THEPOWERGAME
Σε συμφωνία για τις έκτακτες ρυθμίσεις μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου εν όψει του δύσκολου χειμώνα που έρχεται κατέληξαν τα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά τη σύνοδο των υπουργών αρμόδιων για ζητήματα Ενέργειας στις Βρυξέλλες το μεσημέρι της Τρίτης, όπως ανακοίνωσε η τσεχική Προεδρία της ΕΕ.
«Δεν επρόκειτο τελικά για Mission Impossible! Οι υπουργοί κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για τη μείωση της ζήτησης για φυσικό αέριο πριν από τον ερχόμενο χειμώνα», σημείωσε ο λογαριασμός της Τσεχίας, η οποία ασκεί την προεδρία της ΕΕ το τρέχον εξάμηνο, στο Twitter.
Σημειώνεται ότι το περιεχόμενο της κατ’ αρχήν συμφωνίας δεν έχει ακόμη γίνει γνωστό. Είχαν προηγηθεί ζυμώσεις, προκειμένου να βρεθεί κοινό έδαφος σε ό,τι αφορά τον κόφτη στο φυσικό αέριο.
Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Αποφασιστικό βήμα
«Η ΕΕ έκανε ένα αποφασιστικό βήμα για να αντιμετωπίσει την απειλή πλήρους διακοπής του αερίου από τον Πούτιν. Χαιρετίζω θερμά την έγκριση από το Συμβούλιο του κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με τα συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης για φυσικό αέριο» τονίζει η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μετά την επίτευξη πολιτικής συμφωνίας για τη μείωση της ζήτησης στην ενέργεια.
Προσθέτει ότι «η πολιτική συμφωνία που επετεύχθη από το Συμβούλιο σε χρόνο ρεκόρ, με βάση την πρόταση της Επιτροπής “Εξοικονομήστε φυσικό αέριο για έναν ασφαλή χειμώνα” που κατατέθηκε την περασμένη εβδομάδα, θα εξασφαλίσει μια ομαλή και συντονισμένη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ΕΕ για την προετοιμασία για τον ερχόμενο χειμώνα. Συμπληρώνει όλες τις άλλες ενέργειες που έχουν αναληφθεί μέχρι σήμερα στο πλαίσιο του REPowerEU, ιδίως για τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού με φυσικό αέριο, την επιτάχυνση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση».
Επιπροσθέτως, η Πρόεδρος της Επιτροπής αναφέρει ότι «η συλλογική δέσμευση για μείωση κατά 15% είναι πολύ σημαντική και θα συμβάλει στην κάλυψη των αποθηκευτικών μας αναγκών ενόψει του χειμώνα».
«Επιπλέον, η δυνατότητα κήρυξης κατάστασης συναγερμού στην ΕΕ που προκαλεί υποχρεωτικές μειώσεις κατανάλωσης φυσικού αερίου στα κράτη μέλη παρέχει ένα ισχυρό μήνυμα ότι η ΕΕ θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να διασφαλίσει την ασφάλεια του εφοδιασμού της και να προστατεύσει τους καταναλωτές της, είτε πρόκειται για νοικοκυριά είτε για βιομηχανία» σημειώνει.
«Ενεργώντας από κοινού για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις σχετικές εθνικές ιδιαιτερότητες, η ΕΕ έχει εξασφαλίσει τα ισχυρά θεμέλια για την απαραίτητη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών απέναντι στον ενεργειακό εκβιασμό του Πούτιν. Η ανακοίνωση της Gazprom ότι μειώνει περαιτέρω τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του Nord Stream 1, χωρίς δικαιολογημένο τεχνικό λόγο, καταδεικνύει περαιτέρω την αναξιόπιστη φύση της Ρωσίας ως προμηθευτή ενέργειας. Χάρη στη σημερινή απόφαση, είμαστε πλέον έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε την ενεργειακή μας ασφάλεια σε ευρωπαϊκή κλίμακα, ως Ένωση» καταλήγει η κ. φον ντερ Λάιεν.
