THEPOWERGAME
Υπό αμφισβήτηση φαίνεται ότι βρίσκεται η κυριαρχία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία, κι ενώ οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές έχουν προγραμματιστεί για τις 14 Μαΐου.
Σύμφωνα με ανάλυση του Politico, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. «Είναι 50-50» εκτιμούν οι ειδικοί, με το ειδησεογραφικό μέσο να επισημαίνει ότι για πρώτη φορά εδώ και 20 χρόνια, ο Τούρκος πρόεδρος έχει χάσει την αύρα του αήττητου.
«Εάν οι δημόσιοι υπάλληλοι στην Άγκυρα αποτελούν ακριβές βαρόμετρο για την αλλαγή των μετώπων στην εθνική πολιτική της Τουρκίας, τότε ο μακροβιότερος ηγέτης της χώρας, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θα μπορούσε πραγματικά να έχει πρόβλημα στις εκλογές του Μαΐου» αναφέρει το Politico.
Η αξιωματική αντιπολίτευση, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), υποστηρίζει ότι οι γραφειοκράτες στέλνουν ήδη τα βιογραφικά τους για να προετοιμαστούν για μια νέα τάξη πραγμάτων, καθώς διαισθάνονται ότι εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες, οι εκλογές θα μπορούσαν να σημάνουν το τέλος της κυριαρχίας του Ερντογάν.
Σε πολλούς στη Δύση, κάτι τέτοιο θα ήταν ανακούφιση, μετά τις απογοητεύσεις για τη συγκρουσιακή κρατική συμπεριφορά του ισλαμιστή λαϊκιστή σε ένα στρατηγικό βαρίδι 85 εκατομμυρίων ανθρώπων. Μόνο τους τελευταίους μήνες, η Τουρκία παρείχε αθόρυβα στη Ρωσία μυστικές εμπορικές διαδρομές για να ξεπεράσει τις κυρώσεις, επέβαλε βέτο στην είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και έμπλεξε την Ελλάδα σε υψηλού κινδύνου μπρα ντε φερ με μαχητικά αεροσκάφη πάνω από το Αιγαίο.
Μήπως όμως το CHP διαβάζει πάρα πολλά στον καταιγισμό των βιογραφικών σημειωμάτων; Μήπως οι αξιωματούχοι απλά αντισταθμίζουν τα στοιχήματά τους; Πιθανώς. Όμως η συμπεριφορά αντανακλά την αυξημένη νευρικότητα στους διαδρόμους της εξουσίας. Ο κρατικός μηχανισμός προετοιμάζεται για ένα σοκ. Και μετά τον χειρότερο σεισμό εδώ και σχεδόν έναν αιώνα και χρόνια οικονομικής κακοδιαχείρισης, υπάρχει μια πυρετώδης προσμονή για αλλαγές στο κοινοβούλιο και τα κομματικά επιτελεία.
«Είναι 50-50»
Για χρόνια, το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν απέπνεε αυτοπεποίθηση στις εκλογές και δικαιολογημένα. Σε μια σχεδόν αδιάκοπη σειρά, ο Ερντογάν έχει κερδίσει δύο προεδρικές αναμετρήσεις, τρία δημοψηφίσματα για την τροποποίηση του Συντάγματος και πέντε βουλευτικές εκλογές.
Σήμερα όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Πλέον ακόμη και οι υποστηρικτές του Τούρκου προέδρου αναγνωρίζουν ότι μετά από πάνω από 20 χρόνια στην εξουσία, η απήχηση του Ερντογάν υποχωρεί. Και παρόλο που το 2018 έφτασε με καταιγιστικό ρυθμό στη νίκη, είναι σημαντικό ότι το CHP κέρδισε τις κρίσιμες δημαρχιακές εκλογές στις μεγάλες πόλεις της Άγκυρας, της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης την επόμενη χρονιά.
