THEPOWERGAME
Αυτοκτόνησε πέφτοντας από το παράθυρο του ξενοδοχείου όπου παραθέριζε στην Ινδία, στις διακοπές των Χριστουγέννων. Ο 65χρονος «βασιλιάς του λουκάνικου», Πάβελ Αντόβ, μέλος του κόμματος του Βλαντίμιρ Πούτιν και βουλευτής στο τοπικό κοινοβούλιο του Όμπλαστ (περιφέρειας) του Βλαντίμιρ, με περιουσία περί τα 140 εκατ. δολάρια, σύμφωνα με το Forbes, δεν φαινόταν να έχει λόγους να αυτοκτονήσει.
Ο θάνατος του μεγιστάνα επήλθε δύο μέρες έπειτα από εκείνον ενός φίλου του, του Βλαντίμιρ Μπουντάνοβ, ο οποίος πέθανε από ανακοπή στο ίδιο ξενοδοχείο. Ο επικεφαλής του αστυνομικού γραφείου της ινδικής επαρχίας της Οντίσα, όπου εξακριβώθηκαν οι δύο θάνατοι, απέδωσε την αυτοκτονία του Αντόβ στη θλίψη για τον θάνατο του φίλου του, ενώ ο Ρώσος πρόξενος στην Καλκούτα, Αλεξέι Ιντάμκιν, δήλωσε πως δεν υπήρξε «εγκληματικό στοιχείο σε αυτά τα τραγικά περιστατικά». Όμως το καλοκαίρι ο Αντόφ είχε ασκήσει κριτική, σε μήνυμά του στο WhatsApp, στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (συγκεκριμένα χαρακτήρισε «τρομοκρατία» τον θάνατο ενός άνδρα και της 7χρονης κόρης του από βομβαρδισμό στο Κίεβο). Ο Αντόφ είχε εκ των υστέρων διαγράψει το μήνυμα, τονίζοντας πως είχε γίνει λάθος και πως υποστηρίζει την πολιτική του Πούτιν.
Όμως η αυτοκτονία δεν μπορεί παρά να θυμίσει την πτώση του προέδρου του ΔΣ του ρωσικού πετρελαϊκού γίγαντα Lukoil, του 67χρονου Ραβίλ Μαγκάνοφ, τον Σεπτέμβριο, από τον έκτο όροφο του Κεντρικού Κλινικού Νοσοκομείου της Μόσχας, όπου νοσηλευόταν. Κάτι το οποίο είχε επίσης χαρακτηριστεί αυτοκτονία. Ο Μαγκάνοφ είχε λάβει προ τριετίας βραβείο για τα επιτεύγματά του από τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Όμως τον Μάρτιο με ανακοίνωση είχε ταχθεί υπέρ του τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία (ενώ τον Απρίλιο και ο δισεκατομμυριούχος πρόεδρος της Lukoil, Βαγκίτ Αλεκπέροβ, παραιτήθηκε επειδή μπήκε στο στόχαστρο των δυτικών κυρώσεων).
Επίσης, στα μέσα Σεπτεμβρίου ο 39χρονος Ιβάν Πετσόριν, διευθύνων σύμβουλος της Εταιρείας Ανάπτυξης της Άπω Ανατολής και της Αρκτικής (ERDC), έπεσε στη θάλασσα από ταχύπλοο σκάφος, ενώ έπλεε στα ανοικτά των ακτών της νήσου Ρούσκι στη Θάλασσα της Ιαπωνίας. Λίγες μέρες νωρίτερα είχε συμμετάσχει στο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ, το οποίο φιλοξένησε ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν στο Βλαδιβοστόκ.