Η θέση της Ελλάδας
Η Ελλάδα είχε προσέλθει στο ευρωπαϊκό τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την ενεργειακή επάρκεια με δύο προτάσεις. Η πρώτη περιγράφεται σε επιστολή που έστειλε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και αφορά την δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού μηχανισμού αποζημίωσης των βιομηχανικών καταναλωτών για τη μείωση στη χρήση φυσικού αερίου. Η δεύτερη αφορά το κόστος ρεύματος.
Η επιστολή του Κυριάκου Μητσοτάκη
Αγαπητή Πρόεδρε von der Leyen,
Με την επιστολή αυτή σας καταθέτω μία πρόταση προκειμένου να ενισχύσουμε την ενεργειακή μας ασφάλεια για τον ερχόμενο χειμώνα και, ταυτόχρονα, να μειώσουμε τις τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Πιστεύω ότι είναι καιρός να συνδυάσουμε το σημαντικότερο πλεονέκτημά μας, την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, με έναν από τους σημαντικότερους μοχλούς που διαθέτουμε για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας: τη δική μας κατανάλωση. Θέλω να σας προτείνω έναν πανευρωπαϊκό μηχανισμό μέσω του οποίου θα αποζημιώνονται οι βιομηχανικοί καταναλωτές για τη μείωση στη χρήση φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας για τον ερχόμενο χειμώνα.
Η ιδέα χρησιμοποιεί ως βάση το καίριας σημασίας έργο που έχει αναλάβει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το σχέδιο «Save Gas for a Safe Winter». Αποτελεί κάτι ενδιάμεσο ανάμεσα στην εθελοντική μείωση της ζήτησης, που πρέπει όλοι μας να διασφαλίσουμε, και την υποχρεωτική μείωση που ενδέχεται να προκύψει σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Η πρόταση αυτή έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να οδηγήσει σε μία σημαντική ανταπόκριση από την πλευρά της βιομηχανίας, καθώς προσφέρει οικονομικά κίνητρα, αντί να βασίζεται σε διακοπές στην παροχή στη διάρκεια μιας έκτακτης ανάγκης.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παρουσίαζε έλλειψη κατά 45 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) εάν οι ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία σταματούσαν πλήρως. Εάν μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε, μέχρι τον Σεπτέμβριο, ότι μεγάλο ποσοστό αυτής της ποσότητας θα καλυπτόταν από ισχυρές δεσμεύσεις για μείωση της κατανάλωσης, το επιπρόσθετο κόστος που προκύπτει από τα ρίσκα που διαβλέπουν οι αγορές θα συρρικνωνόταν και το «όπλο» της Ρωσίας θα είχε εξουδετερωθεί σε μεγάλο βαθμό. Ο φόβος των ελλείψεων θα μειωνόταν και μία μικρή αίσθηση κανονικότητας θα μπορούσε να επιστρέψει στην αγορά.
Οι αγορές ενέργειας έχουν θεσπίσει εργαλεία που τους επιτρέπουν να πληρώνουν τους χρήστες προκειμένου να μην καταναλώνουν ενέργεια, όταν αυτό ωφελεί το σύστημα στο σύνολό του. Ο μηχανισμός που προτείνω θα ήταν πιο ευρύς, καλύπτοντας τη μείωση της ζήτησης για αρκετούς μήνες και όχι για ώρες ή ημέρες. Για να λειτουργήσει, αυτό το εργαλείο θα συνδύαζε στοιχεία από τον σχεδιασμό της αγοράς ενέργειας -το πότε, πόσο, για πόσο καιρό- και έναν τρόπο να αποζημιωθεί δίκαια η βιομηχανία. Το ιδανικό θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε έναν συνδυασμό εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων, επιδεικνύοντας αλληλεγγύη και επιτρέποντας τη ροή κεφαλαίων σε εκείνους που έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να μειώσουν την κατανάλωσή τους. Πρόκειται για μια ιδέα που συνδυάζει την οικονομική και την ενεργειακή αποδοτικότητα με την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.
