Η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών (FCC) στις ΗΠΑ επέβαλε το πρώτο «διαστημικό πρόστιμο», σε μία εταιρεία δορυφόρων που ξεφορτώθηκε προς απόσυρση δορυφόρο της σε τροχιά χαμηλότερη από εκείνη που επέβαλαν οι σχετικοί κανονισμοί. Η είδηση έχει σημασία γιατί είναι η πρώτη φορά που μία εταιρεία που λειτουργεί δορυφόρο -ή και οποιοδήποτε άλλο διαστημικό σώμα- πρέπει να αποζημιώσει για το διαστημικό σκουπίδι της που βρέθηκε σε λάθος τροχιά, και επομένως μπορεί να προκαλέσει σύγκρουση. Καθώς ο αριθμός των σωμάτων σε τροχιά αυξάνεται, τα σκουπίδια του διαστήματος αποτελούν ένα πραγματικό πρόβλημα που πρέπει να ρυθμιστεί.
Συγκεκριμένα, το 2002 η Dish έθεσε τον EchoStar-7 σε τροχιά 35.405,5 χιλιόμετρα επάνω από τον ισημερινό. Καθώς πλησίαζε το τέλος της λειτουργίας του, έπρεπε να τον αποσύρει σε προκαθορισμένη «τροχιά νεκροταφείου», περί τα 300 χιλιόμετρα πιο μακριά από τη Γη, από την τροχιά στην οποία λειτουργούσε. Όμως τον Φεβρουάριο του 2022, διαπίστωσε ότι δεν είχε αρκετή ώθηση για να την φτάσει, με αποτέλεσμα να τον παρατήσει στα 122 επιπλέον χιλιόμετρα.
Σύμφωνα με την FCC, πρόκειται για έναν ιστορικό διακανονισμο, καθώς η εταρεία παραδέχθηκε το σφάλμα και συμφώνησε να πληρώσει το πρόστιμο. Παρότι το ποσό δεν είναι μεγάλο, στα 150.000 δολάρια, αποτελεί προειδοποίηση και προηγούμενο, καθώς ο αριθμός των εμπορικών δορυφόρων αυξάνεται σημαντικά.
To πρόβλημα των διαστημικών σκουπιδιών
Έτσι, όπως παρατηρεί η McKinsey, από τότε που ξεκίνησε η εξερεύνηση του διαστήματος, πάνω από 15.000 δορυφόροι έχουν εκτοξευθεί. Πλέον ένας νέος δορυφόρος τίθεται σε τροχιά τρείς φορές την εβδομάδα, και σε κάποιες περιπτώσεις οι εκτοξεύσεις αφορούν πολλαπλούς δορυφόρους, οι οποίοι θα παραμείνουν στο διάστημα ως σκουπίδια. Το 2000, ο αριθμός των ανιχνεύσιμων αποριμμάτων του διαστήματος είχε φτάσει τις 8.000, το 2019 τις 20.000 και φέτος, υπολογίζονται περίπου σε 30.000 εντοπίσιμα αντικείμενα (δηλαδή σε αυτά δεν περιλαμβάνονται εκείνα που δεν έχουν αναφερθεί). Στην πλειοψηφία τους πρόκειται για αχρηστευμένους δορυφόρους και υλικά εκτόξευσης πυραύλων.
Ο αριθμός αναμένεται να μεγιστοποιηθεί στο μέλλον, καθώς 70 κράτη διαθέτουν πλέον διαστημικές υπηρεσίες και αυξάνουν ολοένα τους προϋπολογισμούς τους, με αποτέλεσμα να αναμένεται πως μέσα στην επόμενη δεκαετία, θα εκτοξεύονται περίπου 12.000 νέοι δορυφόροι το χρόνο. Και ενώ από τη δεκαετία του 1960 ως το 2015, ο αριθμός τους ανερχόταν στις 7.500, μέσα στα επόμενα χρόνια υπερδιπλασιάστηκε, με το 50% των ενεργών δορυφόρων να ελέγχονται πλέον από το πρόγραμμα Starlink της SpaceX του Έλον Μασκ.
Η επικινδυνότητα ακόμη και ενός μικρού διαστημικού αντικειμένου, δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Ακόμη και ένα σκουπίδι μήκους 10 εκατοστών μπορεί να διαλύσει έναν μέτριου μεγέθους δορυφόρο, καθώς οι μέσες ταχύτητες κίνησης στο διάστημα είναι στα 10 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Το 2021, ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός υπέστη ζημιες, όταν ένα διαστημικό σκουπίδι 5 εκατοστών χτύπησε ένα από τα τμήματά του. Από το 2000, ο ΔΔΣ έχει μετακινηθεί 32 φορές για να αποφύγει διαστημικά αντικείμενα.
Οι κανόνες του διαστήματος
Η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA) και η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τις Ειρηνικές Χρήσεις του Διαστήματος (COPUS) συνεργάζονται ήδη για να διαμορφώσουν κανόνες για τα διαστημικά ταξίδια, την απομάκρυνση από την τροχιά και την αφαίρεση των διαστημικών απορριμμάτων. Άλλες αντίστοιχες διακυβερνητικές πρωτοβουλίες είναι η Οδηγία-3 της Διαστημικής Πολιτικής των ΗΠΑ και το Σχέδιο για τα Απορρίματα Σε Τροχιά, ενώ υπάρχουν και κάποιες ιδιωτικές πρωτοβουλίες από τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο διάστημα.