Κύμα αυτοκτονιών
Οι πολλαπλές «αυτοκτονίες» Ρώσων ολιγαρχών και στελεχών εταιρειών -οι περισσότεροι εξ αυτών σχετιζόμενοι με τον τομέα της ενέργειας και αρκετοί συγκεκριμένα με την Gazprom- από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία δύσκολα μπορούν να χαρακτηριστούν συμπτώσεις, επισημαίνει ο δυτικός Τύπος. Σύμφωνα με το Euronews, έξι από τους ολιγάρχες που αυτοκτόνησαν μέσα στους τελευταίους μήνες, τηρούσαν επίσης αντιπολεμική στάση. Αλλά σε κάποιες περιπτώσεις, η εξήγηση μπορεί να σχετίζεται επίσης με ενδοεταιρικά σκάνδαλα. Για παράδειγμα, ο 60χρονος Λεονίντ Σούλμαν, επικεφαλής του τμήματος μεταφορών της Gazprom Invest, επενδυτικού βραχίονα της Gazprom, που βρέθηκε νεκρός στην μπανιέρα εξοχικού στα περίχωρα της Αγ. Πετρούπολης, διερευνάτο επίσης σχετικά με την αναβάθμιση του στόλου οχημάτων της εταιρείας.
Σε τρείς περιπτώσεις, νεκρά βρέθηκαν κι άλλα μέλη της οικογένειας των αποβιωσάντων, με τις Αρχές να σπεύδουν να μιλήσουν για «οικογενειακές τραγωδίες». Αυτό συνέβη στην περίπτωση του Σεργκέι Προτοσένια, ανώτατου στελέχους της Novatek, δεύτερης μεγαλύτερης εταιρείας φυσικού αερίου στη Ρωσία. Στις 19 Απριλίου βρέθηκε απαγχονισμένος στην έπαυλή του στην Ισπανία, μαζί με τη γυναίκα και την έφηβη κόρη του, τις οποίες θεωρήθηκε πως σκότωσε με τσεκούρι, πριν αυτοκτονήσει. Ο γιος του, Φεντόρ, που γλίτωσε επειδή έτυχε να παραθερίζει με φίλους στη Γαλλία, αμφισβητεί έντονα την εκδοχή της αυτοκτονίας. Μία μέρα νωρίτερα, ο πρώην αντιπρόεδρος της Gazprombank, τραπεζικού βραχίονα της Gazprom, Βλαντισλάβ Αβάγιεφ, βρέθηκε επίσης νεκρός μαζί με τη 47χρονη σύζυγο και 13χρονη κόρη τους, με το σενάριο της δολοφονίας-αυτοκτονίας να παίζει επίσης στα ρωσικά ΜΜΕ.
«Νομίζω ότι κάτι γνώριζε και αποτελούσε κάποιου είδους ρίσκο», σχολίασε ο τέως υποδιευθυντής της Gazprombak, Ίγκορ Βολομπούγιεφ, ο οποίος έχει φύγει από τη Ρωσία και βρίσκεται στην Ουκρανία. «Η δουλειά του ήταν να ασχολείται με ιδιωτικές τραπεζικές υποθέσεις, με πελάτες VIP. Ήταν υπεύθυνος για μεγάλα χρηματικά ποσά. Άρα, γιατί να αυτοκτονήσει; Δεν το πιστεύω».
Έναν μήνα νωρίτερα, στις 23 Μαρτίου, ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος Βασίλι Μελνίκοφ της εταιρείας παροχής ιατρικού εξοπλισμού MedStom, που είχε πληγεί σκληρά από τις δυτικές κυρώσεις, η σύζυγος και οι δύο γιοι τους, 4 και 10 ετών, βρέθηκαν νεκροί με τραύματα από μαχαίρι.
Ο πόλεμος και η λίστα του θανάτου
Η λίστα με τις περίεργες «αυτοχειρίες» είναι μακρά και ξεκινά -αν εξαιρέσει κανείς την περίπτωση Σούλμαν- μαζί με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Στις 25 Φεβρουαρίου, ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής του τμήματος Οικονομικών της Gazprom, ο 61χρονος Αλεξάντερ Τιουλιάκοφ, βρέθηκε απαγχονισμένος στο γκαράζ του εξοχικού του, με σημείωμα αυτοχειρίας. Ένας γείτονας κατέθεσε στην αστυνομία πως μία μέρα νωρίτερα τρεις άνδρες είχαν ξυλοκοπήσει το θύμα. Στη συνέχεια, στις 28 Φεβρουαρίου, ο ουκρανικής καταγωγής Μιχαήλ Γουότφορντ (άλλαξε το όνομά του από Τολστόσεγια), βρέθηκε από τον κηπουρό του απαγχονισμένος στο γκαράζ του σπιτιού του, στο βρετανικό Σάρεϊ. Ο θάνατος του ολιγάρχη, που έκανε περιουσία στη Βρετανία μέσω της ενασχόλησής του με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, αλλά και τα ακίνητα, συνέπεσε με την ανακοίνωση του Μπόρις Τζόνσον ότι θα δημοσιεύσει τη λίστα με τους ολιγάρχες που θα υφίσταντο τις βρετανικές κυρώσεις, στην οποία περιλαμβανόταν και ο ίδιος.