Τα οφέλη από την επιτυχή υλοποίηση αυτής της ιδέας θα ήταν πιθανότατα σημαντικά. Τα οικονομικά οφέλη για τις οικονομίες και τα εμπορικά ισοζύγιά μας, λόγω των χαμηλότερων τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, κατά πάσα πιθανότητα θα αντιστάθμιζαν τις όποιες δαπάνες θα απαιτούσε αυτό το πρόγραμμα. Πρόκειται για μια ιδέα που πιθανότατα θα καλύψει τις δαπάνες που θα προκαλέσει, μειώνοντας την ανάγκη για δημοσιονομική στήριξη που παρέχεται ήδη από αρκετά κράτη-μέλη. Πρόκειται όμως για μία ιδέα που πρέπει να εφαρμοστεί γρήγορα -θα λειτουργήσει μόνο αν μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε αυτές τις ποσότητες μέχρι τον Σεπτέμβριο, δείχνοντας στη Ρωσία την αποφασιστικότητά μας και επαναπροσδιορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο η αγορά φυσικού αερίου αντιμετωπίζει την Ευρώπη. Είναι μια σημαντική ευκαιρία ώστε να κάνουμε μια τολμηρή κίνηση για να προστατεύσουμε τις οικονομίες μας και τους πολίτες μας, πριν από τον προσεχή χειμώνα.
Ελπίζω ότι θα βρείτε την ιδέα μου επίκαιρη και παραμένω στη διάθεσή σας για μια πιο λεπτομερή ανταλλαγή απόψεων πάνω στο ζήτημα.
Γεφυρώθηκε το χάσμα Βορρά – Νότου
Υπενθυμίζεται πως μετά από έναν μαραθώνιο διαπραγματεύσεων τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε συμφωνία τα ξημερώματα της Τρίτης για το σχέδιο έκτακτης ανάγκης όσον αφορά στην κατανάλωση φυσικού αερίου, το οποίο καταρτίστηκε με σκοπό να αμβλυνθεί ο αντίκτυπος της δυνητικής πλήρους διακοπής του εφοδιασμού των 27 από τη Ρωσία, μεταδίδει το Γερμανικό Πρακτορείο.
Το σχέδιο προβλέπει οικειοθελή μείωση κατά 15% της κατανάλωσης φυσικού αερίου από τα κράτη μέλη της ΕΕ κατά την περίοδο από την 1η Αυγούστου 2022 ως την 31η Μαρτίου του 2023, εξήγησαν διπλωμάτες στο dpa νωρίς σήμερα το πρωί. Επιπλέον, προβλέπει τη δημιουργία μηχανισμού που θα σημαίνει συναγερμό σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση σε περίπτωση εκτεταμένων ελλείψεων αερίου και την εφαρμογή δεσμευτικών στόχων ως προς την εξοικονόμηση και τη δημιουργία στρατηγικών αποθεμάτων.
Για την επίτευξη συμφωνίας χρειάστηκε να μετριαστούν αρκετοί από τους αυστηρότερους όρους του αρχικού σχεδίου και να θεσπιστούν αρκετές ρήτρες εξαίρεσης, ενώ η οροφή των δεσμευτικών ορίων εξοικονόμησης ανέβηκε.
Μια σημαντική διαφορά σε σχέση με την αρχική πρόταση της Κομισιόν, είναι πως η επιβολή δεσμευτικών στόχων θα αποφασίζεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δηλαδή από τα κράτη-μέλη της ΕΕ και όχι από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Οι εξαιρέσεις που συμφωνήθηκαν σημαίνουν ότι χώρες όπως η Κύπρος, η Μάλτα και η Ιρλανδία δεν θα χρειάζεται να αποθηκεύουν απόθεμα αερίου, αφού τα συστήματα διανομής τους δεν συνδέονται απευθείας με εκείνα άλλων κρατών μελών. Η υποχρεωτική εξοικονόμηση αερίου θα μπορεί εξάλλου να μειώνεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, για παράδειγμα όταν οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης είναι γεμάτες, σε περιπτώσεις διακοπών της ηλεκτροδότησης ή για τη χρήση του αερίου από τη βιομηχανία, ως πρώτης ύλης.
