THEPOWERGAME
Μολονότι η προσοχή της κοινής γνώμης είναι στραμμένη στη ρωσική εισβολή της Ουκρανίας και την αντιπαλότητα των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Κίνας, πολεμικά μέτωπα μαίνονται στον υπόλοιπο κόσμο, όπως ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν. Αν και κάθε πόλεμος καθορίζεται από τους χειρισμούς συγκεκριμένων ανθρώπων, οι πολεμικές συγκρούσεις εξελίσσονται σε ένα επίμονο φαινόμενο ανά τον κόσμο, επισημαίνει ο Economist.
Η αύξηση των εμπόλεμων ζωνών και κλιμάκωση των συγκρούσεων αντανακλάται από τον διπλασιασμό των εκτοπισμένων από τη χώρα τους στα 100 εκατομμύρια κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης (International Rescue Committee), μια μη κυβερνητική οργάνωση, υπολογίζει πως ο αριθμός όσων βρίσκονται σε έκτακτη ανάγκη έχει επίσης διπλασιαστεί στα 340 εκατομμύρια, εκ των οποίων το 80% που είναι παγιδευμένοι σε συγκρούσεις.
Ο εμφύλιος στο Σουδάν: μια παλαιά ιστορία βίας και αιματοχυσιών
Στην περίπτωση του εμφυλίου στο Σουδάν, οι κακούργοι είναι δυο, παρατηρεί ο Economist. Από τη μια πλευρά είναι ο στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ Μπουρχάν, αρχηγός της στρατιωτικής δικτατορίας που καθυστερεί την υποσχόμενη παράδοση της εξουσίας στους πολίτες. Από την άλλη πλευρά βρίσκεται ο Μοχάμαντ Χαμντάν Ντάγκαλο, γνωστός και ως Χεμεντί, επικεφαλής των παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης, οι οποίες με διαφορετική «περιβολή» είχαν διαπράξει γενοκτονία στο Νταρφούρ. Και οι δυο άντρες κατακυριεύονται από φιλοδοξίες που είναι ικανές να οδηγήσουν σε αιματοχυσίες, ιδιαίτερα σε μια χώρα που δεν υπάρχουν συνταγματικοί έλεγχοι. Αλλά η τύχη του Σουδάν δεν καθορίζεται αποκλειστικά από αυτούς τους δυο άντρες. Η χώρα είναι παγιδευμένη σε εμφύλιες πολεμικές συρράξεις από το 1956.
Ο Economist καταλήγει στο συμπέρασμα πως γενικά οι συγκρούσεις συμβαίνουν σε τρία αλληλοεπικαλυπτόμενα κύματα από το 1945. Σε πρώτη φάση δόθηκαν μάχες για την ανεξαρτητοποίηση των ευρωπαϊκών αποικιών. Έπειτα αντίπαλες ομάδες πολέμησαν για την ανάκτηση αυτών των νέων κρατών. Ο Ψυχρός Πόλεμος συνέβαλε στην κλιμάκωση αυτών των συγκρούσεων. Η Δύση υποστήριζε εξεγέρσεις εναντίον κυβερνήσεων που επικαλούνταν πως ήταν μαρξιστικές από την Αγκόλα μέχρι τη Νικαράγουα. Η Σοβιετική Ένωση τάσσονταν υπέρ ανταρτών που καταδίκαζαν τον καπιταλισμό και επαναστατικών καθεστώτων σε κάθε ήπειρο.
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, εξηγεί ο Economist, μειώθηκε απότομα ο αριθμός των πολέμων και συνεπώς των νεκρών σε εμπόλεμες ζώνες. Εν συνεχεία, όμως, ξέσπασε ένα τρίτο κύμα με τις εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης στη Μέση Ανατολή. Διαμορφώθηκε μια νέα μορφή τζιχαντιστών στον μουσουλμανικό κόσμο και ο Βλαντιμίρ Πούτιν επανάφερε τον παλαιό ρωσικό ιμπεριαλισμό.
