THEPOWERGAME
Πιο διχασμένη από ποτέ, η Τουρκία των 85 εκατομμύριων κατοίκων οδηγείται για πρώτη φορά στην ιστορία της σε δεύτερο γύρο προεδρικών εκλογών. Το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου ήταν ένα πλήγμα για την αντιπολίτευση, η οποία είχε μεγάλες ελπίδες να ανατρέψει τον επί 21 έτη στην εξουσία, πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Οι εκλογές στην Τουρκία διεξάγονται μέσα σε ένα κλίμα βαθιάς οικονομικής αναταραχής, ωστόσο, όπως έδειξε ο πρώτος γύρος, δεκάδες εκατομμύρια Τούρκοι εξακολουθούν να βλέπουν τον Ερντογάν ως τον μοναδικό «βιώσιμο» ηγέτη τους. Την ίδια ώρα, ενόψει της εκλογικής Κυριακής, 28 Μαΐου, ο ηγέτης του αντιπολιτευόμενου συνασπισμού, ο κοσμικός Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου κάνει άνοιγμα προς τους εθνικιστές ψηφοφόρους, παίρνοντας ένα σημαντικό πολιτικό ρίσκο.
Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η Τουρκία είναι μια χώρα περίπου 85 εκατομμυρίων κατοίκων, που βρίσκεται στο γεωγραφικό σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης. Διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ, φιλοξενεί 4 εκατομμύρια πρόσφυγες και διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη γεωπολιτική με τη μεσολάβησή της στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας και τη Συμφωνία για τα Σιτηρά.
Η Τουρκία αντιμετωπίζει μια βαθιά οικονομική κρίση με πρωτοφανή αύξηση του κόστους ζωής, με τον επίσημο πληθωρισμό γύρω στο 50% (ανεπίσημα αναλυτές κάνουν λόγο για 100%), και με την τουρκική λίρα να χάνει την αξία της πάνω από 75% έναντι του δολαρίου μέσα σε διάστημα πέντε ετών. Και όλα αυτά, σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στη σταθερή μείωση των επιτοκίων από τον Ερντογάν, παρά την εκτόξευση του πληθωρισμού και τη συρρίκνωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διετέλεσε πρωθυπουργός της Τουρκίας από το 2003 έως το 2014 και πρόεδρος από το 2014 και μετά, αφού έγινε ευρέως γνωστός ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης τη δεκαετία του 1990. Κατάφερε στην πρώτη δεκαετία της νέας χιλιετίας να μετατρέψει την Τουρκία σε μια οικονομική δύναμη των αναδυόμενων αγορών, βγάζοντάς την από το ΔΝΤ. Θεωρείται από πολλούς αναλυτές, πρόεδρος πολλών εθνικών επιτευγμάτων για τη χώρα, υπερασπίστηκε την εθνικιστική υπερηφάνεια, την ασφάλεια, τον σεβασμό στη μουσουλμανική πίστη και συχνά ερχόταν σε ρήξη με τη Δύση -ή τουλάχιστον, έτσι φαινόταν στον μέσο Τούρκο-, κερδίζοντας την πιστή υποστήριξη πολλών Τούρκων (εθνικιστών και μη), καθώς και μη Τούρκων στον μουσουλμανικό κόσμο.
Από την άλλη, ο 74χρονος συνταξιούχος δημόσιος υπάλληλος, κοσμικός και μετριοπαθής -κατά πολλούς- Κιλιτσντάρογλου, πηγαίνοντας στις εκλογές αντιμέτωπος με τον Ερντογάν υποσχέθηκε επιστροφή στις βασικές δημοκρατικές αξίες και την οικονομική ορθόδοξη πολιτική, αφού η μεγάλη επιρροή του αντιπάλου του στην Τουρκική Κεντρική Τράπεζα έδιωξε τους επενδυτές από το Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης.
Ο Κιλιτσντάρογλου και οι υποστηρικτές του, κατηγορούν τον Ερντογάν ότι έλκει τη χώρα προς τον αυταρχισμό, καθώς οι μεταρρυθμίσεις του στην πάροδο των ετών μετέτρεψαν την εξουσία σε συγκεντρωτική προς τον πρόεδρο. Έπειτα από εντολή Ερντογάν, πολλές διαμαρτυρίες καταπνίγηκαν στο αίμα, πολιτικοί του αντίπαλοι φυλακίστηκαν, ενώ σε πολλά ανεξάρτητα ΜΜΕ έβαλε λουκέτο.
