάνωσε έξι προεκλογικές συγκεντρώσεις, όλες στην Κωνσταντινούπολη. Το ίδιο έπραξαν και οι υπουργοί του, που «όργωσαν» την τελευταία εβδομάδα πριν από τις εκλογές την Κωνσταντινούπολη, γεγονός που οδήγησε όμως στην αφάνεια τον Μουράτ Κουρούμ, ο οποίος ούτως ή άλλως δεν είναι ιδιαίτερα χαρισματικός.
Μέσω της νίκης του Κουρούμ, ο Ερντογάν ήλπιζε ότι θα αποκτούσε πολιτικό εκτόπισμα για να χαλυβδώσει ακόμη περισσότερο την εξουσία του, ίσως και με Συνταγματική αλλαγή.
Εν τέλει η Κωνσταντινούπολη των 16 εκατομμυρίων κατοίκων, πληθυσμιακά μεγαλύτερη από 131 χώρες του κόσμου και από τα 20 κράτη-μέλη της ΕΕ των 27, με παραγόμενο το 30%-40% του τουρκικού ΑΕΠ, με τη διαχείριση ενός τεράστιου προϋπολογισμού και με τα ακριβότερα «φιλέτα» ακίνητης περιουσίας στη χώρα, «έπεσε» στον εκπρόσωπο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, CHP, Εκρέμ Ιμάμογλου, και με τεράστια διαφορά, όπως και δύο ακόμα μητροπολιτικοί δήμοι, της πρωτεύουσας Άγκυρας και της Σμύρνης, αλλά και ακόμα επτά έδρες σε μεγάλες πόλεις σε εθνικό επίπεδο.
Πρωτοπόρος για την προεδρική κούρσα του 2028 ο Ιμάμογλου
Οι χθεσινές τοπικές εκλογές στην Τουρκία είναι τόσο σημαντικές, που οι πολιτικοί αναλυτές θεωρούν βέβαιο πως ο κεντροαριστερός Εκρέμ Ιμάμογλου καθίσταται πρωτοπόρος για την κούρσα προς την τουρκική προεδρία το 2028. Κι αυτό το γνωρίζει και ο ίδιος ο Ερντογάν. Άλλωστε, είναι ακόμη νωπές οι μνήμες από την αντίδρασή του το 2019, προκηρύσσοντας δεύτερες εκλογές στην Κωνσταντινούπολη, μη αναγνωρίζοντας το τότε εκλογικό αποτέλεσμα. Και τότε, όμως, είδε τον Ιμάμογλου να κερδίζει τον υποψήφιο του ΑΚΡ με μεγαλύτερη διαφορά από πριν.
«Η Κωνσταντινούπολη ξεχωρίζει ως ένα πολύ σημαντικό σημείο πολιτικής μάχης», δήλωσε στο CNBC ο Arda Tunca, οικονομολόγος της PolitikYol από την Κωνσταντινούπολη. «Πολλές χώρες στον κόσμο διοικούνται από υπουργικά συμβούλια, αλλά η Κωνσταντινούπολη -αν και πόλη, είναι μεγαλύτερη από πολλές χώρες- διοικείται από δήμαρχο. Αυτό είναι περίεργο, αλλά δείχνει επίσης πόσο σημαντικό είναι να κερδίσεις την Κωνσταντινούπολη», πρόσθεσε ο Tunca.
Για να κατανοηθεί καλύτερα το σκεπτικό του Tunca για την Κωνσταντινούπολη, αξίζει να αναφερθεί πως οι πληρωμές κοινωνικής βοήθειας από τους δημοτικούς προϋπολογισμούς είναι κρίσιμες για τους ψηφοφόρους, που πλήττονται από την κρίση κόστους ζωής στην Τουρκία. Ο τρόπος κατανομής αυτών των κονδυλίων αποφασίζεται στα δημοτικά συμβούλια, ενώ η κυριαρχία εκεί είναι εξίσου σημαντική με την κατάκτηση του δημαρχιακού θώκου.
«Οι τουρκικές δημοτικές εκλογές αποτελούν συχνά ένα πολιτικό βαρόμετρο εν όψει των προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών, που είναι προγραμματισμένες να διεξαχθούν το 2028», δήλωσε η Kristin Ronzi, αναλύτρια της RANE για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής.
«Αν και οι προεκλογικές εκστρατείες των υποψηφίων για τις δημοτικές εκλογές επικεντρώθηκαν σε τοπικά ζητήματα που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των Τούρκων πολιτών, οι δημοτικές εκλογές μπορούν να δημιουργήσουν το σκηνικό για τις επόμενες προεδρικές εκλογές», προσθέτει για την Τουρκία. Μια χώρα που υπερηφανεύεται για τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ, φιλοξενώντας 50 αμερικανικές πυρηνικές κεφαλές. Μια χώρα στην οποία διαμένουν 4 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες. Μια χώρα που έχει αναλάβει βασικό ρόλο στη διαμεσολάβηση Ρωσίας – Ουκρανίας. Μια χώρα που αντιμετωπίζει την πιο σκληρή οικονομική κρίση εδώ και 15 χρόνια, αλλά και που ταυτόχρονα έχει μεσολαβήσει για μεγάλες επενδύσεις και εμπορικές συμφωνίες με πλούσια αραβικά κράτη του Κόλπου.
