THEPOWERGAME
Στα πλαίσια του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επανέθεσε την πρόθεση για ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Κυριαρχίας, για την ενίσχυση της βιομηχανίας της ΕΕ, απέναντι στις επιδοτήσεις από ΗΠΑ και Κίνα, υπονοώντας και την αποτροπή του ελέγχου της ευρωπαϊκής αγοράς από την κινεζική διείσδυση. Όμως η διείσδυση αυτή έχει πραγματωθεί σε βάθος δεκαετιών και πλέον είναι τεράστια, παρότι το Πεκίνο έχει επιβραδύνει τους ρυθμούς της διείσδυσης αυτής -αλλά και αλλάξει τους τρόπους με τους οποίους αυτή πραγματώνεται.
Η στάση της ΕΕ επιχειρεί, ωστόσο, μέσω συμβιβασμών να φέρει μία ισορροπία στον βαθμό ελέγχου ιδίως στρατηγικών υποδομών δημοσίου συμφέροντος. Ήδη στις 26 Οκτωβρίου, το γερμανικό υπουργικό συμβούλιο κατέληξε σε συμβιβασμό για την εξαγορά μεριδίου του ενός από τα τέσσερα τέρμιναλ κοντέινερ, Tellerort, στο λιμάνι του Αμβούργου, από την COSCO, περιορίζοντας το ποσοστό αυτής από 35% σε λιγότερο από 25%. Προηγήθηκε μία μακρά διαδικασία διαπραγμάτευσης, που ξεκίνησε πριν από την επίσκεψη του Όλαφ Σολτς στο Πεκίνο (η Κίνα είναι και ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας) μετά την επανεκλογή του Σι Τζινπινγκ ως ΓΓ του ΚΚ Κίνας, όταν ο Γερμανός καγκελάριος συμφώνησε προκαταβολικά στην επένδυση αψηφώντας τις ενστάσεις υπουργών του, της Κομισιόν και Ευρωπαίων εταίρων. Είχε προηγηθεί, τον Οκτώβριο, και η προειδοποίηση από τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Τζοζέπ Μπορέλ, πως η ΕΕ πρέπει να αναγνωρίσει την Κίνα ως οικονομικό ανταγωνιστή και να περιορίσει την διείσδυσή της στην ευρωπαϊκή αγορά.
Σύμφωνα όμως με το Rhodium Group, το διάστημα 2000-2018, το Πεκίνο πραγματοποίησε Άμεσες Ξένες Επενδύσεις σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες που ανέρχονται σε 127,4 δισ. δολάρια, ενώ με βάση στοιχεία της ΕΥ, τη διετία 2020-21, οι κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη έφτασαν τα 18,5 δισ. δολάρια.
800 καίριες επενδύσεις από το 2010
Σε ποιο βαθμό όμως και σε ποιους τομείς ο «Κόκκινος Δράκος» ελέγχει υποδομές, στρατηγικά πρότζεκτ, τομείς αιχμής για τις ευρωπαϊκές οικονομίες (μεταφορικές υποδομές, τεχνολογικό εξοπλισμό, πρώτες ύλες, μικροτσίπ, μπαταρίες και ενέργεια) και την ΕΕ συνολικά; Το ραντάρ της διαδραστικής πλατφόρμας οικονομικών δεδομένων Datenna, που επικεντρώνεται στην Κίνα, με έδρα στο Άιντχοφεν, καταγράφει ανάλογα με το βαθμό άμεσου ή έμμεσου ελέγχου από το κινεζικό κράτος αλλά και προβολής της εξαγοράς από τα ΜΜΕ, 800 κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη από το 2010 μέχρι σήμερα.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της Datenna, η Κίνα επενδύει όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια μέσω κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών, κάτι που δυσχεραίνει τη συγκέντρωση των σχετικών στοιχείων. Η ολλανδική εταιρεία εκτιμά ωστόσο πως περίπου το 40% σε 650 κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη, το διάστημα 2010-2020, είχαν «υψηλή ή μέτρια συμμετοχή κρατικών ή ελεγχόμενων από το κράτος, κινεζικών εταιρειών». Σύμφωνα με την MERICS, το 2021 τα επίπεδα κινεζικών επενδύσεων μέσω venture capital στην Ευρώπη υπερδιπλασιάστηκαν σε 1,2 δισ. ευρώ, παρότι παραμένουν σημαντικά χαμηλότερα από τα 2,9 δισ. ευρώ των αντίστοιχων επενδύσεων στις ΗΠΑ το ίδιο έτος.