Κατώτερος ο Κιλιτσντάρογλου
Παρ′ όλα αυτά, ο Κιλιτσντάρογλου, και η συμμαχία των έξι κομμάτων που εκπροσωπεί, δεν τα κατάφεραν στον πρώτο γύρο. Οι αναλυτές επισημαίνουν διάφορους λόγους από τις προφανείς ελλείψεις του ως υποψήφιος, καθώς έχει άνευρο και ανέμπνευστο λόγο μέχρι τα σοβαρά και αντιδημοκρατικά εμπόδια που έθεσε η κυβέρνηση Ερντογάν στην αντιπολίτευση, με τρανταχτό παράδειγμα την περίπτωση Ιμάμογλου.
Ο Κιλιτσντάρογλου είναι «κατώτερος υποψήφιος», σχολιάζει λίγες ημέρες πριν από τον δεύτερο γύρο των εκλογών ο Μάικ Χάρις, ιδρυτής της συμβουλευτικής εταιρείας Cribstone Strategic Macro, στο CNBC, προσθέτοντας πως παρόλο που είναι κατώτερος «θα έπρεπε να είχε καταφέρει να κερδίσει τον Ερντογάν, λαμβάνοντας υπόψη πόσο μεγάλα είναι τα ελαττώματά του, αλλά και τους αρνητικούς και καταστροφικούς χειρισμούς του στην οικονομία».
Το κόμμα του Κιλιτσντάρογλου, το CHP, αγωνίζεται για το έντονα κοσμικό μοντέλο ηγεσίας που καθιέρωσε για πρώτη φορά ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ιδρυτής του σύγχρονου τουρκικού κράτους. Είναι γνωστό ότι είναι ιστορικά πιο εχθρική προς τους βαθιά θρησκευόμενους μουσουλμάνους, οι οποίοι αποτελούν ένα τεράστιο μέρος του τουρκικού εκλογικού σώματος, αν και το CHP υπό τον Κιλιτσντάρογλου έχει αμβλύνει τη στάση του, με την προσχώρηση ακόμη και πρώην μελών του ισλαμικού κόμματος.
Οι άνθρωποι που επικρίνουν την επιλογή του υποψηφίου από την αντιπολίτευση επισημαίνουν το γεγονός ότι το CHP έχει επανειλημμένα χάσει τις εκλογές από το ισχυρό συντηρητικό και θρησκευτικό Κόμμα AKP του Ερντογάν από τότε που ο Κιλιτσντάρογλου έγινε ηγέτης του το 2010. Η εξακομματική συμμαχία του CHP είναι επίσης μια συμμαχία δραματικά διαφορετικών κομμάτων, προκαλώντας ανησυχίες σχετικά με την ικανότητα βιωσιμότητάς της μόλις ανέβει στην εξουσία.
Η καταδικασμένη ελπίδα στο πρόσωπο του Ιμάμογλου
Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί πως μέχρι πριν από μερικούς μήνες, ήταν διάχυτη η ελπίδα ότι ο λαοφιλής και σχετικά νέος σε ηλικία δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, μέλος του αντιπολιτευόμενου συνασπισμού του CHP και ένθερμος επικριτής του Ερντογάν, θα μπορούσε να είναι ο επόμενος πρόεδρος της Τουρκίας. Όμως, στα τέλη του 2022, ο Ιμάμογλου καταδικάστηκε απροσδόκητα σε σχεδόν τρία χρόνια φυλάκιση και αποκλείστηκε από την πολιτική για την κατηγορία που το δικαστήριο απήγγειλε ως προσβολή των δικαστών του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου της χώρας.
Οι δικαστές κατηγορήθηκαν ως άνθρωποι του Ερντογάν και υποκινούμενοι από το ΑΚΡ, αλλά το… κακό είχε γίνει. Η μεγαλύτερη ελπίδα της αντιπολίτευσης να παίξει στα ίσια τον Ερντογάν και να τον νικήσει, αποκλείστηκε.