Πληθωρισμός και ισλαμιστές το εκλογικό πρόβλημα του Ερντογάν
Πάντως, σύμφωνα με αναλυτές που μίλησαν στο Bloomberg, οι Τούρκοι ψηφοφόροι τιμώρησαν τον Ερντογάν και το επί δύο και πλέον δεκαετίες κυβερνών κόμμα ΑΚΡ για την ακρίβεια και τον δυσθεώρητο πληθωρισμό, που στραγγαλίζει την Τουρκία εδώ και τουλάχιστον έναν χρόνο. «Οι ψηφοφόροι φαίνεται ότι τιμώρησαν το κόμμα του και τους υποψηφίους του για οικονομικές δυσκολίες στις δημοτικές εκλογές», είπε ο Εμρέ Πεκέρ , διευθυντής Ευρώπης του Eurasia Group, στο Bloomberg.
Το AKP κερδίζει τη δημαρχία σε 23 πόλεις, από 39 το 2019. Το CHP τέθηκε επικεφαλής της κούρσας σε 36 περιφέρειες, σε σύγκριση με 21 στις προηγούμενες εκλογές, σύμφωνα με το TRT. Ο Ερντογάν αναγνώρισε την ήττα σε μια ομιλία του στους υποστηρικτές του, μπροστά από τα κεντρικά γραφεία του AKP στην Άγκυρα, υποσχόμενος «αυτοκριτική». «Οι εκλογές της 31ης Μαρτίου σηματοδοτούν μια καμπή. Δεν μπορέσαμε να πάρουμε τα αποτελέσματα στις τοπικές εκλογές που περιμέναμε», είπε ο Ερντογάν.
Από την πλευρά του, ο 53χρονος Εκρέμ Ιμάμογλου, πρώην επιχειρηματίας που μπήκε στην πολιτική το 2008 και τώρα θεωρείται από τους αναλυτές ως ο προεδρικός αμφισβητίας, δήλωσε πως «η εμπιστοσύνη των πολιτών σε εμάς αποδείχθηκε εμπράκτως».
Φόβοι για έναν πιο απολυταρχικό Ερντογάν
Σύμφωνα με το Reuters, η απογοητευτική πορεία των υποψηφίων-εκλεκτών του Ερντογάν στις περιφέρειες και πόλεις-κλειδιά της Τουρκίας και η επικράτηση των κοσμικών-κεμαλικών υποψηφίων θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια αλλαγή στο διχασμένο πολιτικό τοπίο της μεγάλης αναδυόμενης τουρκικής οικονομίας. Ο Χακάν Ακμπάς, ανώτερος σύμβουλος του Ομίλου Albright Stonebridge, περιέγραψε τις συγκεκριμένες εκλογές ως «στιγμή καμπής, που ενδεχομένως αναδιαμορφώνουν τον πολιτικό χάρτη, επηρεάζουν την οικονομική πολιτική και υπαγορεύουν την ποιότητα της αστικής ζωής». «Το διακύβευμα ήταν μεγάλο, καθώς τα αποτελέσματα μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο για ένα πιο πλουραλιστικό πολιτικό τοπίο στη χώρα», τόνισε.
Πάντως, παρά την οικονομική αναταραχή, με τον πληθωρισμό να ξεπερνά επίσημα το 65% και την τουρκική λίρα να είναι πιο αδύναμη από ποτέ έναντι του δολαρίου, ο Tunca πιστεύει ότι ο μεγαλύτερος εχθρός της αντιπολίτευσης είναι η ίδια αντιπολίτευση, που βρίθει από «αδύναμους πολιτικούς και αποδιοργανωμένη πολιτική». «Το κύριο πρόβλημα για την αντιπολίτευση είναι η ίδια η αντιπολίτευση», τόνισε, κάτι που αναδείχθηκε και στις περσινές προεδρικές εκλογές.
Πέρυσι τον Μάιο συνασπίστηκαν κόμματα της αντιπολίτευσης γύρω από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, CHP, σε μια προσπάθεια να ανατραπεί ο Ερντογάν. Ωστόσο, με τον Ιμάμογλου στη φυλακή και τον μετριοπαθή Κιλιτσντάρογλου στην ηγεσία, το μόνο που κατάφεραν ήταν να σύρουν την Τουρκία για πρώτη φορά στην ιστορία της δημοκρατίας της σε δεύτερο γύρο.
Εν τω μεταξύ, οι αναλυτές παρακολουθούν για να δουν πώς τα αποτελέσματα θα υπαγορεύσουν τις επόμενες κινήσεις του Ερντογάν και εάν ένας ήδη άνισος πολιτικός χώρος ανταγωνισμού θα γίνει ακόμη λιγότερο δημοκρατικός.
Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Freedom House, στην έκθεσή του Freedom in the World για την Τουρκία για το 2023, περιέγραψε τον Ερντογάν και το ΑΚΡ ότι έχουν γίνει «ολοένα και πιο αυταρχικοί τα τελευταία χρόνια, εδραιώνοντας σημαντική εξουσία μέσω συνταγματικών αλλαγών και φυλακίζοντας αντιπάλους και επικριτές». «Μια εντεινόμενη οικονομική κρίση και οι επερχόμενες εκλογές… έδωσαν στην κυβέρνηση νέα κίνητρα για να καταστείλει τη διαφωνία και να περιορίσει τον δημόσιο λόγο», προστίθεται στην έκθεση, η οποία δημοσιεύτηκε λίγες μέρες πριν από τις τοπικές εκλογές.
«Η κυβέρνηση κυριαρχεί στο 90% περίπου των μέσων ενημέρωσης. Αυτή η κυριαρχία γέρνει τη δημόσια συζήτηση υπέρ της, αφήνοντας την αντιπολίτευση να δυσκολεύεται να επικοινωνήσει με τους ψηφοφόρους μέσω των κυρίαρχων μέσων», είπε, προσθέτοντας ότι οι τουρκικοί νόμοι «πλέον επιτρέπουν τη φυλάκιση δημοσιογράφων και χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έως και τρία χρόνια για κοινοποίηση “ψευδών” ή “παραπλανητικών” πληροφοριών».
Για τον Soner Cagaptay, διευθυντή του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον, η απώλεια στις εκλογές των τριών μητροπολιτικών κέντρων της χώρας και με τέτοια διαφορά μάλιστα μπορεί απλώς να σκληρύνει αυτές τις τάσεις αντί να τις αποδυναμώσει.
«Εάν η παράταξη του προέδρου έπαιρνε πίσω την Πόλη από την αντιπολίτευση, μπορεί να αισθανόταν αρκετά άνετα ώστε να επικεντρωθεί σε πιο θετικά βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης με τον λαό», έγραψε σε ένα άρθρο για το think tank. «Αλλά μια απώλεια θα μπορεί να τον οδηγήσει να διπλασιάσει τις εθνικιστικές και λαϊκιστικές πολιτικές στο εσωτερικό και στο εξωτερικό».
Άλλωστε, ακόμη και μετά τη δεύτερη συνεχόμενη νίκη του στην Κωνσταντινούπολη, ο Ιμάμογλου έχει άλλη μια μάχη να δώσει. Κατηγορείται για εξύβριση μελών του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει στην απαγόρευση του πολιτικού αξιώματος.
Πάντως, μέρος της μείωσης των ψήφων του ΑΚΡ οφειλόταν και στην απόφαση του φιλοϊσλαμικού κόμματος Καλό Κόμμα να κατεβάσει δικούς του υποψηφίους, θέτοντας τέλος στη συμμαχία του με τον Ερντογάν. Αιτία ήταν η έντονη διαφωνία με τις οικονομικές πολιτικές του Ερντογάν και η άρνηση της κυβέρνησής του να σταματήσει το εμπόριο με το Ισραήλ, παρά τον πόλεμο στη Γάζα.
Απίθανο να αλλάξει η οικονομική πολιτική στην Τουρκία
Ακόμα κι έτσι, όμως, σύμφωνα με τον Wolfango Piccoli, τον συμπρόεδρο της εταιρείας συμβούλων Teneo, τον οποίο επικαλείται το Bloomberg, το εκλογικό αποτέλεσμα είναι απίθανο να διαφοροποιήσει την οικονομική πολιτική του Ερντογάν. «Δεν αναμένεται σημαντική αλλαγή στη χάραξη οικονομικής πολιτικής», είπε.
Ο κύριος κίνδυνος για το πρόγραμμα πολιτικής του Τούρκου υπουργού Οικονομικών, Σίμσεκ, το οποίο ορίζει πειθαρχία στον δημόσιο προϋπολογισμό και υψηλά επιτόκια για να τιθασευθεί ο πληθωρισμός, είναι ότι ο Ερντογάν θα δυσκολευτεί να μην αυξήσει τον κατώτατο μισθό και τους μισθούς των συνταξιούχων κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2024, πρόσθεσε ο Piccoli.
Σημειωτέον ότι ο Ερντογάν δήλωσε πως δεν θα άφηνε τα εκλογικά αποτελέσματα να παρεμποδίσουν τα οικονομικά του σχέδια. «Έχουμε εφαρμόσει το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμά μας με αποφασιστικότητα. Μείναμε μακριά από λαϊκίστικες επιλογές που θα πρόσθεταν βάρη στη χώρα, το έθνος και τις μελλοντικές γενιές μας. Θα αρχίσουμε να βλέπουμε τα θετικά αποτελέσματα του οικονομικού μας προγράμματος, με οδηγό τη βελτίωση του πληθωρισμού», είπε ο Ερντογάν.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
