THEPOWERGAME
Όταν στα μέσα Ιουλίου ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επισκέφθηκε τη Σαουδική Αραβία, μία απουσία έγινε ιδιαίτερα αισθητή από την τελετή υποδοχής του. Εκείνη του μικρότερου αδελφού του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, Χαλίντ, τότε αναπληρωτή υπουργού Άμυνας του Βασιλείου και του ανθρώπου που είχε επισκεφθεί την Ουάσινγκτον το Μάιο και ηγηθεί των συνομιλιών με Αμερικανούς αξιωματούχους για την παράταση της εκεχειρίας στην Υεμένη. Ο Χαλίντ Μπιν Σαλμάν, ένας πρώην πιλότος F-15, θεωρείται ο πιο έμπιστος σύμβολος του πρίγκιπα, όμως ίσως ο 36χρονος Μοχάμεντ δεν θα ήθελε να προβληθεί υπερβολικά στο προσκήνιο. Η πρόσφατη ιστορία του Βασιλείου έχει δείξει άλλωστε πως οι συγγενικοί δεσμοί δεν εμποδίζουν τους ισχυρούς -και συγκεκριμένα τον Πρίγκιπα Διάδοχο- να απομονώσουν, να αποδυναμώσουν -ακόμη και, σύμφωνα με πληροφορίες- να βασανίσουν, όσους στέκονται εμπόδιο στα σχέδια διαδοχής.
Στις 27 Σεπτεμβρίου, με Βασιλικό Διάταγμα, ο πρίγκιπας διάδοχος ορίστηκε πρωθυπουργός του Βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας από τον πατέρα του, Βασιλιά Σαλμάν. Πρόκειται για μία ασυνήθιστη απόφαση, καθώς είθισται ο Βασιλιάς να διατηρεί την πρωθυπουργία όσο παραμένει στην εξουσία. Με την ίδια απόφαση, ο Χαλίντ Μπιν Σαλμάν προβιβάστηκε από αναπληρωτής υπουργός Άμυνας σε υπουργό Άμυνας και ο άλλος αδελφός του πρίγκιπα διαδόχου, πρίγκιπας Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν, διατήρησε τη θέση του ως υπουργός ενέργειας.
Η δεξαμενή σκέψης The Washington Institute for Near East Policy εκτίμησε πως αυτό μπορεί να σηματοδοτεί την έναρξη διαδικασίας για να παραιτηθεί ο Βασιλιάς Σαλμάν από το θρόνο για χάρη του διαδόχου. Σύμφωνα με τον Guardian, μπορεί να βρίσκεται σε εξέλιξη ένα διαφορετικό σενάριο. Πρόσφατα προσέφυγε σε αμερικανικό δικαστήριο η αρραβωνιαστικιά του δολοφονηθέντος στην Τουρκία Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, Χατιτσέ Τσενγκίζ, η οποία αναζητεί δικαίωση για τη δολοφονία, σχετικά με την οποία οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες έχουν ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα πως τη διέταξε ο πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν.
Αμερικανός δικαστής έχει ζητήσει από τη διοίκηση Μπάιντεν να εξετάσει αν ο πρίγκιπας Διάδοχος καλύπτεται με ασυλία, με βάση τη σχετική αμερικανική νομοθεσία που προσφέρει αυτή την προστασία σε αρχηγούς κρατών. Η διοίκηση Μπάιντεν καθυστέρησε την απάντηση στο δικαστήριο, που επρόκειτο να δοθεί τον Ιούλιο, αρχικά για την 1η Αυγούστου και πλέον για αύριο 3 Οκτωβρίου.
Σύμφωνα με όσα λέει στη βρετανική εφημερίδα ο Αμπντουλάχ Αλαούντ, διευθυντής για τις χώρες του Κόλπου της οργάνωσης για την προστασία της δημοκρατίας Dawn, με έδρα την Ουάσινγκτον, ο οποίος ανήκει στη νομική ομάδα της προσφυγής για τον Κασόγκι, «φαίνεται πως συμβούλεψαν (τον πρίγκιπα Μοχάμεντ) να κάνει αυτή την κίνηση, πριν η διοίκηση Μπάιντεν δώσει την απάντησή της στις 3 Οκτωβρίου».