Το 2018, ο Σελίμ Σαζάκ, σύμβουλος ενός από τα μικρότερα κόμματα της αντιπολίτευσης της Τουρκίας, είχε σχολιάσει: «Το να αντιμετωπίσεις τον Ερντογάν ήταν πάντα μια τιμητική, αλλά καταδικασμένη στην αποτυχία προσπάθεια. Οι ομάδες της αντιπολίτευσης αντιμετώπιζαν ανυπέρβλητα εμπόδια. Ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε κάθε πλεονέκτημα της εξουσίας, είχε όλους τους πόρους του κράτους στη διάθεσή του και τα μέσα ενημέρωσης ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου υπό τον έλεγχό του».
Ζοφερές οι πιθανότητες για την αντιπολίτευση, μετά το νέο σήμα Ογάν
Και τώρα, πολλοί παρατηρητές βλέπουν τώρα τις πιθανότητες της αντιπολίτευσης ως ζοφερές.
«Δεν νομίζω ότι η αντιπολίτευση θα κερδίσει έδαφος στις 28 Μαΐου», δήλωσε χθες στο CNBC ο Άρντα Τούνκα, αρθρογράφος στην τουρκική ειδησεογραφική ιστοσελίδα PolitikYol.
Το Κόμμα AKP του Ερντογάν κέρδισε επίσης την πλειοψηφία στις βουλευτικές εκλογές της Τουρκίας την πρώτη Κυριακή, πράγμα που σημαίνει ότι «ο Ερντογάν έχει το πλεονέκτημα να πείθει το εκλογικό σώμα ότι εάν ο αρχηγός της αντιπολίτευσης είναι ο νικητής, θα είναι ένας αδύναμος πρόεδρος επειδή η Τουρκική Εθνοσυνέλευση σχηματίζεται από την υπάρχουσα κυβέρνηση», είπε ο Τούνκα. «Έτσι, η εξουσία είναι στην πλευρά της τωρινής κυβέρνησης στο κοινοβούλιο».
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι το 44,9% των ψήφων του Κιλιτσντάρογλου είναι αξιοσημείωτο, καθώς είναι το υψηλότερο που έλαβε ποτέ αντίπαλος του Ερντογάν, σχολίασε ο Ορτσούν Σελτσούκ, επίκουρος καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κολέγιο Λούθερ στην Αϊόβα, στο Twitter. «Η αντιπολίτευση σαφώς δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες, αλλά θα ήταν λάθος να πούμε ότι ο συντονισμός της αντιπολίτευσης απέτυχε. Υπάρχουν σημαντικά κέρδη, αλλά δεν επαρκούν».
Ο Κιλιτσντάρογλου ανεβάζει τους τόνους και παίρνει το ρίσκο
Έτσι, ο Κιλιτσντάρογλου στον δρόμο προς τις δεύτερες εκλογές, έχει αλλάξει άρδην τη στάση του και τη στρατηγική του. Όπως σχολιάζει η γερμανική Deutsche Welle, ο μέχρι πρότινος διαλλακτικός τόνος του Κιλιτσντάρογλου απέναντι στην επιθετικότητα του Ερντογάν εκλήφθηκε ως αδυναμία από τους αναλυτές της στρατηγικής του, εξ ου και λήφθηκε η απόφαση για μία διαφορετική προσέγγιση.
Εφεξής, επιδιώκοντας την προσέλκυση νέων ψηφοφόρων και δη των αντικυβερνητικών εθνικιστών, ο Κιλιτσντάρογλου τοποθετείται πιο εχθρικά προς τους πρόσφυγες. Σε αυτό το πλαίσιο, επιτίθεται ευθέως στον Ερντογάν, κατηγορώντας τον ως υπεύθυνο για την έλευση 10 εκατομμυρίων προσφύγων στη χώρα. Ο Κιλιτσντάρογλου έχει ήδη εξαγγείλει αρκετές φορές πως εάν αναλάβει τη διακυβέρνηση, θα στείλει πίσω όλους τους πρόσφυγες. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), οι καταγεγραμμένοι πρόσφυγες στην Τουρκία ανέρχονται σε 4 εκατομμύρια.
