Η διαμεσολάβηση της Κίνας για την επανεκκίνηση των διπλωματικών επαφών ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία και το Ιράν την περασμένη εβδομάδα αιφνιδίασε την Ουάσιγκτον. Έγινε εμφανές πως το Πεκίνο κινείται πια στρατηγικά για να αποκτήσει μεγαλύτερο ρόλο στη Μέση Ανατολή πέραν της οικονομικής επίδρασης που ήδη ασκεί εκεί. Οι κινεζικές δαπάνες έχουν διογκωθεί από το 3% των πετρελαϊκών εξαγωγών της Μέσης Ανατολής σε πάνω από το 30% κατά τη διάρκεια της τελευταίας 30ετίας. Η Κίνα είναι, ειδικότερα, ο μεγαλύτερος αγοραστής μαύρου χρυσού από τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν.
Ο νέος ρόλος της Κίνας, ο οποίος υπερβαίνει τα αυστηρά όρια ενός πολύτιμου εμπορικού εταίρου, φαίνεται να είναι ευπρόσδεκτος από τους κυβερνώντες των δυο χωρών. Παρεμβαίνοντας για την αποκατάσταση των επαφών μεταξύ Τεχεράνης και Ριάντ, οι οποίες είχαν παγώσει επί μια επταετία, η Κίνα διευρύνει τη σφαίρα της επιρροής της σε μια μεγάλη αρτηρία του παγκόσμιου γεωπολιτικού χάρτη που βρίσκεται κοντά στη Δύση. Ο Ραχίν Σαφάβι, στρατιωτικός σύμβουλος του θρησκευτικού ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε πως η συμφωνία αυτή αποτελεί έναν «πολιτικό σεισμό και τον επίλογο της ηγεμονίας των ΗΠΑ στην περιοχή», σύμφωνα με τους Financial Times.
Το Ριάντ, την ίδια ώρα, είδε μια καλή ευκαιρία στην Κίνα. Το Ιράν έχει μεγαλύτερα κίνητρα να θέσει σε εφαρμογή μια συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία λόγω του Πεκίνου. Το 2021, η Τεχεράνη υπέγραψε συμφωνία για την αποπεράτωση κινεζικών επενδύσεων έως και 400 δισ. δολαρίων εντός 25ετίας.
Δύσκολες οι επαφές των ΗΠΑ με το Ιράν
Πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν πως η επίδραση των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή συρρικνώθηκε από τους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Επίσης επί προεδρίας Τραμπ, οι ΗΠΑ αποχώρησαν αιφνίδια από τη πυρηνική συμφωνία με το Ιράν και επανάφεραν τις κυρώσεις εις βάρος του καθεστώτος της Τεχεράνης. Έκτοτε οι σχέσεις μεταξύ των δυο πλευρών δεν έχουν αποκατασταθεί αν και πραγματοποιούνται επαφές από τότε που ο Τζο Μπάιντεν ανέλαβε τα ηνία του Λευκού Οίκου. Επίσης το Ιράν έχει μπει στο στόχαστρο της Δύσης επειδή μη επανδρωμένα αεροσκάφη του (drones) έχουν χρησιμοποιηθεί από το ρωσικό στρατό στο πολεμικό μέτωπο της Ουκρανίας. Ούτε οι σχέσεις Ουάσιγκτον-Ριάντ είναι ομαλές. Η Σαουδική Αραβία δεν έχει ανταποκριθεί μέχρι σήμερα στις εκκλήσεις των ΗΠΑ για ουσιαστική αύξηση της ημερήσιας παραγωγής από τον ΟΠΕΚ+, όπου η Σαουδική Αραβία με τη Ρωσία είναι τα ισχυρότερα μέλη.
Λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση του Μασάντ μπιν Μοχάμεντ Αλ Άιμπιν, γραμματέα του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Σαουδικής Αραβίας, με τον Ιρανό ομόλογό του Αλί Σαμκχάνι, ο Ουάνγκ Γι, ανώτατος αξιωματούχος της Κίνας, είπε πως η χώρα του θα πρέπει να συμμετάσχει στην «παγκόσμια διακυβέρνηση» και να «στηρίξει τη σταθερότητα και την θετική ενέργεια στην παγκόσμια ειρήνη». Στον αντίποδα, οι ΗΠΑ μαζί με τη Βρετανία και την Αυστραλία ανήγγειλαν αυτήν την εβδομάδα σχέδια για την παράδοση πυρηνοκίνητων υποβρυχίων στην Καμπέρα έως τις αρχές του 2030. Απώτερος στόχος είναι να αντιμετωπισθούν οι φιλοδοξίες της Κίνας στον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό.
Είναι ξεκάθαρο πως εδώ και έναν χρόνο έχουν γίνει εντονότερες οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των ισχυρών κρατών του ανεπτυγμένου και του αναπτυσσόμενου κόσμου. Πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν πως δεν συμμερίζονται όλες οι χώρες τις ανησυχίες της Δύσης για το καθεστώς του Κρεμλίνου και τις επιπτώσεις της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Ούτε η Κίνα, ούτε η Ινδία έχουν καταδικάσει δημόσια τον πόλεμο που έχει κηρύξει η Μόσχα στο Κίεβο, γεγονός που έχει προκαλέσει μια πόλωση μεταξύ ισχυρών χωρών και έχει πυροδοτήσει ανακατατάξεις στη γεωπολιτική σκακιέρα. «Οι χώρες της Μέσης Ανατολής ελπίζουν όλο και πιο πολύ πως η Κίνα θα ξεπεράσει τα όρια της οικονομικής ανάμειξής της και θα βοηθήσει σε θέματα ασφάλειας», γράφει ο Φαν Χόνγκντα, καθηγητής στο Ινστιτούτο Σπουδών της Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Διεθνών Σπουδών της Σαγκάης.
