Νέες αυξήσεις στην έμμεση φορολογία ανακοίνωσε την Παρασκευή η κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία, στο πλαίσιο μιας πολιτικής που στοχεύει στην εξομάλυνση του δημοσιονομικού ελλείμματος που έχει υπερδιπλασιαστεί από γενναιόδωρες παροχές κατά την προεκλογική περίοδο και τεράστιες δαπάνες που προκύπτουν από τον καταστροφικό σεισμό στη νότια Τουρκία τον περασμένο Φεβρουάριο. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού διαμορφώθηκε, ειδικότερα, στις 263,6 δισ. τουρκικές λίρες το α’ πεντάμηνο του 2022 έναντι των 124,6 δισ. έναν χρόνο πριν.
Ωστόσο, η αναπροσαρμογή του φόρου προστιθέμενης αξίας σε αγαθά και υπηρεσίες από το 18% στο 20%, όπως στα βασικά προϊόντα από το 8% στο 10%, εκτιμάται πως θα οδηγήσει σε αύξηση του πληθωρισμού κατά 1% με 1,2%, σύμφωνα με την QNB Finasbank. Ναι μεν ο πληθωρισμός υποχώρησε κάτω από το 39% τον Ιούνιο του 2023, αντανακλώντας το χαμηλότερο επίπεδο από τον Δεκέμβριο του 2021, όμως η πτώση αυτή αποδόθηκε σε προεκλογική δέσμευση του Ερντογάν για δωρεάν φυσικό αέριο απεριόριστα σε όλα τα νοικοκυριά για ένα ολόκληρο έτος. Τέλη Μάιου, ο Τούρκος πρόεδρος υπερίσχυε και του δεύτερου γύρου των γενικών εκλογών στη χώρα του.
Υψηλός ο δομικός πληθωρισμός
Επιπροσθέτως, ο δομικός πληθωρισμός, δηλαδή εξαιρουμένης της ενέργειας και των τροφίμων, παραμένει υψηλός στο 47,3% τον Ιούνιο, σημειώνοντας και άνοδο από το 46,6% τον Μάιο. Αυτό σημαίνει πως οι ανατιμήσεις έχουν παγιωθεί στην πραγματική οικονομία. Αντισταθμιστικό ρόλο, όμως, σε αυτές τις ανατιμήσεις αναμένεται να παίξει η κεντρική τράπεζα καθώς έχει ξεκινήσει ένα νέο γύρο σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής. Από τον περασμένο μήνα, η Τουρκία φαίνεται να εγκαταλείπει την ανορθόδοξη ρητορική πως τα χαμηλά επιτόκια θεραπεύουν τον υψηλό πληθωρισμό, με τη νέα επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, Χαφιζέ Γκαγιέ Ερκάν, να προχωρά σε μια αύξηση 650 μονάδων βάσης στο 15%.
Εκτός της αύξησης του ΦΠΑ, που εκτιμάται πως θα αποφέρει πρόσθετα έσοδα 30 δισ. τουρκικών λιρών ή 7 δισ. δολαρίων στο τουρκικό κράτος, το υπουργείο Οικονομικών τριπλασίασε το κόστος καταχώρησης των συσκευών κινητής που αγοράστηκαν στο εξωτερικό στα 770 δολάρια. Απώτερος στόχος του νέου υπουργού Οικονομικών, Μεχμέτ Σίμσεκ, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα μόλις τον προηγούμενο μήνα, είναι να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα που προβλέπονταν από την Fact Set πως θα έφθανε στο 4,5% του ΑΕΠ έως τα τέλη του έτους πριν από την ανακοίνωση των μέτρων.
Πέραν τούτου, ο Ερντογάν υποσχέθηκε προεκλογικά πως θα κτίσει ξανά 650.000 κατοικίες που καταστράφηκαν από τον σεισμό του Φεβρουαρίου, με το συνολικό κόστος αυτού του εγχειρήματος να εκτιμάται στα 100 δισ. δολάρια.
«Δεδομένης της επιδείνωσης των δημοσιονομικών μεγεθών από τις εκλογές και τον σεισμό, ήταν απαραίτητη μια προσαρμογή», σχολίασε ο Χακάν Κάρα, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας, στους Financial Times. Απευθυνόμενος επίσης στη βρετανική εφημερίδα, ο Λίαμ Πίτς της Capital Economics στο Λονδίνο είπε πως οι αυξήσεις του Φ.Π.Α ήταν «σωστή κίνηση» διότι έτσι θα δαμαστεί η κατανάλωση που έχει συμβάλει στην υπερθέρμανση της οικονομίας κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Εκτός των άλλων αποφασίστηκε επίσης αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων στα καταναλωτικά δάνεια.
Ανησυχία επενδυτών λόγω σχεδίων για αύξηση της φορολογίας εταιριών και τραπεζών
Αν και ο χρηματιστηριακός δείκτης BorsaIstanbul100 έχει σημειώσει άνοδο άνω του 30% από τα τέλη Μάιου διότι οι επενδυτές επιδοκιμάζουν τη στροφή της χώρας σε μια ορθόδοξη οικονομική πολιτική, προ ημερών καταγράφηκαν απώλειες αφού κατατέθηκε προσχέδιο νομοσχεδίου για αύξηση της εταιρικής φορολογίας από το 20% στο 25%, σε ετήσια βάση. Προβλέπεται, ωστόσο, μείωση φόρου κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες στα εταιρικά έσοδα από εξαγωγές, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters.
Ενσωματώνεται επίσης η προς τα πάνω αναπροσαρμογή του φορολογικού συντελεστή για τις τράπεζες και τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα από το 25% στο 30%. Δεδομένου ότι η κυβέρνηση Ερντογάν έχει δαπανήσει τα προηγούμενα χρόνια 3,6 δισ. δολάρια για την αποζημίωση των καταθετών από τη μεγάλη πτώση του νομίσματος της χώρας, σήμερα το υπουργείο Οικονομικών εξετάζει να μεταφέρει το πρόγραμμα αυτό στις αρμοδιότητες της κεντρικής τράπεζας. Είναι ακόμη αβέβαιη η πορεία του προγράμματος αυτού καθώς η τουρκική λίρα συνεχίζει να κινείται χαμηλά, ειδικότερα στα 26 ως προς το δολάριο, λόγω του παγώματος των παρεμβάσεων για τη στήριξή της. Σε κάθε περίπτωση, η αλλαγή πλεύσης στην οικονομική πολιτική θα χρειαστεί μεσοπρόθεσμα την πολιτική στήριξη της Άγκυρας καθώς η μετάβαση αυτή φαίνεται να περιλαμβάνει επιβαρύνσεις σε όλα τα επίπεδα.