Ο Τούρκος αναλυτής Κεμάλ Μποτζάι από το Κέντρο Έρευνας και Πρόληψης της Ριζοσπαστικοποίησης του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Κολωνίας συμφωνεί πως ο τόνος του Κιλιτσντάρογλου έχει γίνει πολύ πιο επιθετικός, προσθέτοντας ότι η αλλαγή πλεύσης, που αποσκοπεί στην προσέλκυση των ψηφοφόρων του εθνικιστή Σινάν Ογάν, που κατάφερε στις πρώτες εκλογές να πάρει ποσοστό άνω του 5%, αποτελεί ένα σχέδιο που ενέχει μεγάλο πολιτικό ρίσκο.
«Ο Κιλιτσντάρογλου δεν πρέπει να ξεχνά ότι εξελέγη κυρίως στις μεγάλες πόλεις και μητροπόλεις, στα προπύργια του Κουρδιστάν και κυρίως από Κούρδους, αριστερούς και προοδευτικούς ψηφοφόρους», όπως εξηγεί. Και αυτοί, ενδεχομένως, να αποξενώνονται λόγω της εχθρικότερης στάσης του Κιλιτσντάρογλου απέναντι στους πρόσφυγες. Επομένως, η συγκεκριμένη εκλογική ομάδα θα μπορούσε να απογοητευτεί και ως εκ τούτου να μην προσέλθει καθόλου στις κάλπες.
Εξάλλου, ο Ογάν δήλωσε πως ενόψει του δεύτερου γύρου τάσσεται στο πλευρό του Ερντογάν, γεγονός που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τη στρατηγική του Κιλιτσντάρογλου, αλλά το ίδιο και την ανατροπή του αποτελέσματος του πρώτου γύρου, κάτι που κάνει τον Ερντογάν να κοιμάται πιο ήρεμος ενόψει δεύτερου γύρου.
Υπενθυμίζεται πως χτες, ο 54χρονος Ογάν, που προέρχεται από το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP, σύμμαχος του Ερντογάν), δήλωσε από την Άγκυρα: «Θα υποστηρίξουμε τον κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (…) στον δεύτερο γύρο. Ζητώ από τους ψηφοφόρους που μας ψήφισαν στον πρώτο γύρο να ψηφίσουν τον Ερντογάν στον δεύτερο γύρο».
Τον ακροδεξιό εθνικιστή Ογάν, μετά τον πρώτο γύρο στον οποίο έλαβε 5,2%, τον προσέγγισαν και τα δύο αντίπαλα πολιτικά στρατόπεδα, για να εξασφαλίσουν τη στήριξή του και τις 2,8 εκατομμύρια ψήφους που έλαβε, όσο δηλαδή ήταν και η διαφορά Ερντογάν – Κιλιτσντάρογλου. «Οι διαπραγματεύσεις μας διεξήχθησαν γύρω από τις ακόλουθες αρχές: καταπολέμηση της τρομοκρατίας, καθορισμός χρονοδιαγράμματος για την επιστροφή των προσφύγων και ενίσχυση των τουρκικών κρατικών θεσμών» είπε Ογάν στη δήλωσή του.
Ξεκίνησε η ψηφοφορία στο εξωτερικό
Εν τω μεταξύ, στο εξωτερικό, η ψηφοφορία για τον επαναληπτικό γύρο έχει ήδη αρχίσει. Περισσότεροι από 3,4 εκατομμύρια Τούρκοι του εξωτερικού έχουν δικαίωμα ψήφου και μεταξύ αυτών, ο Ερντογάν είναι δημοφιλέστερος και δη ακόμη περισσότερο απ’ ό,τι στο εσωτερικό. Στον πρώτο γύρο συγκέντρωσε το 57,5% των ψήφων. Όπως αναφέρει ο Μποτζάι, «οι ψηφοφόροι του εξωτερικού μπορούν να συμβάλουν τα μέγιστα στη νίκη του Ερντογάν και ο Τούρκος πρόεδρος χρειάζεται οπωσδήποτε αυτές τις ψήφους στο δεύτερο γύρο».
Υπενθυμίζεται ότι στις εκλογές της 14ης Μαΐου, ο Ερντογάν εξασφάλισε το 49,5% των ψήφων, ενώ ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου το 45%, μια διαφορά της τάξης των 2,5 εκατ. ψήφων.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
