THEPOWERGAME
Το αποτύπωμα του πολέμου στην Ουκρανία και των κυρώσεων της Δύσης ήταν ήδη αισθητό στον προϋπολογισμό της Μόσχας από τον Ιανουάριο. Η ετήσια αύξηση των δημοσίων δαπανών στο ανεπανάληπτο 58% αποδόθηκε σε προκαταβολές κρατικών συμβάσεων στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, αλλά και στο κόστος των νέων περιοχών που προσάρτησε η Μόσχα στην ανατολική και νότια Ουκρανία τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ήταν σαφές από τότε πως η δημοσιονομική εικόνα της Ρωσίας παρέπεμπε στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Το πρακτορείο Bloomberg αποκάλυψε αυτήν την εβδομάδα πως ανεπίσημες -ή διαφορετικά μυστικές- δαπάνες του ρωσικού κράτους ανήλθαν στο ένα τρίτο του συνόλου το 12μήνο που έληξε στις 24 Μαρτίου, αντανακλώντας τη μεγάλη αλλαγή των οικονομικών προτεραιοτήτων του Κρεμλίνου έναν χρόνο αφού κήρυξε πόλεμο στην Ουκρανία. Αυτές οι δαπάνες, οι οποίες δεν προσδιορίζονται ανοικτά στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, εκτιμώνται στα 2,4 τρισ. ρούβλια ή 31 δισ. δολάρια. Πρόκειται για ένα ποσό διπλάσιο σε σχέση με έναν χρόνο πριν. Εκτός των καθαρά στρατιωτικών δαπανών, «είναι λογικό να υποθέσει κανείς πως συμπεριλαμβάνεται το κόστος των νέων περιοχών» στην Ουκρανία, επιβεβαιώνει η Αλεξάνδρα Σουσλίνα, ανεξάρτητη οικονομολόγος, στο Bloomberg.
Εντούτοις, όπως επισημαίνει η Αλεξάνδρα Προκοπένκο σε άρθρο της στην ιστοσελίδα του Carnegie Endowment for International Peace στην Ουάσιγκτον, ακόμη ένα μεγάλο σοκ στον προϋπολογισμό της χώρας δεν θα απειλήσει τις στρατιωτικές ή κοινωνικές δαπάνες της Ρωσίας διότι είναι «προστατευμένες και έτσι τελευταίες που θα υποστούν μειώσεις».
«Οι κοινωνικές δαπάνες -κρατικοί μισθοί, συντάξεις και δαπάνες υγείας- θωρακίζονται από τον νόμο, ενώ η αγορά όπλων και στρατιωτικής τεχνολογίας ουδέποτε θα υποστούν μειώσεις», αναφέρει η Προκοπένκο, συνεργάτιδα του Κέντρου Τάξης και Διακυβέρνησης στην Ανατολική Ευρώπη, τη Ρωσία και την Κεντρική Ασία, το οποίο υπάγεται στο Γερμανικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής (DGAP). Η Αλεξάνδρα Προκοπένκο, η οποία υπήρξε επίσης στέλεχος της Τράπεζας της Ρωσίας από το 2017 έως το 2022, προσθέτει πως επί της ουσίας όλες οι δαπάνες στην άμυνα και την ασφάλεια είναι προστατευμένες. Σύμφωνα με το Bloomberg ακόμη και οι επίσημες δαπάνες για την «εθνική άμυνα» στον φετινό προϋπολογισμό είναι διπλάσιες στα 531 δισ. ρούβλια σε σχέση με έναν χρόνο πριν.
Το υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα του 2023
Από τον Ιανουάριο είχε επίσης φανεί η επίδραση της υποχώρησης των τιμών πώλησης των ορυκτών καυσίμων στα δημόσια έσοδα, τα οποία τότε υποχώρησαν κατά 35% σε ετήσια βάση, με το δημοσιονομικό έλλειμμα να αναρριχάται στο ρεκόρ των 1,8 τρισ. ρουβλιών. Έναν μήνα πριν είχε τεθεί σε εφαρμογή το εμπάργκο της Ε.Ε στις θαλάσσιες μεταφορές του ρωσικού πετρελαίου μαζί με το πλαφόν στις τιμές πώλησής του από τους G7.
Όμως η κατάσταση επιδεινώθηκε έως το πρώτο 10ήμερο του Μαρτίου. Μέσα σε δυόμιση μήνες, το έλλειμμα στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό διαμορφώθηκε στα 2,9 δισ. ρούβλια, όσο δηλαδή προβλέπονταν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023, φθάνοντας το 2,3% του ΑΕΠ έναντι στόχου για 2%, όπως αναφέρει η ενημερωτική ιστοσελίδα bne intellinews με έδρα το Βερολίνο.
Οι πιέσεις που δέχεται η Ρωσία στον προϋπολογισμό της δεν προκαλούν έκπληξη, δεδομένου ότι άνοιξε το μεγαλύτερο πολεμικό μέτωπο στην ανατολική Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, η Προκοπένκο υπογραμμίζει πως τα αποθέματα της Ρωσίας σε συνδυασμό με δάνεια της δίνουν τη δυνατότητα να καλύψει το δημοσιονομικό έλλειμμα για την επόμενη διετία.
Η «εθελοντική εισφορά» γίνεται «απευθείας δωρεά» για τις δυτικές εταιρείες που θέλουν να φύγουν από τη Ρωσία
Με το Κρεμλίνο να σχεδιάζει την παραγωγή 1.500 τανκς μέσα στο 2023, αναλυτές διαβλέπουν πως η αλλαγή προσανατολισμού της ρωσικής οικονομίας δεν είναι προσωρινή. Σε αυτό το πλαίσιο, η Μόσχα επιδιώκει να διασφαλίσει έσοδα από διάφορες πηγές. Πληροφορίες των Financial Times αποκάλυψαν πως εάν μια ξένη εταιρεία επιθυμεί να αποχωρήσει από τη Ρωσία υποχρεούται πια να καταβάλει μια «απευθείας δωρεά» στο κράτος, σύμφωνα με κυβερνητική απόφαση.
Μέχρι πρότινος, όσες εταιρείες της Δύσης ήθελαν να φύγουν από τη Ρωσία μπορούσαν να κάνουν μια «εθελοντική συνεισφορά» στον κρατικό προϋπολογισμό -η οποία είχε οριστεί στο 10% του συνολικού αντίτιμου- ή να αποδεχτούν την καταβολή των χρημάτων σταδιακά σε βάθος χρόνου. Έτσι όσες ξένες εταιρείες έχουν απομείνει στη Ρωσία αλλά σκοπεύουν να αποχωρήσουν μπορεί να δεχτούν κριτική πως χρηματοδοτούν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία εάν συναινέσουν στους νέους κανόνες.