THEPOWERGAME
Ένας ενεργειακός γίγαντας με ρόλο-κλειδί στη γερμανική αγορά, και όχι μόνο, που μέχρι τον Απρίλιο ελεγχόταν σε ποσοστό 100% από τη μητρική ρωσική Gazprom. Πρόκειται για τον όμιλο Gazprom Germania Group, που βρίσκεται πλέον στην κηδεμονία της γερμανικής κυβέρνησης (συγκεκριμένα της ομοσπονδιακής Bundesnetzagentur) και ο οποίος διατηρεί δραστηριότητες σε περισσότερες από 20 χώρες και μετοχικό πακέτο στη γερμανική Wingas, πλήρη έλεγχο της γερμανικής ZMB (Schweiz) AG και της βρετανικής Gazprom Marketing and Trading Limited, πλειοψηφικό ποσοστό στην τσέχικη Vemex και στην τουρκική Bosphorus Gaz Corporation, μεταξύ πολλών άλλων εταιρειών.
Εντός της Γερμανίας, η Gazprom Germania ελέγχει την εταιρεία αποθήκευσης φυσικού αερίου Astora, που λειτουργεί υπόγειες αποθήκες χωρητικότητας 6 δισ. κυβικών μέτρων στη Γερμανία και την Αυστρία. Η Gazprom Germania είναι με άλλα λόγια, κατά το βρετανικό ρητό «too big to fail» («πολύ μεγάλη για να καταρρεύσει»).
Διατήρηση της ενεργειακής ασφάλειας και παιχνίδι ευθυνών
Την Τρίτη, η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως θα χορηγήσει στον όμιλο, τον οποίο έθεσε υπό τον προσωρινό έλεγχό της τον Απρίλιο, δάνειο ως και 10 δισ. ευρώ (10,4 δισ. δολάρια), προκειμένου να αποτρέψει το ενδεχόμενο χρεοκοπίας και να διαφυλάξει την σταθερότητα και ανατροφοδότηση τη γερμανικής αγοράς ενέργειας. Αλλά και πως παρατείνει την κηδεμονία και μετά τις 30 Σεπτεμβρίου του 2022 (όπως είχε αποφασίσει αρχικά). Μάλιστα σύμφωνα με τη Deutsche Welle, η γερμανική εταιρεία και έδρα του ομίλου, Gazprom Germania GmbH, θα μετονομαστεί σε Securing Energy for Europe GmbH, ενώ η χρηματοδότηση θα προέλθει από την γερμανική αναπτυξιακή τράπεζα KfW.
Από πλευράς του, το πρακτορείο Bloomberg αναφέρει πως, σύμφωνα με δήλωσε που έλαβε από τη γερμανική κυβέρνηση, στους όρους της διάσωσης, περιλαμβάνεται η δυνατότητα μετατροπής του κρατικού δανείου της KfW σε ποσοστό στην εταιρεία, σε επόμενο καθεστώς κηδεμονίας. Η γερμανική κυβέρνηση δεν έχει αποκαλύψει το ακριβές ποσό της διάσωσης.
Οι γερμανικές ανακοινώσεις ήρθαν τη στιγμή που η (πρώην) μητρική Gazprom δήλωσε πως θα μειώσει τη ροή στον (υπό λειτουργία) αγωγό Nord Stream 1 κατά 40%, για λόγους επιδιορθώσεων στο δίκτυο. Μάλιστα η ρωσική πλευρά υποστηρίζει πως στις καθυστερήσεις παίζει ρόλο η γερμανική Siemens, που συμμετέχει στις εργασίες, διαιωνίζοντας έτσι ένα παιχνίδι ευθυνών αλλά και καχυποψίας μεταξύ των δύο πλευρών.
