Την ώρα που οι διασώστες δίνουν για ένα ακόμη 24ωρο μία άνιση μάχη με τον χρόνο για να σώσουν όσους περισσότερους εγκλωβισμένους μπορούν, ο θυμός προς το πρόσωπο του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γιγαντώνεται.
Οι Τούρκοι δείχνουν φανερά δυσαρεστημένοι από τον τρόπο που ο Ερντογάν διαχειρίζεται την ανθρωπιστική κρίση που ξέσπασε στη χώρα του.
Ο σεισμός των 7,8 βαθμών της Δευτέρας και οι εκατοντάδες μετασεισμοί που ακολούθησαν, είναι ιστορικής κλίμακας και θα ήταν δύσκολο να τους διαχειριστεί ακόμη και η καλύτερα προετοιμασμένη κυβέρνηση. Όμως η τουρκική κυβέρνηση έχει δεχθεί ιδιαίτερα έντονη κριτική και βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με τη λαϊκή κατακραυγή.
Συντρίμια από τον σεισμό στην Τουρκία ©EPA/NECATI SAVAS
Η αποκάλυψη για τους φόρους σεισμού: «Πού είναι τα λεφτά;»
Μετά από τον καταστροφικό σεισμό στη βορειοδυτική Τουρκία, ο οποίος στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 18.000 ανθρώπους το 1999, η κυβέρνηση επέβαλε τον φόρο σεισμού, ο οποίος θα αποσκοπούσε στο να δημιουργηθεί ένα ταμείο δισεκατομμυρίων για την άμεση πρόληψη σε περίπτωση νέων καταστροφών και την άμεση ανακούφιση των πολιτών.
«Λαδώνουν τις παλάμες των “κολλητών τους” με φόρους για τους σεισμούς», επιμένει ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. «Πού είναι αυτά τα λεφτά; Έφυγαν!» φωνάζει.
Έπειτα από υπολογισμούς, τόσο από αναλυτές, όσο και από πολιτικούς αντιπάλους του Ερντογάν, οι φόροι που έχουν συγκεντρωθεί εδώ και πάνω από 20 χρόνια φτάνουν τις 88 δισ. τουρκικές λίρες (περίπου 4,6 δισ. δολάρια). Και ενώ όλο και περισσότεροι πολιτικοί, φορείς, αλλά και Τούρκοι πολίτες απαιτούν να διοχετευτεί το σημαντικό αυτό ποσό το συντομότερο, η κυβέρνηση τηρεί σιγή ιχθύος και δεν έχει αφήσει να διαρρεύσει η παραμικρή πληροφορία για το πού βρίσκονται αυτά τα χρήματα.
Για πολλούς, δεν είναι απλώς η «πλήρης ανικανότητα» όσον αφορά την ετοιμότητα από την πλευρά της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση του σεισμού. «Ο συγκεντρωτισμός της κυβέρνησης Ερντογάν καθιστά επίσης σχεδόν αδύνατο για την αυτοδιοίκηση, άλλους οργανισμούς, αλλά και τους ίδιους τους πολίτες να βοηθήσουν πραγματικά, κάνοντας την κατάσταση χειρότερη» υποστηρίζουν αναλυτές.
Ο σεισμός δοκιμάζει τη δυναμική του Ερντογάν ενόψει εκλογών
Η κυβέρνηση, για τους αναλυτές, φαίνεται να είναι κι εκείνη ένα από τα θύματα κάτω από τα ερείπια αυτού του σεισμού.
Περισσότερα από 13 εκατομμύρια ή το 15% των 85 εκατ. κατοίκων της Τουρκίας έχουν επηρεαστεί από την καταστροφή, με τον Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) να αντιμετωπίζουν κατηγορίες από επιζώντες του σεισμού ότι η ανταπόκριση της κυβέρνησης ήταν αργή και άνιση. Αυτή η άποψη κυριαρχεί ιδιαίτερα σε περιοχές πολιτικά πιστές στα κόμματα της αντιπολίτευσης. «Πού είναι το κράτος;» φώναξε η εφημερίδα Karar.
«Η κυβέρνηση δεν έχει προετοιμαστεί για σεισμό εδώ και 20 χρόνια», είπε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτης του αντιπολιτευόμενου Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, σε ένα βίντεο. «Αν υπάρχει ένας υπεύθυνος για αυτό, αυτός είναι ο Ερντογάν».
