THEPOWERGAME
Στο βήμα της ρήξης με τις Βρυξέλλες για το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας – το σημείο τριβής της συμφωνίας του Brexit για την ΕΕ- προχώρησε τη Δευτέρα το Λονδίνο, καταθέτοντας (όπως είχε προαναγγείλει) σχέδιο νόμου για την μονομερή τροποποίηση του κειμένου από τη Βρετανία. Σε μία πρώτη απάντηση, ο αρμόδιος Επίτροπος και επικεφαλής διαπραγματευτής της Κομισιόν για το Brexit, Σλοβάκος Μάρος Σέφκοβιτς ανακοίνωσε δύο νομικές διαδικασίες κατά της Βρετανίας και επανέφερε μία ακόμη νομική διαδικασία που είχε διακοπεί.
Παρά τις διαμαρτυρίες πως η κίνηση αποτελεί παραβίαση της αντίστοιχης συμφωνίας που είχε υπογράψει στις 2 Οκτωβρίου του 2019 ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, η βρετανική πλευρά επικαλέστηκε νομικά επιχειρήματα και ουσιαστικά… πετά την μπάλα στην εξέδρα της ΕΕ.
Καθώς η τελευταία, σύμφωνα με αναλύσεις, πιθανώς να μην θελήσει να εμπλακεί σε ανοιχτό εμπορικό πόλεμο με τη Γηραιά Αλβιώνα, με δεδομένο πως έχει πολλαπλά ανοιχτά μέτωπα με τον ουκρανικό πόλεμο, την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό.
Τα μέτρα που έλαβε η Κομισιόν
Η παλιότερη διαδικασία, την οποία κινητοποίησε τώρα εκ νέου η Κομισιόν, είχε παγώσει από το Σεπτέμβριο του 2021, προκειμένου οι δύο πλευρές να μπορέσουν τότε να διαπραγματευθούν καλή τη πίστει. Αφορούσε σε παραβιάσεις της συμφωνίας που είχαν καταγραφεί από τη βρετανική πλευρά.
Επιπλέον, η ΕΕ στις δύο νέες διαδικασίες που εκκίνησε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, υποστηρίζει ότι η Βρετανία δεν τήρησε την υποχρέωσή της για γνωστοποίησε δεδομένων που αφορούν στην εμπορική κίνηση και απέτυχε να τηρήσει τη δέσμευση για συνοριακούς σταθμούς ελέγχου. Οι διαδικασίες ενδέχεται να οδηγήσουν στην επιβολή προστίμων από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Κομισιόν ανακοίνωσε πάντως ότι εξακολουθεί να επιθυμεί την επανέναρξη των συνομιλιών με την Βρετανία για την επίλυση των δυσκολιών στην αποστολή βρετανικών προϊόντων στην Βόρεια Ιρλανδία.
Η διαφωνία Λονδίνου-Βρυξελλών
Το πρόβλημα της τελωνειακής ένωσης της Βρετανίας με την ΕΕ στα σύνορα της Βόρειας Ιρλανδίας αποτέλεσε εξ αρχής ένα από τα αγκάθια της συμφωνίας για το Brexit. Παρότι αρχικά η προηγούμενη πρωθυπουργός, Τερέζα Μέι, είχε πλεύσει στη γραμμή διατήρησης της Βόρειας Ιρλανδίας εντός κάποιων κανόνων της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς, η διαπραγμάτευση του Πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας από τον Τζόνσον «μετέφερε» το τελωνειακό σύνορο στη θάλασσα της Β. Ιρλανδίας, με αποτέλεσμα πολλά από τα αγαθά με τελικό προορισμό αυτή την περιοχή του Ηνωμένου Βασιλείου να υπόκεινται σε ελέγχους, φορολόγηση και περιορισμούς που προορίζονταν για τα αγαθά που θα έφευγαν προς το ευρωπαϊκό έδαφος, δηλαδή την Ιρλανδία.