Ταυτόχρονα, όπως αναφέρει το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) της Ουάσινγκτον, το 2019 το Πεκίνο είχε πριμοδοτήσει τις κινεζικές εταιρείες -μέσω άμεσων επιδοτήσεων, χαμηλότοκου δανεισμού, φορολογικών ελαφρύνσεων και κεφαλαίων από κρατικά επενδυτικά κεφάλαια- με ένα ποσό μεταξύ 248-407 δισ. δολαρίων (ανάλογα και με τον υπολογισμό της συναλλαγματικής ισοτιμίας). Το ποσό ανέρχεται στο 1,73% του κινεζικού ΑΕΠ για εκείνο το έτος, ποσοστό πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο συνολικά επτά χωρών που έθεσε στο μικροσκόπιο το κέντρο.
Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις
Συνολικά από το 2000 ως το 2018, η Κίνα είχε επενδύσει μέσω άμεσων ξένων επενδύσεων (FDI), 49,9 δισ. ευρώ στο Ηνωμένο Βασίλειο, 22,1 δισ. ευρώ στη Γερμανία, 15,3 δισ. ευρώ στην Ιταλία, 14,3 δισ. ευρώ στη Γαλλία, 7,3 δισ. ευρώ στην Φινλανδία – συνολικά 127,4 δισ. δολάρια γι’ αυτές τις πέντε χώρες.
Τον Σεπτέμβριο του 2018, έπειτα από αίτημα της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, η Κομισιόν εισήγαγε νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία για ένα ενιαίο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τον έλεγχο των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, ιδιαίτερα σε υποδομές που αφορούν την ασφάλεια, τις υποδομές, τις τεχνολογίες αιχμής και τις ευαίσθητες πληροφορίες.
Οι κινεζικές επενδύσεις μειώθηκαν το διάστημα 2016-2020, εν μέρει και εξαιτίας των πιέσεων προς την ΕΕ από τον Ντόναλντ Τραμπ να περιορίσει την εξάρτηση από την Κίνα. Ωστόσο, το 2021, είχαν επανέλθει στα 10,6 δισ. δολάρια, καταγράφοντας άνοδο 17% σε σχέση με συνολικά 7,9 δισ. δολάρια το 2020, σύμφωνα με την συμβουλευτική EY. Συνολικά τη διετία 2020-21, το ποσό ανήλθε σε 18,5 δισ. δολάρια.
Ο αριθμός των κινεζικών εξαγορών το 2021 ανήλθαν σε 36 για τη Βρετανία, 35 για τη Γερμανία, 13 για την Ολλανδία, 17 για τη Γαλλία, 10 για την Ιταλία, 9 για την Ελβετία κλπ. Το 2021 ήταν άλλωστε η χρονιά της εξαγοράς έναντι 3,7 δισ. ευρώ της Philips, με έδρα στην Ολλανδία, από την εταιρεία ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων Hillhouse Capital, με έδρα το Χονγκ Κονγκ.
Ο έλεγχος στα λιμάνια και τα αεροδρόμια
Αναμφισβήτητα η «ναυαρχίδα» της κινεζικής διείσδυσης ήταν η απόκτηση ποσοστών σε μεγάλα ευρωπαϊκά λιμάνια, με στόχο την υλοποίηση του κινεζικού οράματος «Μία ζώνη, ένας Δρόμος» (ο κινεζικός «Δρόμος του Μεταξιού») κυρίως μέσω της εμβληματικής απόκτησης ποσοστού 67% των μετοχών του ΟΛΠ στο λιμάνι του Πειραιά από την COSCO.