«Είναι 50-50», δήλωσε υψηλόβαθμο μέλος της διοίκησης προσθέτοντας ότι «οι άνθρωποι αισθάνονται ότι έρχεται η αλλαγή».
Παρά τον προβληματισμό για την εγκυρότητα των δημοσκοπήσεων στην Τουρκία, οι πρόσφατες δείχνουν την αντιπολίτευση να προηγείται περισσότερο από 10 μονάδες, αν και η ομάδα Ερντογάν υποστηρίζει ότι θα εξακολουθεί να έχει το προβάδισμα τον Μάιο.
Την ίδια ώρα, ανώτερος γνώστης του ΑΚΡ δήλωσε ότι σε μια συνάντηση υψηλού επιπέδου, που πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά τον καταστροφικό σεισμό στην Τουρκία, αρκετά στελέχη του κόμματος ήταν τόσο εκνευρισμένα που ζήτησαν την αναβολή των εκλογών, για να ακυρωθούν από τον Ερντογάν.
Σύμφωνα με τους επικριτές του, οι εκλογές του Μαΐου, οι οποίες θα αναδείξουν και το κοινοβούλιο, είναι μια τελευταία ευκαιρία για τη διάσωση της τουρκικής δημοκρατίας. Ο φόβος τους είναι ότι ο Ερντογάν βλέπει την ψηφοφορία ως μια ιστορική ευκαιρία, ακριβώς 100 χρόνια μετά την ίδρυση της κοσμικής δημοκρατίας του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, να κατευθύνει τη χώρα προς μια πιο θρησκευτικά συντηρητική κατεύθυνση, με ακόμη μεγαλύτερες εξουσίες για τον ίδιο και την κλίκα του.
Οι υποστηρικτές αποκαλούν τον πρόεδρο «ο ψηλός άνδρας», οι αντίπαλοί του τον έχουν βαφτίσει «ο μοναδικός άνδρας» λόγω της σχεδόν βασιλικής συγκέντρωσης της ατομικής του ισχύος. Αλλά οι πιστοί του ΑΚΡ ανταπαντούν ότι αν κερδίσει, ο Ερντογάν θα επιδιώξει να θέσει το κράτος στην υπηρεσία του λαού, προωθώντας τα πλούσια έργα κοινωνικής πρόνοιας και κατασκευών που του έχουν κερδίσει την υποστήριξη.
Ο σεισμός
Πολλά κυβερνητικά και κομματικά στελέχη έχουν διαταχθεί να τηρήσουν σιγή ιχθύος την προεκλογική περίοδο και μιλούν μόνο υπό τον όρο της ανωνυμίας, όπως συμβαίνει και με ορισμένα στελέχη της αντιπολίτευσης που ανησυχούν για αντίποινα από το κράτος. Ανώτεροι αξιωματούχοι, πολιτικοί και κυβερνητικοί γνώστες μίλησαν στο POLITICO για τα σχέδια του Ερντογάν για τις εκλογές και μετά, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
«Από εδώ και πέρα, οι εκλογές σημαίνουν σεισμό», δήλωσε ο ανώτερος πληροφοριοδότης από το AKP. Οι επικριτές του Ερντογάν του επιτίθενται για τον χειρισμό της καταστροφής. Το κόμμα του επικρίνεται ευρέως ότι βρίσκεται πολύ κοντά στις άθλιες κατασκευαστικές εταιρείες, των οποίων τα γκρεμισμένα κτίρια αύξησαν τον αριθμό των νεκρών.
Οι αντίπαλοί του τον κατηγορούν επίσης εδώ και καιρό για αυτό που λένε ότι είναι χρόνια αυταρχισμού, ενώ οι θεσμοί παρακμάζουν και οι πολιτικοί αντίπαλοι φυλακίζονται.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτης του CHP, ήταν ο πρώτος ηγέτης του κόμματος που επισκέφθηκε τη σεισμόπληκτη περιοχή. «Αν υπάρχει κάποιος υπεύθυνος για την κατάσταση, αυτός είναι ο Ερντογάν. Είναι αυτό το κυβερνών κόμμα που δεν έχει προετοιμάσει τη χώρα για σεισμό εδώ και 20 χρόνια», δήλωσε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα μια ημέρα μετά τον σεισμό.
