THEPOWERGAME
Οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), που ζυγίζουν αν έχουν αυξήσει αρκετά το κόστος δανεισμού, αντιμετωπίζουν μια σχετική πρόκληση: πώς να διασφαλίσουν ότι η πολιτική τους θα συνεχίσει να λειτουργεί, αναφέρει σε δημοσίευμά του το Bloomberg.
Η πρόεδρος Κριστίν Λαγκάρντ και οι συνάδελφοί της επιδιώκουν να ανανεώσουν τα συστήματα που συνδέουν την ΕΚΤ με τις τράπεζες, 15 χρόνια αφότου η κατάρρευση της Lehman Brothers σηματοδότησε την αυγή της εποχής των μη συμβατικών εργαλείων ρευστότητας -και τελικά της ποσοτικής χαλάρωσης.
Οι αξιωματούχοι δεν μπορούν να γυρίσουν το ρολόι πίσω και απλώς να αναδημιουργήσουν το σύστημα χρηματαγοράς του παρελθόντος. Αλλά χωρίς αναθεώρηση, η εκκαθάριση της ΕΚΤ από τα χαρτοφυλάκια ομολόγων και τα μακροπρόθεσμα δάνεια που σήμερα ανέρχονται σε 5,3 τρισ. ευρώ (5,6 τρισ. δολάρια) θα μπορούσε τελικά να στρεβλώσει τους μηχανισμούς νομισματικής πολιτικής που χρησιμοποιεί για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό.
Οι λύσεις που επιχειρήθηκαν από άλλες κεντρικές τράπεζες προσφέρουν κάποια έμπνευση, αλλά δεν υπάρχει κάποιο απλό πρότυπο. Έτσι, οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ, αφού πήραν μια απόφαση με μικρή διαφορά τον Σεπτέμβριο να αυξήσουν και πάλι τα επιτόκια, πρέπει να σκεφτούν πολύ σοβαρά για την όλη λειτουργία του νομισματικού τους πλαισίου.
«Αυτό δεν είναι ένα ασήμαντο ζήτημα», δήλωσε η Λαγκάρντ στους νομοθέτες τον περασμένο μήνα, προσθέτοντας ότι «θα μας ενημερώσει για το καταλληλότερο μέγεθος του ισολογισμού».
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θέλουν το προσωπικό να επεξεργαστεί ιδέες που θα επανεξετάζουν τη σύνδεση της ΕΚΤ με το χρηματοπιστωτικό σύστημα και, κατ’ επέκταση, με την ίδια την οικονομία. Η Λαγκάρντ έχει υποσχεθεί αποτελέσματα στις αρχές του 2024.
Το Bloomberg εξετάζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΚΤ.
Συρρίκνωση ισολογισμού της ΕΚΤ
Βασική προτεραιότητα των αξιωματούχων είναι η συρρίκνωση του ισολογισμού, που έχει διογκωθεί τα χρόνια μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, μια διαδικασία που θα βοηθήσει τη νομισματική σύσφιγξη και θα δημιουργήσει χώρο για πιθανές αγορές σε περίπτωση μελλοντικών κρίσεων.
Αυτό θα έβαζε επίσης την ΕΚΤ σε μια πορεία προς την πιθανή επιστροφή στο πλαίσιο που υπήρχε πριν από τα χρόνια των μεγάλης κλίμακας πράξεων ρευστότητας και των αγορών ομολόγων, που την έμπλεξαν με τα κρατικά οικονομικά και άλλαξαν το σκηνικό για τις τράπεζες.
Αλλά το αδυνάτισμα του ισολογισμού σημαίνει ουσιαστικά απογαλακτισμό του χρηματοπιστωτικού συστήματος από την άφθονη ρευστότητα των κεντρικών τραπεζών. Αυτό δεν είναι εύκολο, διότι σε αυτό έχουν συνηθίσει τα ιδρύματα. Έτσι, οι αξιωματούχοι πρέπει να εργαστούν για το πώς θα διασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία και θα αποφύγουν τα κύματα σοκ.
Όταν η ΕΚΤ τροφοδοτούσε με απεριόριστη ρευστότητα τις τράπεζες
Όταν η ΕΚΤ άρχισε να προσφέρει απεριόριστη ρευστότητα σε όλες τις τράπεζες το 2008, αυτό ήταν η αρχή του τέλους ενός κόσμου όπου οι τράπεζες δάνειζαν χρήματα η μία στην άλλη, αντί να βασίζονται στην κεντρική τράπεζα, και όπου οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έλεγχαν αυστηρά την ποσότητα του χρήματος στο σύστημα για να κατευθύνουν τα επιτόκια της αγοράς εντός ενός διαδρόμου. Οι μεγάλης κλίμακας αγορές ομολόγων έκλεισαν τότε αυτό το σύστημα για πάντα.
