Βροχή οι παραιτήσεις στην Τουρκία: μετά τον Ατίλα της Halkbank, o Σονμέζ

της Μυρτώς Μπούτση

Οι παραιτήσεις του καταδικασμένου -στις ΗΠΑ- πρώην τραπεζίτη της Halkbank, Μεχμέτ Χακάν Ατίλα από τη θέση του γενικού διευθυντή του Χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης και, τώρα, του Ζαφέρ Σονμέζ από τη θέση του ΔΣ του Κρατικού Επενδυτικού Ταμείου της Τουρκίας, ακολουθούν την απομάκρυνση από το υπουργείο Οικονομικών του γαμπρού του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ το Νοέμβριο για «λόγους υγείας».

Ο γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ανακοινώνει την παραίτησή του/ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η παραίτηση του Ζαφέρ Σονμέζ από τη θέση του CEO του κρατικού επενδυτικού ταμείου της Τουρκίας (στο οποίο προεδρεύει ο ίδιος ο Ερντογάν) και η αντικατάστασή του από τον Αρντά Ερμούτ, πρώην επικεφαλής του Γραφείου Επενδύσεων της Τουρκικής Προεδρίας, ανακοινώθηκαν νωρίς το πρωί.

Ο νέος διευθύνων σύμβουλος ήταν επίσης μέλος του δ.σ του ταμείου μέχρι το Νοέμβριο και μέλος του δ.σ. του εθνικού αερομεταφορέα της Τουρκίας, Turkish Airlines, από το 2019.

Στο τουρκικό Κρατικό Επενδυτικό Ταμείο ανήκουν -ή διαθέτει μετοχικό κεφάλαιο σε- 23 εταιρείες, μεταξύ αυτών η Ziraar Bank, η «αμαρτωλή» Halkbank και η VarifBank, το χρηματιστήριο Borsa Istanbul; οι Turkish Airlines, οι τηλεπικοινωνίες Turkcell και Turk Telekom και η εταιρεία φυσικού αερίου Botas.

Το σκάνδαλο της Halkbank

Μία μέρα νωρίτερα, τη Δευτέρα, παραιτήθηκε από την θέση του γενικού διευθυντή του Borsa Istanbul ο τραπεζίτης Μεχμέτ Χακάν Ατίλα, πέτρα του σκανδάλου της τράπεζας Halkbank.

Halkbank/ΑΠΕ-ΜΠΕ

Το διοικητικό συμβούλιο του Borsa Istanbul έκανε δεκτή την παραίτηση, χωρίς να την αιτιολογήσει.

Ο Ατίλα είχε καταδικασθεί από δικαστήριο στο Μανχάταν σε 32 μήνες φυλάκισης το 2018, για το ρόλο που διαδραμάτισε σε ένα σχέδιο για την παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων προς το Ιράν, την οποία είχε εκτίσει στις ΗΠΑ. Η τουρκική τράπεζα Halkbank, στην οποία είχε διατελέσει αναπληρωτής γενικός διευθυντής, βρίσκεται επίσης στο στόχαστρο των αμερικανικών διωκτικών αρχών με τις ίδιες κατηγορίες.

Ωστόσο, τον Οκτώβριο του 2019, ο τότε υπουργός Οικονομικών, γαμπρός του Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, τον είχε ορίσει γενικό διευθυντή του Χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης.

Στόχος των παραιτήσεων η αποκατάσταση των σχέσεων με τις ΗΠΑ

Σύμφωνα με τους αναλυτές, η απομάκρυνση του Ατίλα ήρθε σε μία στιγμή που ο πρόεδρος Ερντογάν επιδιώκει να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ, υπό το φως της εκλογής του νέου προέδρου, Τζο Μπάιντεν.

Ως γνωστόν, οι διμερείς σχέσεις έχουν χειροτερέψει αισθητά και εξαιτίας της αγοράς των ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400, αλλά και της αμερικανικής υποστήριξης προς τους Κούρδους αντάρτες της βόρειας Συρίας.

Άλλο σημείο τριβής αποτέλεσε και το γεγονός πως ο γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ και γενικότερα η τουρκική ηγεσία είχαν υποδεχθεί τον Μεχμέτ Χακάν Ατίλα ως ήρωα στην Τουρκία, μετά την αποφυλάκισή του από τις αμερικανικές φυλακές. Ο ίδιος ο Ερντογάν συνομίλησε τηλεφωνικά μαζί του, την ημέρα της άφιξής του στη χώρα.

Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει η Τουρκία, ούτε ο Ατίλα, ούτε η Halkbank έχουν διαδραματίζει ρόλο στην ιρανική προσπάθεια να αποφύγει τις αμερικανικές κυρώσεις. Στην υπόθεση πάντως εμπλέκεται προσωπικά και ο ίδιος ο Ερντογάν, ο οποίος σύμφωνα με δημοσιεύματα, φέρεται να μεσολάβησε προσωπικά περισσότερες από μία φορές, στον ίδιο τον Αμερικανό πρώην πρόεδρο, Ντόλαντ Τραμπ, για να μην διωχθεί ο Ατίλα.

Μετά το διορισμό του Ατίλα ως γενικού διευθυντή στο Χρηματιστήριο Κωνσταντινούπολης, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) έθεσε προς πώληση το 10% που κατείχε από το μετοχικό κεφάλαιο του Borsa Istanbul.

Το μετοχικό κεφάλαιο αγόρασε το ίδιο το Κρατικό Επενδυτικό Ταμείο της Τουρκίας, το οποίο στη συνέχεια μεταπώλησε σε κρατικό επενδυτικό fund του Κατάρ.