Παρόλα αυτά, ο Ερντογάν προσαρμόζει προσεκτικά την εκστρατεία του στη νηφάλια εθνική ατμόσφαιρα. Μέχρι στιγμής και σε αντίθεση με τα συνηθισμένα, δεν προβαίνει σε κινήσεις εντυπωσιασμού και σε ύβρεις. Ένας πολιτικός προσκείμενος στον πρόεδρο δήλωσε ότι η προεκλογική εκστρατεία θα είναι «επίσημη, αποφασιστική και ενωτική», εστιάζοντας στο έργο ανακούφισης και αποκατάστασης στην περιοχή που επλήγη από τον σεισμό.
Σύμφωνα με τον ίδιο πολιτικό, πάνω από τα 2/3 των περίπου 300 βουλευτών του ΑΚΡ πήγαν στην περιοχή την πρώτη εβδομάδα μετά την καταστροφή και ότι περισσότεροι από 100 δραστηριοποιούνται στην περιοχή αυτή τη στιγμή.
Ο Ερντογάν, που είναι πρόθυμος να προβάλλει τον εαυτό του ως άνθρωπο της δράσης, θέλει επίσης να φανεί ότι έχει σημειώσει πρόοδο στην ανοικοδόμηση πριν από την ψηφοφορία. Με 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους να έχουν μείνει άστεγοι και τουλάχιστον 500.000 νέα σπίτια να απαιτούνται, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ο Τούρκος πρόεδρος έχει υποσχεθεί ότι η ανοικοδόμηση θα ολοκληρωθεί εντός ενός έτους. Ο υπουργός αστικών υποθέσεων του Ερντογάν έχει ήδη ανακοινώσει την έναρξη της κατασκευής 72.000 κατοικιών στο Καχραμανμαράς -το επίκεντρο του σεισμού των 7,8 βαθμών- ενώ περίπου 50 εταιρείες, ορισμένες από τις οποίες πρόσκεινται στο ΑΚΡ, έχουν αρχίσει να ανταγωνίζονται για διαγωνισμούς για την ανοικοδόμηση της περιοχής.
«Οι Τούρκοι αγαπούν τη σταθερότητα και την ισχυρή διοίκηση», δήλωσε πρόσωπο που βρίσκεται κοντά στον Ερντογάν. «Υπάρχει η αίσθηση ότι αυτό μπορεί να γίνει μόνο από τον Ερντογάν. Και είναι ο μόνος που μπορεί να χτίσει σπίτια μέσα σε ένα χρόνο».
Ο ανώτερος πληροφοριοδότης συμφώνησε: «Οι κατασκευές είναι αυτό που είναι το ζητούμενο αυτής της κυβέρνησης. Αυτό είναι το πράγμα που γνωρίζουν καλύτερα».
Όσον αφορά το ζήτημα της συγκεντρωτικής εξουσίας, ωστόσο, η γωνιά του προέδρου υποστηρίζει ότι το ισχυρό στυλ ηγεσίας του είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο είναι καλά εξοπλισμένος για να αντιμετωπίσει τέτοιες καταστροφές.
«Οι κρίσεις που έχει βιώσει η ανθρωπότητα – όπως η πανδημία, ο πόλεμος, τα οικονομικά, η έλλειψη τροφίμων – κατέδειξαν και πάλι τη σημασία της ισχυρής και σταθερής πολιτικής ηγεσίας», δήλωσε στο POLITICO ο Φαχρετίν Αλτούν, διευθυντής επικοινωνίας του Ερντογάν.