Τελικά, πολλοί αξιωματούχοι ονειρεύονται την αναδημιουργία του περιβάλλοντος πριν από την κρίση, αν και ανησυχούν επίσης ότι τα ιδρύματα μπορεί να έχουν χάσει την τεχνογνωσία για να λειτουργούν σε αυτό.
Οι επιπτώσεις από το ψηφιακό ευρώ
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν οι ίδιοι χάσει την ορατότητα. Θα ήθελαν να γνωρίζουν τι κεφάλαια χρειάζεται το τραπεζικό σύστημα, αλλά δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να το διαπιστώσουν. Η ζήτηση είναι σίγουρα υψηλότερη απ’ ό,τι ήταν παλαιότερα, λόγω της αυστηρότερης ρύθμισης και της προτίμησης για πρόσθετα αποθέματα ασφαλείας. Η πιθανή εισαγωγή ενός ψηφιακού ευρώ -αν και απέχει χρόνια- θα έχει επίσης επιπτώσεις.
Ένα έγγραφο που ανατέθηκε από την ΕΚΤ εκτιμά ότι οι τράπεζες θα χρειαστούν αποθεματικά ύψους περίπου 1,4 τρισ. ευρώ για να διατηρήσουν το σύστημα σε λειτουργία. Το Bloomberg Economics κρίνει ότι η νομισματική βάση θα πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 1,8 και 2 τρισ. ευρώ.
Η ρευστότητα της ΕΚΤ και το κόστος δανεισμού
Το ισχύον πλαίσιο τροφοδοτεί με τη βία ρευστότητα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και θέτει ένα κατώτατο όριο για το κόστος δανεισμού, αντί να προσπαθεί να κατευθύνει τα επιτόκια με ένα ανώτατο όριο, επίσης, σε ένα σύστημα γνωστό ως διάδρομο.
Αυτή η προσέγγιση, με γνώμονα την προσφορά, δεν μπορεί να διασφαλίσει ότι τα άφθονα μετρητά κατανέμονται ομοιόμορφα σε κάθε γωνιά της νομισματικής ένωσης, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούν να αποκλειστούν οι πιέσεις χρηματοδότησης.
Οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ μελετούν αν αυτό εξακολουθεί να είναι βέλτιστο. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ έχει δεσμευτεί να διατηρήσει ένα παρόμοιο τέτοιο πλαίσιο, αλλά αυτό σημαίνει ότι πρέπει να φροντίζει έναν μόνιμα μεγαλύτερο ισολογισμό.
Η προσέγγιση του Ηνωμένου Βασιλείου
Ορισμένοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του μέλους του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, Ισαμπέλ Σνάμπελ, επιθυμούν να μεταβούν σε ένα μοντέλο παρόμοιο με την προσέγγιση της Τράπεζας της Αγγλίας, που βασίζεται στη ζήτηση, η οποία επίσης κατευθύνει τα επιτόκια χρησιμοποιώντας ένα κατώτατο όριο.
Αν και η κεντρική τράπεζα του Ηνωμένου Βασιλείου διαθέτει επίσης χαρτοφυλάκιο ομολόγων, το πλαίσιό της βασίζεται στο ότι οι τράπεζες δανείζονται τα χρήματα που πραγματικά χρειάζονται.
Δεδομένου ότι τα κεφάλαια παρέχονται με επιτόκιο που αντιστοιχεί στο επιτόκιο καταθέσεων της BOE, δεν υπάρχει τίμημα σφάλματος από τον υπερβολικό δανεισμό.
Το σύστημα επιτρέπει έναν πιο λιτό ισολογισμό απ’ αυτόν της Fed -χωρίς να κινδυνεύει με συμπίεση της ρευστότητας ή με άνισα αποθέματα. Ένα πλεονέκτημα για την ΕΚΤ θα ήταν ότι αυτό θα μπορούσε να απελευθερώσει εξασφαλίσεις υψηλής ποιότητας για να επιστρέψει στην αγορά.
Επιτρέπει επίσης στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να μάθουν από τη συμπεριφορά των τραπεζών και να γίνουν καλύτεροι στην εκτίμηση των χρηματοδοτικών αναγκών -μια πιθανή πύλη για την αναδημιουργία του συστήματος στενού χρήματος του παρελθόντος.