Πέρα από το λιμάνι του Πειραιά, ο έλεγχος των ευρωπαϊκών λιμανιών από την COSCO επεκτάθηκε στο Ρότερνταμ, το Ζέεμπρουγκε και την Αμβέρσα, το Μπιλμπάο και τη Βαλένθια, τη Γένοβα και προσεχώς, το Αμβούργο. Ο σχεδιασμός ακολούθησε τη φιλοδοξία του Πεκίνου για την αναβίωση του δρόμου του Μεταξιού («Μία Ζώνη, ένας Δρόμος») και την εμπορική διασύνδεση με την Ευρώπη, αλλά και την απόκτηση ελέγχου και επιρροής, δια ξηράς και δια θαλάσσης, όπως δείχνει και σχετικός χάρτης από το Ινστιτούτο Bruegel.
Παρ’ όλα αυτά, οι επενδύσεις υποδομών σε λιμάνια, δεν ήταν οι μόνες επενδύσεις στον τομέα των μεταφορών. Ενδεικτικά, το Πεκίνο απέκτησε τον έλεγχο του 9,5% του Αεροδρομίου Χίθροου στο Λονδίνο το 2013, του 49,9% του αεροδρομίου της Τουλούζ στη Γαλλία, και του 82,5% του γερμανικού αεροδρομίου Hahn στη Φραγκφούρτη. Αντίστοιχες βλέψεις είχε και στην ανατολική Ευρώπη, αποκτώντας τον έλεγχο στα αεροδρόμια των Τιράνων στην Αλβανία και της Λιουμπλιάνα στη Σλοβενία, ενώ η κατασκευαστική Beijing Construction Engineering Group (BCEG) έχει αναλάβει επένδυση 800 εκατομμυρίων λιρών Αγγλίας για την ανάπλαση του αεροδρομίου του Μάντσεστερ, που είναι και το δεύτερο μεγαλύτερο στη Βρετανία.
Παράλληλα, το Πεκίνο επιδιώκει ενεργά τη συμμετοχή του σε νέες τεχνολογίες και brands παγκόσμιας απήχησης, πολλά από τα οποία έχουν έδρα στην Ευρώπη- με έμφαση στην αυτοκινητοβιομηχανία άλλα όχι μόνο. Μεταξύ άλλων:
-To 2010, η Ford πώλησε την Volvo Cars στην κινεζική Zhejiang Geely Holding Group. Η Geely, που ελέγχει πλήρως τη γραμμή παραγωγής ΙΧ της Volvo, έχει επιπλέον αποκτήσει το 8,2% του σκέλους των φορτηγών της εταιρείας.
-Το 2014, η Dongfeng Motor Group απέκτησε ποσοστό 13% του ομίλου PSA (της γαλλικής Peugeot), με τη γαλλική κυβέρνηση να ελέγχει επίσης ποσοστό 13%, στα πλαίσια του σχεδίου διάσωσης της εταιρείας. Το 2021, η PSA Group και η Fiat Chrysler Automobiles (FCA) συγχωνεύθηκαν στην Stellantis.
-Το 2015, η Fosun International απέκτησε το γαλλικό Club Med των πακέτων all-inclusive διακοπών για σχεδόν 1 δισ. δολάρια, που αποτελεί και το 80% της θυγατρικής της, Fosun Tourism, για την οποία ωστόσο, αναζητεί πλέον αγοραστή.
-Την ίδια χρονιά η China National Chemical Corp. (ChemChina) απέκτησε τον έλεγχο της ιταλικής Pirelli, την εταιρική δομή της οποίας δεσμεύθηκε να διατηρήσει μέχρι και φέτος.
-To 2019, ένα κονσόρτσιουμ με έδρα στο Λουξεμβούργο, και με τη συμμετοχή του κινεζικού γίγαντα Tencent, απέκτησε ποσοστό 81,4% της φινλανδικής εταιρείας gaming Supercell Oy, έναντι 10,2 δισ. δολάρια.
-Το 2021, η Hillhouse Capital εξαγόρασε την Philips, έναντι 3,7 δισ. ευρώ, μία συμφωνία που έκανε την Ολλανδία τον μεγαλύτερο επενδυτικό προορισμό της Κίνας για εκείνο το έτος.