Διπλωματικό μπρα ντε φερ
Για να φτάσουμε εδώ σημειώθηκε ένας τριήμερος μαραθώνιος διαβουλεύσεων. Διπλωμάτες που γνωρίζουν την πορεία τέτοιων διαπραγματεύσεων αναφέρουν πως τα πράγματα μέσα στο Σαββατοκύριακο ήταν «δύσκολα» και εξηγούσαν ότι αν περάσει αυτή η πρόταση θα είναι η επιτομή των συμβιβασμών, καθώς μετά το αντιπαραγωγικό διήμερο, από τη Δευτέρα ξεκίνησε ο βομβαρδισμός των τροποποιήσεων, σε μία προσπάθεια να στρογγυλέψουν όσο περισσότερο γίνεται οι γωνίες.
Από τη στιγµή που η Κοµισιόν πρότεινε στα κράτη-µέλη ενιαία µείωση της κατανάλωσης αερίου κατά 15% από τον Αύγουστο µέχρι και τον Μάρτιο, διπλωµατικές αντιπροσωπείες από τα 27 κράτη-µέλη έχουν αποδυθεί σε έναν διαπραγµατευτικό µαραθώνιο για να καταλήξουν σε µια συνολική αντιπρόταση που αναµένεται να παρουσιάσουν ενώπιον του σηµερινού συµβουλίου υπουργών Ενέργειας. Με την αντιπρότασή τους τα κράτη-µέλη ζητούν να είναι µικρότερη η µείωση της κατανάλωσης στην οποία θα υποχρεούνται χώρες µε µεγάλα αποθέµατα φυσικού αερίου, όπως επίσης και χώρες που εξάγουν φυσικό αέριο σε άλλες χώρες-µέλη είτε µέσω φορτώσεων LNG είτε µέσω αγωγών. Στην περίπτωση αυτή θα καλύπτεται από την εξαίρεση η Ισπανία, που αντέδρασε ευθύς εξαρχής µε τη σύσταση της Κοµισιόν και κατέστησε σαφές ότι δεν πρόκειται να συµµορφωθεί, καθώς δεν εξαρτάται από τη Ρωσία για την τροφοδοσία της στο αναγκαίο καύσιµο.
Αβεβαιότητα. Μόνο αβεβαιότητα
Ως γνωστόν οι αγορές θέλουν να ξέρουν τί τους επιφυλάσσει το μέλλον και αυτή τη στιγμή στα futures του φυσικού αερίου τα πάντα φωνάζουν «αβεβαιότητα». Κανείς δεν γνωρίζει τι πρόκειται να συμβεί σήμερα στην συνεδρίαση της Κομισιόν και φυσικά κανείς δεν γνωρίζει τι σκέφτεται να κάνει ο Πούτιν.
Ένας λογικός παρατηρητής θα μπορούσε να σχολιάσει ότι σε φυσιολογικές συνθήκες η Κομισιόν, πριν φέρει μία τόσο αμφιλεγόμενη πρόταση, θα είχε κάνει τις βολιδοσκοπήσεις της και θα είχε συγκεντρώσει την απαραίτητη πλειοψηφία, ήτοι 15 χώρες με 65% πληθυσμιακή κάλυψη. Πολλοί όμως που γνωρίζουν τα των διαδρόμων των Βρυξελλών σχολιάζουν ότι συχνά η Κομισιόν είναι απρόσεκτη και δεν κάνει πάντα τα σχετικά «μαγειρέματα». Και συνεχίζουν, ότι στην προκειμένη περίπτωση ίσως να θεωρήθηκε ότι εφόσον την εξοικονόμηση του 15% τη ζητεί η Γερμανία, οι περισσότεροι -ακόμη κι αν δυσανασχετήσουν- θα συμβαδίσουν, καθώς μία δυνατή γροθιά στην οικονομία της Γερμανίας θα έχει απόνερα στην ανάπτυξη όλης της Ευρώπης.