Η διαφωνία Χάμπεκ και Σολτς
Σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg, ο υπουργός Οικονομίας και αντικαγκελάριος, Ρόμπερτ Χάμπεκ, επεδίωκε την πλήρη εθνικοποίηση του ενεργειακού κολοσσού, ο οποίος εξαιτίας των ρωσικών κυρώσεων σε βάρος της και από τη στιγμή που τέθηκε υπό κηδεμονία, αντιμετωπίζει προβλήματα ρευστότητας και δυσπιστία από τους εμπορικούς της εταίρους, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να συμπαρασύρει μαζί της σε μία πιθανή κατάρρευση, τις θυγατρικές της εταιρείες εμπορίας φυσικού αερίου σε Γερμανία αλλά και Βρετανία. Ωστόσο, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς φέρεται να διαφώνησε, υπό το σκεπτικό πως μία τέτοια κλιμάκωση θα μπορούσε να οδηγήσει σε αδιέξοδο την ήδη προβληματική ενεργειακή σχέση με τον Πούτιν, σε μία στιγμή που το Βερολίνο δεν έχει κάνει ακόμη επαρκή βήματα για την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Το χρονικό της κηδεμονίας
Όπως αναφέρει ο Μάρτιν Τζάρετ, ανώτερος επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Max Planck για το Συγκριτικό Δημόσιο και Διεθνές Δίκαιο, σε άρθρο του στο blog «EJIL! Talk» της νομικής επιθεώρησης European Journal of International Law (EJIL), την κηδεμονία πυροδότησε η απόφαση της Gazprom να πωλήσει τις μετοχές της Gazprom Germania στην Gazprom Export Business Services LLC, μία εταιρεία αδιευκρίνιστου ιδιοκτησιακού καθεστώτος και μάλιστα χωρίς να ενημερώσει τις γερμανικές αρχές, όπως προβλέπει ο γερμανικός νόμος περί Εξωτερικού Εμπορίου και Πληρωμών για τις ξένες επενδύσεις που αφορούν σε κρίσιμες γερμανικές υποδομές. Η Μόσχα προχώρησε σε αυτή την ενέργεια μετά τη γερμανική απόφαση να παγώσει την πιστοποίηση που είχε δώσει στον αγωγό φυσικού αερίου Nordstream 2 (ο οποίος ολοκληρώθηκε αλλά δεν τέθηκε ποτέ σε λειτουργία) στις 22 Φεβρουαρίου. Αμέσως μετά από την αναγνώριση από τη Μόσχα των Δημοκρατιών του Ντονέτσκ και του Λουχάσνκ στην Ουκρανία και δύο μέρες πριν τη ρωσική εισβολή.
Με τη σειρά της, η γερμανική κηδεμονία οδήγησε τη Μόσχα να επιβάλλει κυρώσεις στην Gazprom Germania. Σύμφωνα με τον Τζάρεντ, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η Gazprom να κινηθεί νομικά σε διεθνές διαιτητικό δικαστήριο σε βάρος της Γερμανίας, με την κατηγορία της παράνομης απαλλοτρίωσης.
Μία ακρόαση στην αμερικανική Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων όταν ο Τζο Μπάιντεν ήταν γερουσιαστής
Η Gazprom Germania βρισκόταν σε πλήρη ρωσικό έλεγχο από το 1990 ως το 2022, ενώ το 2010, διευθύνων σύμβουλός της ανέλαβε ο πρώην πρέσβης της Ρωσίας στη Γερμανία Βλαντιμίρ Κοτένεβ. Προκειμένου να προωθήσει την εταιρική εικόνα της, έγινε σπόνσορας του μεγαλύτερου θεματικού πάρκου της Γερμανίας, Europa-Park και του ποδοσφαιρικού ομίλου ΦΚ Σάλκε 04 (FC Schalke 04), και διάφορων φεστιβάλ και καλλιτεχνικών διοργανώσεων στη χώρα.
Ωστόσο η ισχύς και οι δραστηριότητές της ανά την Ευρώπη είχαν μπει και στο παρελθόν στο… μικροσκόπιο. Το 2008, ο Ρόμαν Κουπτσίνκσι, πρώην διευθυντής της ουκρανικής υπηρεσίας του Radio Free Europe/Radio Liberty, κατέθεσε στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της αμερικανικής Γερουσίας -υπό τον συντονισμό μάλιστα του τότε Γερουσιαστή, τωρινού προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν- πως η Gazprom με τη σιωπηλή στήριξη του Κρεμλίνου, είχε δημιουργήσει περί τις 50 ενδιάμεσες εταιρείες σε όλη την Ευρώπη, με τεράστια χρηματικά ποσά να εξαφανίζονται μέσα από εταιρείες-βιτρίνες στο Λιχτενστάιν και την Κύπρο. Παλιότερες γερμανικές έρευνες εξέταζαν άλλωστε παλιότερες διασυνδέσεις στελεχών της με τη Στάζι.