THEPOWERGAME
Συρρίκνωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων στην πλειονότητα των χωρών εντός του 2021 διαβλέπει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην εαρινή έκθεση Fiscal Monitor. Μολονότι το δημόσιο χρέος έχει αναρριχηθεί σε πρωτόγνωρα επίπεδα, οι πληρωμές των τόκων ιδιαίτερα στον ανεπτυγμένο κόσμο και σε αρκετές αναδυόμενες αγορές είναι χαμηλότερες χάρις στα μέτρα των κεντρικών τραπεζών. Δυσκολότερη είναι η κατάσταση για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος, όπου η χρηματοδότηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων τους παραμένει δύσκολη.
Βάσει του αισιόδοξου σεναρίου του ΔΝΤ για την καταπολέμηση της πανδημίας, τα φορολογικά έσοδα για τις ανεπτυγμένες οικονομίες μπορεί να ενισχυθούν κατά 1 τρισ δολάρια και πάνω μέχρι το 2025, εξοικονομώντας παράλληλα τρισεκατομμύρια από κυβερνητικά μέτρα στήριξης χάρις στην επιτάχυνση της ανάπτυξης.
Το ΔΝΤ υπολογίζει πως το δημοσιονομικό έλλειμμα κινήθηκε, κατά μέσον όρο, στο 11,7% του ΑΕΠ στις ανεπτυγμένες οικονομίες, στο 9,8% στις οικονομίες των αναδυόμενων αγορών και στο 5,5% στις χώρες χαμηλού εισοδήματος. Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος διαμορφώθηκε πέρσι στο 97,3% του ΑΕΠ, αντανακλώντας αύξηση 13 ποσοστιαίων μονάδων από τα προ πανδημίας επίπεδα. Αναμένεται να σταθεροποιηθεί στο 99% το 2021 και να έχει διαμορφωθεί στο 99,5% μέχρι το 2025. Στην Ευρωζώνη, το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα ως προς το ΑΕΠ προβλέπεται πως θα φθάσει στο 6,7% το 2021, στο 3,3% στο 2022, στο 2,3% στο 2023 και το 1,8% το 2024 και το 2025. Το δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ στην Ευρωζώνη αναμένεται να κυμανθεί στο 98,2% το 2021, στο 96,5% το 2023, στο 95,6% το 2024 και στο 93,1% το 2025. Στην περίπτωση της Ιταλίας, το Ταμείο προβλέπει πως το δημόσιο χρέος θα κινηθεί από το 157,1% του ΑΕΠ το 2021 στο 152% το 2025.
Ευέλικτη και υποστηρικτική πολιτική μέχρι το πέρας της πανδημίας
Επί του παρόντος, όμως, ο παράγοντας της αβεβαιότητας παραμένει «ασυνήθιστα υψηλός», υπογραμμίζει το Ταμείο. Γι’ αυτόν τον λόγο η δημοσιονομική πολιτική, σε παγκόσμια κλίμακα, πρέπει να παραμείνει ευέλικτη και υποστηρικτική για τα συστήματα υγείας, τα νοικοκυριά, τις βιώσιμες εταιρείες και γενικά για την οικονομική ανάκαμψη μέχρι να τεθεί υπό έλεγχο η πανδημία. Μόνον με την απόκτηση της ανοσίας των πληθυσμών μέσω των εμβολιασμών θα υπάρξει ενίσχυση της απασχόλησης και της οικονομικής δραστηριότητας, οδηγώντας έτσι στην τόνωση των φορολογικών εσόδων. Σε γενικές γραμμές, όμως, το δημοσιονομικό έλλειμμα των χωρών θα υποχωρήσει όσο αρχίσουν να εκπνέουν τα μέτρα στήριξης που υιοθετήθηκαν για την καταπολέμηση της πανδημίας του ιού SARS-CoV-2 και αρχίσουν να ανακάμπτουν τα δημόσια έσοδα μαζί με την υποχώρηση των αιτήσεων για τη χορήγηση επιδομάτων ανεργίας.
Το ΔΝΤ, αλλάζοντας εν μέσω της πανδημίας την προσέγγισή του σ΄ ότι αφορά δημοσιονομική συμπεριφορά των κρατών, τονίζει μια ακόμη φορά πως τα μέτρα των κυβερνήσεων απέτρεψαν μια βαθύτερη ύφεση και την απώλεια περισσότερων θέσεων εργασίας. Δεδομένου του χαμηλού κόστους δανεισμού, οι κυβερνήσεις οφείλουν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία και να συγχρονίσουν πράσινες επενδύσεις, οι οποίες θα τονώσουν την προοπτική της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Αναγκαίο ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας
Σε κάθε περίπτωση, η ανάγκη και το εύρος της δημοσιονομικής στήριξης διαφέρει από μια οικονομία στην άλλη, ανάλογα με τις επιπτώσεις της πανδημίας αλλά και την πρόσβαση σε δανεισμό με χαμηλό κόστος. Όσο επιμένει η πανδημία, τόσο μεγαλύτερες προκλήσεις θα αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις στο μέτωπο της δημοσιονομικής πολιτικής. Το ΔΝΤ τονίζει πως η πανδημική κρίση της νόσου Covid-19 έχει επιδεινώσει υπάρχουσες ανισότητες και έχει καταδείξει τη σημασία που έχει το κράτος πρόνοιας. Μέσα στους επόμενους μήνες, η παγκόσμια πρόσβαση στα εμβόλια και η διεθνής πρόοδος των εμβολιασμών θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο. Εφόσον η παγκόσμια οικονομία μπει σε τροχιά ανάκαμψης, οι πολιτικές θα πρέπει να χαράσσονται έτσι ώστε να έχουν όλοι ίσες ευκαιρίες, μειώνοντας το χάσμα στην πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες υψηλού επιπέδου.