Οι διαφορές,όμως, ανάμεσα στον Νότο και τον Βορρά στην εξάρτηση του αερίου και γενικώς στην ενεργειακή διαχείριση, είναι πολύ μεγάλες και οι παράκτιες χώρες που έχουν τερματικούς σταθμούς LNG θέλουν να εξαιρεθούν εντελώς από κάθε υποχρεωτικό μέτρο. Το βασικό τους επιχείρημα είναι ότι εφόσον εξάγουν αέριο μέσω των εγκαταστάσεων αυτών δείχνουν την αλληλεγγύη προσφέροντας την μοναδική απάντηση για την ώρα στο φυσικό αέριο, που είναι το υγροποιημένο. Σε αυτή την ομάδα χωρών φυσικά και ανήκει και η Ελλάδα, της οποίας -ειρήσθω εν παρόδω- οι εφοπλιστές είναι με κάτοχοι του μεγαλύτερου τμήματος του παγκόσμιου στόλου πλοίων LNG. Όπως έγραφε η γερμανική Handelsblatt στα μέσα της περασμένης εβδομάδας, οι «Greeks» εδώ και πέντε χρόνια έχουν διαβλέψει την αξία της μεταφοράς LNG και έχουν επενδύσει μαζικά σε τέτοια πλοία. Σήμερα λοιπόν οι ελληνικές πλοιοκτήτριες εταιρίες ελέγχουν πάνω από το 1/5 του παγκόσμιου τονάζ. Από τα 641 τάνκερ LNG που κυκλοφορούν παγκοσμίως, τα 135 ανήκουν σε Έλληνες εφοπλιστές. Και εννοείται ότι και τα ημερήσια ναύλα έχουν εκτοξευτεί. Από τα 80.000 δολάρια που ήταν το 2021 σήμερα είναι στα 120.000 δολάρια.
Την ίδια στιγμή, πολλοί κατηγορούν την Ευρώπη ότι στην πολιτική του φυσικού αερίου έχει να επιδείξει μόνο λάθη. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ η Ευρώπη έχει θέσει τα τελευταία χρόνια πράσινους στόχους που είχαν το φυσικό αέριο ως ενεργειακό μέσο μετάβασης, δεν άλλαξε το trend μείωσης της παραγωγής φυσικού αερίου που έχει εδώ και 50 χρόνια. Το 1980 η Ευρώπη παρήγατε 149 δισ. κυβικά μέτρα, όταν το 2021 έπεσε μόλις στα 42. Δηλαδή μείωση παραγωγής 72%, όταν την ίδια στιγμή ο υπόλοιπος πλανήτης έχει αυξήσει την παραγωγή του κατά 182%. Και αυτό σημαίνει μόνο ένα πράγμα: Αύξηση της εξάρτησης της Ευρώπης από τρίτες χώρες και φυσικά πρώτη απ’ όλες τη Ρωσία.
Μοιραία, λοιπόν, ερχόμαστε στην χθεσινές ανακοινώσεις της κρατικά ελεγχόμενης Gazprom, που δεν ήταν κάτι άλλο, παρά η πραγμάτωση των προειδοποιήσεων Πούτιν της περασμένης εβδομάδας. Ο Ρώσος πρόεδρος είχε εκφράσει μία σειρά «φόβων» του σε πολλαπλές παρουσίες του σε διάφορα ενεργειακά φόρα. Κύρια επωδός του ήταν ότι οι δύο τουρμπίνες του Nord Stream δεν αναμένεται να λειτουργήσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα και ενδέχεται να κλείσει ο αγωγός, καθώς θα πρέπει και η δεύτερη τουρμπίνα να συντηρηθεί. Επιπλέον, όπως τόνιζε ο Ρώσος πρόεδρος, οι κυρώσεις που επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επιτρέπουν την μεταφορά της τουρμπίνας στις εγκαταστάσεις του Nord Stream. Και ω του θαύματος, η Gazprom ανακοίνωσε ακριβώς αυτά. Ότι δηλαδή, τα έγγραφα ώστε να παραλάβει η Μόσχα την τουρμπίνα δεν είναι σωστά και ότι νέες τεχνικές δυσκολίες αναγκάζουν την μείωση της ημερήσιας παραγωγή στον σταθμό συμπίεσης Portovaya από αύριο Τρίτη. Έτσι, οι ποσότητες του σταθμού θα μειωθούν στα 33 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (mcm) φυσικού αερίου την ημέρα, από την πλήρη ικανότητα συμπίεσης που ξεπερνά τα 160 mcm ανά μέρα.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