Λίγο πριν τις εκλογές, ο Ερντογάν υπόσχεται παροχές στους σεισμόπληκτους για να «απαλύνει τον πόνο τους». «Ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η αποτίμηση των ζημιών, σε αυτήν την μεταβατική περίοδο θα δώσουμε στους πολίτες μας 10.000 λίρες. Με αυτήν την στήριξη θέλουμε να απαλύνουμε κατά τι τα προβλήματά τους», ανέφερε ο Τούρκος πρόεδρος.
Kilis | Deprem Bölgesi Basın Açıklamasıhttps://t.co/WCJqGsK5jO
— Recep Tayyip Erdoğan (@RTErdogan) February 9, 2023
Η οικονομική ενίσχυση που τάζει ο Ερντογάν δεν φαίνεται να πείθει τους πολίτες, αφού με την υποτιμημένη τουρκική λίρα, οι 10.000 που υπόσχεται ισοδυναμούν σε λιγότερα από 500 ευρώ. Οι πολίτες όμως είναι κυρίως εξοργισμένοι με την έλλειψη αντανακλαστικών απόκρισης του κρατικού μηχανισμού τις πρώτες κρίσιμες ώρες και ημέρες.
Η δημοτικότητα του προέδρου παραπαίει εδώ και καιρό, πολύ πριν χτυπήσει ο φονικός σεισμός, καθώς η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρή κρίση κόστους διαβίωσης, η οποία, σύμφωνα με οικονομολόγους, έχει αναζωπυρωθεί από αντισυμβατικές οικονομικές πολιτικές που ακολουθεί η κυβέρνησή και η κεντρική τράπεζα.
Πολιτικοί αναλυτές εξέφρασαν ανάμεικτες απόψεις για το αν τα ταραχώδη γεγονότα θα πλήξουν ή θα βελτιώσουν τις εκλογικές προοπτικές του Ερντογάν.
«Δεδομένου του μεγέθους της καταστροφής, η απάντηση ήταν γρήγορη και ισχυρή», δήλωσε ο Εμρέ Πεκέρ, διευθυντής στο δυναμικό εμπειρογνωμόνων του Eurasia Group στους FT. «Αν ο Ερντογάν διατηρήσει τους ίδιους ρυθμούς, τότε θα επωφεληθεί από τον σεισμό στις εκλογές»
Από την άλλη ο Σελίμ Κόρου, αναλυτής του Tepav, αντέτεινε ότι «οι Τούρκοι είναι δυστυχισμένοι. Το εκλογικό κοινό τείνει να ψηφίζει για αλλαγή όταν είναι δυστυχισμένο», επικαλούμενος τόσο τον σεισμό όσο και τον πληθωρισμό.
Στην ίδια λογική, ο πολιτικός αναλυτής του Teneo, Βολφάνγκο Πίκολι, υπογραμμίζει στους FT ότι «η προσπάθεια του Ερντογάν να κερδίσει πολιτικούς βαθμούς, αφότου πέθαναν χιλιάδες άνθρωποι δεν είναι σωστή».
Οι αναλυτές συμφωνούν ότι ο Ερντογάν θα κριθεί στις λεπτομέρειες και έπειτα από συγκρίσεις με την απάντηση στο σεισμό του 1999 που σκότωσε 17.000 ανθρώπους. Η κυβέρνηση τότε επικρίθηκε ευρέως για την απόρριψη της διεθνούς βοήθειας. Αντιθέτως, ο Ερντογάν έχει δείξει «ισχυρή, ορατή και σχετικά διαφανή ηγεσία, και γρήγορη εκμετάλλευση όλων των διαθέσιμων πόρων. Δεν το έκανε “θέμα υπερηφάνειας” και αμέσως δέχτηκε και διευκόλυνε τη διεθνή βοήθεια», δήλωσε ο Πεκέρ, δείχνοντας «καλύτερο συντονισμό» από ότι το 1999.
Ωστόσο, σε μια υπενθύμιση της σημασίας της αντίδρασης του Ερντογάν ενόψει της ψηφοφορίας, ο Πίκολι προειδοποίησε ότι τα όποια λάθη «θα είναι επιζήμια».