Η κινεζική διείσδυση ανά χώρα
Η μεγάλη κινεζική διείσδυση ξεκίνησε το 2004, με την υπογραφή στρατηγικών συνεργασιών με τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες: τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Βρετανία και την Πορτογαλία (η τελευταία, αν και λιγότερο κραταιά, συνδέεται με την Κίνα μέσω της πρώην πορτογαλικής αποικίας του Μακάου. Όπως άλλωστε και η Βρετανία συνδέεται εμπορικά με την Κίνα, δια του Χονγκ Κονγκ). Ο επενδυτικός «πυρετός» της Κίνας έλαβε επιπλέον ώθηση μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008. Ενδεικτικά ανά χώρα:
-Στην Πορτογαλία, ο κινεζικός κρατικός όμιλος Three Gorges Corporation απέκτησε το 21% της ενεργειακής μονοπωλιακής, πλην χρεωμένης, Energias de Portugal (EdP) έναντι 2,7 δισ. ευρώ και η κρατική China State Grid απέκτησε έναντι 1,4 δισ. ευρώ ποσοστό 25% του εθνικού δικτύου διανομής ενέργειας Redes Energéticas Nacionais (REN). Η Fosun International της Σαγκάης εξαγόρασε το 80% του μεγαλύτερου ασφαλιστικού ομίλου της χώρας, Caixa Seguros Saúde έναντι ενός δισ. ευρώ το 2014, και τον όμιλο υγείας Espírito Santo Financial Group, που αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα, έναντι 460,5 εκατ. ευρώ. Η Huawei επένδυσε 10 εκατ. ευρώ σε ένα τεχνολογικό κέντρο και η Beijing Enterprises Water Group επένδυσε στην Veolia Água.
-Στη Γαλλία, οι κινεζικές επενδύσεις εκτείνονται σε ισχυρά brands στο χώρο της μόδας (Lanvin και Baccarat), στον ξενοδοχειακό τομέα και τον τουρισμό (Accor Hotels, Club Med), στον τομέα της κατασκευής μερών IX (Le Belier) και σε επενδύσεις σε ηλεκτρικό εξοπλισμό, τρόφιμα και οίνο, ποδοσφαιρικούς ομίλους κλπ.
-Στη Γερμανία, η κυβέρνηση Μέρκελ επιχείρησε (αλλά δεν κατάφερε) να αποτρέψει, εν έτει 2016, την πλήρη εξαγορά της εταιρείας ρομποτικής KuKa, από τον κινεζικό κολοσσό ηλεκτρικών συσκευών Midea. Έκτοτε, προχώρησε σε θεσμοθέτηση κυβερνητικού βέτο σε συγχωνεύσεις και εξαγορές που κρίνονται στρατηγικής σημασίας. Έτσι, το 2018, η κρατική κινεζική SGCC δεν πέτυχε να εξαγοράσει το 20% του διαχειριστή του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας 50Hertz, ενώ το Βερολίνο έβαλε φρένο και στην εξαγορά της βιομηχανίας Leifeld Metal Spinning. Μεταξύ των πιο γνωστών βιομηχανικών συγχωνεύσεων που προχώρησαν, εκείνη της Sany Group (όμιλος εκσκαφών) με τη βιομηχανία αντλιών και οικοδομικών υλικών Putzmeister.
-Η Ιταλία, το 2019 υπέγραψε προκαταρκτική συμφωνία με την Κίνα που την έκανε την πρώτη χώρα-μέλος της Ομάδας G7 που συμμετείχε στο σχέδιο «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος». Μεταξύ άλλων, ο ενεργειακός γίγαντας Eni υπέγραψε μνημόνιο MoU με την κινεζική Bank of China για παροχή πιστώσεων, τα λιμάνια της Τριέστης και της Γένοβας δύο συμφωνίες με την κινεζική κατασκευαστική CCCC και η μεταλλουργική Danieli, μία συμφωνία για να κατασκευάσει μία μονάδα παραγωγής αλουμινίου στην Κίνα, η οποία στη συνέχεια θα μεταφερθεί στο Αζερμπαϊτζάν.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