Ευθύνες Ρωσίας και Κίνας ως μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ
Η εισβολή που ενορχήστρωσε ο Πούτιν στην Ουκρανία είναι ασυνήθιστη. Είναι μια προσπάθεια από μια χώρα να κατακτήσει την άλλη και να κλέψει τα εδάφη της. Η πλειοψηφία των εμπόλεμων ζωνών είναι πιο περίπλοκες. Κατά κανόνα είναι εμφύλιες συρράξεις. Εμπεριέχουν, βέβαια, την εμπλοκή ξένων δυνάμεων και ξεσπούν σε φτωχές χώρες. Οι θάνατοι απαριθμούνται σε εκατομμύρια αλλά δεν είναι εύκολο να προσδιοριστούν με ακρίβεια. Παραδόξως δε οι σημερινοί πόλεμοι διαρκούν περισσότερο φθάνοντας, κατά μέσον όρο, την 20ετία έως το 2021 έναντι της 13ετίας που ίσχυε στα μέσα της δεκαετίας του ΄80.
Υπάρχει μια εξήγηση γι’ αυτό. Κάποιες απαγορευτικές γραμμές θολώνουν στη διεθνή τάξη πραγμάτων όταν η Ρωσία, ένα μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, παραβιάζει δίχως ενδοιασμούς το καταστατικό του οργανισμού με την εισβολή στην Ουκρανία, δολοφονώντας πολίτες και κάνοντας απαγωγές παιδιών. Το μήνυμα πως δικαιώνονται όσοι έχουν ισχύ παγιώνεται όταν η Κίνα αποκαλεί «αγαπητό κύριο» τον Ρώσο πρόεδρο.
Στο Σουδάν, παραδείγματος χάριν, δεν έχει αποδοθεί ευθύνη σχεδόν σε κανέναν για τις μαζικές σφαγές ή τους μαζικούς βιασμούς ή την υποδούλωση μαύρων Αφρικανών από την αραβόφωνη ελίτ της χώρας κατά τη διάρκεια διαφόρων πολέμων. Η ηγεσία της χώρας δεν έχει παραδοθεί ακόμα στους πολίτες, έτσι όπως θα έπρεπε να γίνει στις αρχές Απριλίου.
Ατιμωρησία, κλιματική αλλαγή και θρησκευτικός φονταμενταλισμός
O Economist τονίζει, ωστόσο, δεν είναι μόνον η ατιμωρησία που δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για πιο βίαιους και παρατεταμένους πολέμους. Η κλιματική αλλαγή είναι ένας ακόμη παράγοντας που προκαλεί συγκρούσεις, με σκοπό την πρόσβαση ή τον έλεγχο υδάτινων πόρων και εύφορης γης. Το 2021 περίπου 24 εκατ. άνθρωποι εκτοπίστηκαν από ακραίες καιρικές συνθήκες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Υπολογίζεται πως τρία εκατ. άνθρωποι άφησαν τα σπίτια τους λόγω συγκρούσεων και φυσικών καταστροφών ακόμη και πριν τον τελευταίο γύρο συρράξεων. Καθώς οι ξηρασίες και οι πλημμύρες έχουν καταστρέψει αγροτικές περιοχές, οι προοπτικές επιβίωσης συρρικνώνονται και είναι ευκολότερο για τους νέους να αρπάξουν ένα όπλο για να ληστέψουν ή να αρπάξουν γη.
Ο θρησκευτικός εξτρεμισμός και οι οργανωμένοι εγκληματίες οδηγούν σε πιο ασταθή καθεστώτα. Και οι πολεμικές συρράξεις γίνονται όλο και πιο περίπλοκες. Από το 2001 έως το 2010 καταγράφονταν ταυτόχρονα πάνω από μια εξεγέρσεις ή συγκρούσεις σε περίπου πέντε χώρες. Σήμερα το ίδιο ισχύει για 15 χώρες, με τα πολεμικά μέτωπα να μαίνονται ανατολικά, δυτικά και νότια του Σουδάν.