Αλλά η μίμησή του θα απαιτούσε ορισμένες αλλαγές. Ενώ η ΕΚΤ διαθέτει ήδη τη ρύθμιση που απαιτείται για να δανείζει χρήματα στις τράπεζες, οι αξιωματούχοι θα πρέπει να εξαλείψουν τη διαφορά μεταξύ των επιτοκίων με τα οποία δανείζουν και δέχονται μετρητά σε μια νύχτα ή να προσφέρουν μόνιμα δάνεια με κόστος ίσο με το επιτόκιο καταθέσεων, όπως ακριβώς κάνει η BOE.
Αυτό θα μπορούσε να πείσει σε κάποιο βαθμό τις τράπεζες ότι η αξιοποίησή του δεν θα θεωρηθεί ένδειξη αδυναμίας.
Επανεξέταση του 2008
Αν η ΕΚΤ θέλει τελικά να αναδημιουργήσει το σύστημα πριν από την κρίση, θα πρέπει να περιορίσει την ποσότητα των χρημάτων που παρέχονται στις τράπεζες της περιοχής. Σε αυτήν την περίπτωση, με λιγότερα κεφάλαια ελεύθερα διαθέσιμα, τα επιτόκια της αγοράς μιας ημέρας θα αυξηθούν, επειδή οι τράπεζες θα πληρώνουν όλο και υψηλότερο επιτόκιο για την ολοένα και πιο σπάνια ρευστότητα.
Αυτό θα επανέφερε το επιτόκιο κύριας αναχρηματοδότησης -το επιτόκιο με το οποίο οι τράπεζες μπορούν να δανειστούν από αυτήν- ως σημείο αναφοράς. Τα δύο άλλα υφιστάμενα επιτόκια της -το επιτόκιο καταθέσεων και το επιτόκιο οριακής χρηματοδότησης- θα λειτουργούσαν ως οροφή και ανώτατο όριο σε αυτόν τον διάδρομο.
«Έχω κάποια νοσταλγία για τον διάδρομο», δήλωσε ο Francesco Papadia, ο οποίος διηύθυνε τις πράξεις αγοράς της ΕΚΤ από το 1998 έως το 2012 και τώρα είναι ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Bruegel στις Βρυξέλλες. «Θα μπορούσε να βγει και πάλι ως η κατάσταση στην οποία θέλουμε να βρισκόμαστε. Αλλά δεν δεσμεύομαι σε αυτό το στάδιο».
Η Riksbank της Σουηδίας έχει επιχειρήσει να επιταχύνει τη δημιουργία ενός επιτοκιακού διαδρόμου με την απορρόφηση των πλεοναζόντων κεφαλαίων εντός του τραπεζικού συστήματος, αλλά αυτό είναι ακόμη σε εξέλιξη.
Οι αξιωματούχοι δυσκολεύονται να προσελκύσουν αρκετή ζήτηση, με αποτέλεσμα το επιτόκιο αναφοράς της αγοράς να παραμένει στενά συνδεδεμένο με το χαμηλότερο επιτόκιο καταθέσεων και όχι με το επίσημο επιτόκιο πολιτικής της Riksbank.
Ένα τέτοιο σύστημα διαδρόμων δεν είναι επίσης εύκολα συμβατό με την επανάληψη της ποσοτικής χαλάρωσης σε μια μελλοντική κρίση, διότι η δημιουργία υπερβολικής ρευστότητας θα ωθούσε το κόστος δανεισμού πίσω στο κατώτατο όριο.
333 δισ. ευρώ που κατέχει η ΕΚΤ σε ομόλογα θα διαγραφούν
Ό,τι κι αν αποφασίσουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΚΤ, ο χρόνος περνάει. Από τα 4,8 τρισ. ευρώ που κατέχει η ΕΚΤ σε ομόλογα, περίπου 333 δισ. ευρώ -περίπου 7%- θα διαγραφούν από τον ισολογισμό μέχρι τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Άλλα 491 δισ. ευρώ από στοχευμένα μακροπρόθεσμα δάνεια θα λήξουν μέχρι το τέλος του 2024.
«Οι προσδοκίες είναι ότι θα επιστρέψουμε σε κάτι σαν κανονικό ισολογισμό ίσως το 2028 ή το 2029», δήλωσε ο Papadia. «Μέχρι τότε, δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες να έχουμε κάτι διαφορετικό από την προσέγγιση του δαπέδου. Πιστεύω ότι το ερώτημα σχετικά με το βέλτιστο πλαίσιο μπορεί να απαντηθεί οριστικά μόνο στο μέλλον, αλλά είναι καλό να αρχίσουμε να το συζητάμε».
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