Επισημαίνοντας τη διεθνή εμβέλεια των φιλοδοξιών του Ερντογάν, ο Αλτούν πρόσθεσε ότι εάν ο πρόεδρος εξασφαλίσει την επανεκλογή του, η χώρα δεν θα επιδιώξει απλώς να ενεργήσει ως «σταθεροποιητική, αποτελεσματική περιφερειακή δύναμη», αλλά ως «ισχυρός παγκόσμιος παράγοντας» με δική της εξωτερική πολιτική και λύσεις ασφαλείας.
Εκλογική μηχανή
Η τεράστια καταστροφή έχει τραυματίσει εκατομμύρια Τούρκους και αυτό θα επιτείνει τις προκλήσεις που ήδη αντιμετώπιζε ο Ερντογάν φέτος, κυρίως λόγω των οικονομικών δυσκολιών της Τουρκίας, όπως ο πληθωρισμός και το εμπορικό έλλειμμα ρεκόρ. Ο Ερντογάν, ένας ανορθόδοξος οικονομολόγος, θεωρείται ότι έριξε λάδι στη φωτιά της αύξησης των τιμών μειώνοντας τα επιτόκια.
Η διχασμένη αντιπολίτευση της χώρας έχει τελικά ενωθεί γύρω από έναν και μόνο υποψήφιο, τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, που μιλάει τόσο ήπια όσο ο Ερντογάν είναι θρασύς. Και είναι κρίσιμο ότι το φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα δήλωσε επίσης ότι δεν θα κατεβάσει υποψήφιο, επιτρέποντας ένα ακόμη πιο ενιαίο ψηφοδέλτιο κατά του Ερντογάν.
Η αντιπολίτευση αισθάνεται ότι δεν είχε ποτέ τέτοια δυναμική. Όμως, η πλευρά του Ερντογάν υποστηρίζει ότι οι εκτεταμένες ιδιωτικές δημοσκοπήσεις του προέδρου λένε μια διαφορετική ιστορία. Όπως αναφέρουν, όταν οι άνθρωποι ερωτώνται ποιος πιστεύουν ότι θα κερδίσει τις εκλογές, πάνω από το 50% απαντά Ερντογάν.
«Ο Ερντογάν είναι μια εκλογική μηχανή», παραδέχεται αξιωματούχος του CHP που εξηγεί: «Δεν θεωρούμε τις εκλογές δεδομένες . Πρέπει να γνωρίζουμε πώς θα οργανωθούν οι κάλπες και οι κατάλογοι ψηφοφόρων από τη σεισμόπληκτη περιοχή».
Η διεξαγωγή των εκλογών τόσο σύντομα μετά από μια τέτοια καταστροφή και σε περιοχή που παραμένει σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης από τον Ερντογάν, αποτελεί μια τεράστια υλικοτεχνική πρόκληση και μια πιθανή απειλή για μια δίκαιη και διαφανή αναμέτρηση.
Ο επίσημος απολογισμός των νεκρών από τον σεισμό υπολείπεται ακόμη ενδεχομένως κατά χιλιάδες. Η διαδικασία ανεύρεσης πτωμάτων κάτω από τα ερείπια προχωρά πολύ αργά. Πολλοί άστεγοι έχουν καταφύγει σε άλλα σημεία της χώρας, ενώ άλλοι προσπαθούν να προστατευτούν σε σκηνές. Αυτές οι ασάφειες, σχετικά με το ποιος βρίσκεται πού και πού ψηφίζει, αποτελούν πιθανό πλεονέκτημα για τον πρόεδρο.
Οι αντίπαλοι έχουν επίσης υποθέσει ότι η κυβέρνηση του Ερντογάν θα μπορούσε να χειραγωγήσει περίπου το 5% των ψήφων, ιδιαίτερα σε τέτοιες συνθήκες, αν και το ΑΚΡ πάντα απέρριπτε οργισμένα τέτοιους υπαινιγμούς.
«Η ασφάλεια της ψηφοφορίας είναι το κύριο ζήτημα», δήλωσε ένας πολιτικός ερευνητής που ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. «Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δεν ανταγωνίζεται μόνο τον Ερντογάν, αλλά και τον κρατικό μηχανισμό ασφαλείας, το δικαστικό σύστημα και τον οικονομικό μηχανισμό που βρίσκεται υπό τον έλεγχό του».