Τον Μάιο, ο 45χρονος Βλαντίμιρ Λιακίσεβ, ιδιοκτήτης της αλυσίδας εστιατορίων Bratya Karavayevi, βρέθηκε νεκρός στο μπαλκόνι του 16ου ορόφου του κτιρίου όπου διέμενε, κατά πληροφορίες με πληγή από σφαίρα στο κεφάλι. Και ο ιδρυτής και CEO της Astra-Shipping, μιας εταιρείας που είχε πολλά συμβόλαια στην Αρκτική με την Gazprom, Γιούρι Βορόνοφ, ανακαλύφθηκε νεκρός στην πισίνα έπαυλής του στην επαρχία Λένινγκραντ, με μία σφαίρα στο κεφάλι και το όπλο δίπλα στο χέρι του. Τον ίδιο μήνα, ένα πρώην στέλεχος της Lukoil, ο Αλεξάντερ Σουμπότιν, βρήκε περίεργο θάνατο στο υπόγειο του σπιτιού ενός Τζαμαϊκανού σαμάνου, όπου φέρονταν να πραγματοποιούνται τελετές βουντού.
Οι περίεργοι θάνατοι δεν είναι ασυνήθιστοι στη Ρωσία του Πούτιν
Πριν από τον πόλεμο είχαν προηγηθεί ακόμη δύο ύποπτες «αυτοκτονίες». Τον Οκτώβριο της περασμένης χρονιάς ο δεύτερος γραμματέας της ρωσικής πρεσβείας στο Βερολίνο, Κίριλ Ζάλο, γιος του στρατηγού Αλεξέι Ζάλο, αναπληρωτή διευθυντή της Δεύτερης Υπηρεσίας των Μυστικών Υπηρεσιών FSB, έπεσε από το παράθυρο της πρεσβείας στο Βερολίνο. Η σορός του δεν δόθηκε στους ιατροδικαστές και μεταφέρθηκε εσπευσμένα στη Ρωσία. Και την τρίτη μέρα των Χριστουγέννων του 2021 ο ιδρυτής του υπερεθνικιστικού μπλογκ Sputnik and Pogrom, ο 35χρονος Γέγκορ Προσβίρνιν, έπεσε επίσης από το παράθυρό του διαμερίσματός του στο κέντρο της Μόσχας. Το μπλογκ του, αρχικά υπέρ του πολέμου, στη συνέχεια μεταστράφηκε, λέγοντας πως θα οδηγήσει τη Ρωσία σε εμφύλιο.
Πάντως, οι περίεργοι θάνατοι δεν είναι ασυνήθιστοι στη Ρωσία του Πούτιν. Το 2006 ο πρώην πράκτορας Αλεξάντερ Λιτβινένκο δολοφονήθηκε στο Λονδίνο με το ραδιενεργό ισότοπο πολώνιο 210. Το 2017 η αμερικανική εφημερίδα USA Today είχε δημοσιεύσει έρευνα, σύμφωνα με την οποία τουλάχιστον 38 ολιγάρχες της εποχής είχαν πεθάνει ή κηρύχθηκαν «αγνοούμενοι» σε χρονικό διάστημα τριών ετών. Το 2018 ο συνταγματάρχης ε.α. των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών Σεργκέι Σκριπάλ είχε δηλητηριαστεί με νευρολογικό παράγοντα, ενώ το 2020 ο αντιφρονών Αλεξέι Ναβάλνι δηλητηριάστηκε επίσης με τη νευροτοξική ουσία Νοβιτσόκ.