Σε κάθε περίπτωση, τίποτα δεν δείχνει να σταματά την άνοδο του υπερφιλόδοξου πρίγκιπα στην εξουσία. Ούτε καν η ίδια του η μητέρα.
Η μητέρα του σε κατ’ οίκον περιορισμό
Το 2017 ήταν μία χρονιά καθοριστική για τον Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Πρώτα, τον Ιούνιο, ο πατέρας του, Βασιλιάς Σαλμάν (που ανέλαβε την εξουσία το 2015) παράκαμψε τον ανιψιό του (και θείο του σημερινού πρίγκιπα διαδόχου) και τότε διάδοχο του θρόνου Μοχάμεντ μπιν Ναγιέφ και έχρισε το δικό του γιό, πρώτο στη γραμμή της διαδοχής.
Είχε προηγηθεί μία σταδιακή εκπαραθύρωση του Μοχάμεντ Μπιν Ναγιέφ, καθώς ο ανιψιός του έκανε μια σειρά από ταξίδια στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης και μιας συνάντησης, στον Λευκό Οίκο, με τον Ντόναλντ Τραμπ, η οποία έθεσε τη βάση για την επίσκεψη τον Μάιο του τότε Αμερικανού προέδρου στη Σαουδική Αραβία.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του NBC, το κρίσιμο εκείνο διάστημα και μέχρι να προωθηθεί στην εξουσία, ο 31χρονος τότε Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν είχε βάλει σε κατ’ οίκον περιορισμό την ίδια του τη μητέρα, προκειμένου να μην επηρεάσει αρνητικά -ασκώντας επίδραση στον Βασιλιά πατέρα του- την ανέλιξή του στην εξουσία. Φέρεται μάλιστα να εφεύρισκε διάφορες δικαιολογίες για να εξηγήσει την απουσία της, μεταξύ άλλων πως είχε μεταβεί για ιατρική θεραπεία στο εξωτερικό.
Μετά την άνοδό του στην εξουσία, προχώρησε ως γνωστόν σε έλεγχο της ευρύτερης οικογένειας του Οίκου των Σαουντ και των υψηλόβαθμων αξιωματούχων, συγκεντρώνοντάς τους το Νοέμβριο του 2017 και κρατώντας τους σε παρατεταμένη ομηρία στο ξενοδοχείο Ritz στην πρωτεύουσα της χώρας, το Ριάντ. Επρόκειτο όπως είπε για επιχείρηση πάταξης της διαφθοράς, η οποία έχει ενισχύσει την εξουσία του νέου πρίγκιπα διαδόχου.
Η αύξηση της επιρροής του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν συνοδεύτηκε από την παραχώρηση κάποιων ελευθεριών, όπως το δικαίωμα των γυναικών στην οδήγηση το 2018, αλλά και, σύμφωνα με έκθεση του Human Rights Watch, καταστολή των γυναικών-ακτιβιστριών για τα δικαιώματα του φύλου τους.
Όσον αφορά την τύχη του προηγούμενου πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Ναγιέφ, διπλωματικές πηγές που επικαλούνται τα Saudi Leaks αναφέρουν ότι κρατείται από τον Μάρτιο του 2020, με το NBC να μεταδίδει ότι φέρεται να έχει υποβληθεί σε βασανισμό, σε σημείο να μην μπορεί να περπατήσει.
Σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ, η κυβέρνηση Τραμπ, η οποία μέσω του γαμπρού του πρώην προέδρου Τζάρεντ Κούσνερ, είχε αναπτύξει στενούς -και επιχειρηματικούς- δεσμούς με τον Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, δεν έκανε τίποτα για να τον βοηθήσει.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν, ο οποίος στο παρελθόν είχε αναφερθεί στη Σαουδική Αραβία ως κράτος-παρία, δείχνει να πιέζεται από την ενεργειακή κρίση, με αποτέλεσμα το καλοκαίρι ο νυν Αμερικανός πρόεδρος να αλλάξει στάση απέναντι στο καθεστώς, με αποκορύφωμα την επίσκεψη στο Ριάντ.