Περιφερειακός παράγοντας
Οι γραμμές μάχης των εκλογών έχουν χαραχθεί με σαφήνεια: Ο Ερντογάν θα υποστηρίξει ότι είναι σε μοναδική θέση να βοηθήσει την Τουρκία να ξεπεράσει την καταστροφή. Οι αντίπαλοί του θα του χρεώσουν τα περισσότερα από τα σημερινά προβλήματα της χώρας. Έτσι, εάν ο Ερντογάν θριαμβεύσει, η εσωτερική ατζέντα φαίνεται επίσης ξεκάθαρη, τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια: Η ανακούφιση από τον σεισμό και το γιγαντιαίο έργο της ανοικοδόμησης θα κυριαρχήσουν στα πρωτοσέλιδα, ακόμη και όταν οι επικριτές του Ερντογάν ισχυρίζονται ότι χρησιμοποιεί την εξουσία του στο κράτος για να περιορίσει την πολιτική συζήτηση.
Για τον υπόλοιπο κόσμο, το επίκεντρο θα είναι η εξωτερική πολιτική, ακριβώς όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζει να καταδεικνύει πόσο σημαντικός στρατηγικός παίκτης είναι η Τουρκία, δεδομένου του ρόλου της, για παράδειγμα, στη διαμεσολάβηση για συμφωνίες σιτηρών μεταξύ Κιέβου και Μόσχας.
Παράλληλα, η Σουηδία περιμένει τη σύμφωνη γνώμη του Ερντογάν για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Το θέμα είναι ιδιαίτερα δύσκολο, λόγω των διαφορών με την Τουρκία.
Προφανώς, μετά από τόσα χρόνια Ερντογάν, η Τουρκία έχει συνηθίσει να τραβάει το βάρος της ως ανεξάρτητος παράγοντας και παρά τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ, είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας υποτακτικός ακόλουθος μιας συμμαχίας υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Μέσα σε 20 χρόνια, φέραμε την Τουρκία σε ένα κρίσιμο σημείο», δήλωσε πρώην υπουργός και νυν επικεφαλής του AKP στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του τουρκικού κοινοβουλίου. «Το γεγονός ότι σήμερα ζητείται η γνώμη μας για τη Μέση Ανατολή, το Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Ρωσία δείχνει ότι η Τουρκία βρίσκεται στο επίκεντρο».
Η Τουρκία, πρόσθεσε, θα συνεχίσει να είναι ανεξάρτητος περιφερειακός παράγοντας και φορέας λήψης αποφάσεων, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών. Πολλά απ’ αυτά, αποτελούν κληρονομιά του Ερντογάν.
Καθώς ο ίδιος ο πρόεδρος προετοιμάζεται για τις πιο δύσκολες εκλογές της θητείας του στην εξουσία, η αίσθηση ότι έχει μεταμορφώσει την Τουρκία είναι εξίσου ισχυρή με τα μηνύματα ότι αυτή τη φορά δίνει μάχη για την επιβίωσή του.
Η μάχη είναι δύσκολη, οι πιθανότητες ίσως να είναι λίγο περισσότερες από μια ζαριά. Και παρόλο που οι πολιτικές ικανότητες του Ερντογάν έχουν φθαρεί κατά τη διάρκεια των δύο δεκαετιών στην εξουσία, η μηχανή του ΑΚΡ διατηρεί την πίστη της.
«Παρακολουθεί την όλη κατάσταση με ψυχραιμία», δήλωσε ο ανώτερος γνώστης των τεκταινόμενων στο ΑΚΡ, προτού κάνει μια μάλλον αναπάντεχη θρησκευτική σύγκριση: «Είναι σαν βράχος, όπως ο Άγιος Πέτρος στη Ρώμη».
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