Διεθνείς…οι εμφύλιοι πόλεμοι
Οι εμφύλιοι πόλεμοι γίνονται, παράλληλα, πιο διεθνείς. Το 1991 μόνον στο 4% είχαν εμπλακεί ξένες δυνάμεις. Μέχρι το 2021, τα μέτωπα με εξωτερικές παρεμβάσεις είχαν 12πλασιαστεί στο 48%, σύμφωνα με το ερευνητικό πρόγραμμα Uppsala Conflict Data. Αυτό αποδίδεται, εν μέρει, στην οπισθοχώρηση των ΗΠΑ από τον ρόλο του «παγκόσμιου αστυνομικού», αφήνοντας μεσαίες δυνάμεις να αναπληρώσουν το κενό. Η Ρωσία και η Τουρκία τσακώνονται για τη Λιβύη και τη Συρία. Η Σαουδική Αραβία και το Ιράν αναδείχθηκαν σε καθοριστικούς παράγοντες στον πόλεμο της Υεμένης. Στο Σουδάν, η Αίγυπτος υποστηρίζει τον στρατηγό Μπουρχάν και ο Χεμεντί διατηρεί επαφές με τη Ρωσία.
Ο εξτρεμισμός ως «εκρηκτικό»
Στις χώρες όπου έχουν ήδη αποσταθεροποιηθεί από κακές κυβερνήσεις και την κλιματική αλλαγή, ο εξτρεμισμός λειτουργεί ως εκρηκτικό, τονίζει ο Economist. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Σαχέλ, η άνυδρη λωρίδα γης που βρίσκεται νότια της ερήμου Σαχάρα. Πέντε χώρες -Μπουρκίνα Φάσο, Τσαντ, Μάλι, Νιγηρία και βόρεια Νιγηρία- υπέστησαν μεγάλες ξηρασίες το 2021 και επλήγησαν με μια από τις μεγαλύτερες επισιτιστικές κρίσεις της τελευταίας 20ετίας. Οι συνθήκες διαβίωσης τουλάχιστον 6 εκατ. ανθρώπων επηρεάστηκαν από πλημμύρες. Περίπου 24 εκατομμύρια ζουν σε κατάσταση «επισιτιστικής ανασφάλειας».
Σε μια περιοχή του Μάλι, υπογραμμίζει ο Economist, καταγράφηκαν λίγο έως πολύ 70 συρράξεις στα τέλη του 2021. Περίπου το ήμισυ αφορούσε διαμάχες για εκτάσεις γης και το ένα τρίτο για υδάτινους πόρους.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες έχουν κυοφορήσει ομάδες τζιχατιστών. Παρακλάδια της Άλ Κάιντα από την εποχή της Αραβικής Άνοιξης και αργότερα του Ισλαμικού κράτους έχουν εξαπλωθεί στη Μέση Ανατολή, την Αφρική και πέρα. Η Μπουρκίνα Φάσο είναι ακυβέρνητη καθώς η κυβέρνηση δεν μπορεί να αναχαιτίσει τζιχατιστές. Έγιναν δυο πραξικοπήματα στη χώρα μέσα στο 2022.
Ο πιο αιματηρός πόλεμος πέρσι δεν ήταν στην Ουκρανία αλλά στην Αιθιοπία. Ακόμη και εάν διατηρηθεί το καθεστώς ειρήνης, που είναι αβέβαιο, ύστερα από τις αιματοχυσίες στην περιοχή του Τιγκρέ, μέλη της μεγαλύτερης εθνικιστικής ομάδας στην Αιθιοπία, της Oromo, αναβίωσαν μια παλαιά εξέγερση, εξηγεί ο Economist.
Ο κόσμος έχει πληθώρα ιδεών για τον τερματισμό πολέμων. Αλλά οι παγκόσμιες προσπάθειες για την προαγωγή της ειρήνης σκοντάφτουν όταν δυο μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ μπλοκάρουν μέτρα για την αναχαίτιση αιματηρών καθεστώτων. Η Ρωσία έχει ασκήσει 23 βέτο κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, μπλοκάροντας ψηφίσματα για την παροχή βοήθειας στη Συρία, την έρευνα εγκλημάτων πολέμου στα Βαλκάνια και βέβαια τη θωράκιση της ανεξαρτησίας στην Ουκρανία. Η Κίνα έχει ασκήσει βέτο εννέα φορές, τρεις οι ΗΠΑ – κυρίως για την προστασία του Ισραήλ. Από το 2001 έως το 2010, όταν οι αυτοκρατορικές φιλοδοξίες του Πούτιν ήταν περιορισμένες και ο Σι Τζινπίνγκ δεν ήταν πρόεδρος της Κίνας, τα βέτο της Μόσχα ήταν τέσσερα και μόνον της Κίνας.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