Όπως εξελίχθηκε το Πρωτόκολλο, αποδείχτηκε γραφειοκρατικό και ζημιογόνο για τις βρετανικές επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα Βρετανία και ΕΕ να μπουν σε μία διαδικασία διαπραγμάτευσης, στην οποία όμως μέχρι στιγμής δεν είχαν γίνει ουσιαστικά βήματα προόδου. Τελικά στα τέλη Μαϊου, υπό την πίεση και των Βορειοϊρλανδών Ενωτικών (το κόμμα DUP), που αρνούντο να σχηματίσουν τοπική κυβέρνηση αν δεν άλλαζε η συμφωνία, η Βρετανή υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας, προανήγγειλε πως εντός των επόμενων εβδομάδων θα κατέθετε νομοσχέδιο στη βρετανική βουλή. Η προειδοποίηση υλοποιήθηκε τη Δευτέρα.
Το σχέδιο νόμου εφόσον ψηφιστεί, «επιτρέπει» στη Βρετανία να τροποποιήσει μονομερώς το Πρωτόκολλο. Με βάση τον σχεδιασμό, αναμένεται να υπερψηφιστεί από τη Βουλή των Κοινοτήτων ως το θερινό κλείσιμό της στα τέλη Ιουλίου και να γίνει νόμος με την έγκριση και από τη Βουλή των Λόρδων, σε περίπου έναν χρόνο. Και προβλέπει:
-Τη θεσμοθέτηση «πράσινων» και «κόκκινων εμπορικών λωρίδων», για τη χωριστή τελωνειακή μεταχείριση των αγαθών που προορίζονται για την Βόρεια Ιρλανδία και την Ιρλανδία (δηλαδή την ΕΕ), αντίστοιχα
-Το δικαίωμα επιλογής για τις επιχειρήσεις της Βορείου Ιρλανδίας αν θέλουν να ακολουθήσουν τα ευρωπαϊκά εμπορικά στάνταρτ ή τα βρετανικά ή και τα δύο (αναλόγως με την αγορά στην οποία θέλουν να απευθυνθούν)
-Την επέκταση των βρετανικών φοροαπαλλαγών, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, και στα προϊόντα που προορίζονται για τη Βόρεια Ιρλανδία
-Και τη μεταφορά της δικαιοδοσίας επίλυσης των διαφωνιών στην εφαρμογή του Πρωτοκόλλου, που αυτή τη στιγμή προβλέπεται να επιδικάζονται στο Δικαστήριο της ΕΕ (ECJ), σε ανεξάρτητη διαιτησία
Οι συνέπειες και οι πρώτες αντιδράσεις
Ως προς το νομικό της «οπλοστάσιο», η Βρετανία επικαλείται το λεγόμενο Άρθρο 16 του Πρωτοκόλλου που επιτρέπει σε καθεμία από τις δύο να λάβει μέτρα προστασίας, σε περίπτωση που η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου οδηγεί σε σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές δυσκολίες που εμποδίζουν το εμπόριο. Σύμφωνα με την βρετανική πλευρά, η διεθνής νομοθεσία επιτρέπει σε ένα κράτος να προστατεύσει ένα «βασικό του συμφέρον» σε βάρος μίας άλλης διεθνούς υποχρέωσης, με δεδομένο πως δεν βλάπτει τα ουσιώδη συμφέροντα άλλων κρατών.
Το Λονδίνο επικαλείται άλλωστε τον κίνδυνο που αποτελεί το πρωτόκολλο για την ειρηνευτική συμφωνία της «Μεγάλης Παρασκευής» στη Βόρειο Ιρλανδία. Υποστηρίζει πως ακόμη και όταν ψηφιστεί σε νόμο, το τροποποιητικό νομοσχέδιο θα συνεχίσει να επιτρέπει τη διαπραγμάτευση με την ΕΕ έως ότου εξευρεθεί το διάδοχο καθεστώς, σύμφωνα με το BBC.
Σύμφωνα με τον Τζόναθαν Τζόουνς, πρώην νομικό σύμβουλο της βρετανικής κυβέρνησης, ο οποίος παραιτήθηκε το 2020 εξαιτίας των βρετανικών σχεδίων για την τροποποίησή του, το νομικό επιχείρημα της βρετανικής κυβέρνησης είναι νομικά ελλιππές και «μη πειστικό», ενώ δίνει στη βρετανική πλευρά εξουσίες να ανατρέψει και άλλα σημεία του πρωτοκόλλου.
Οι χειρότερες δυνατές συνέπειες
Το πρακτορείο Bloomberg επικαλείται ευρωπαϊκές πηγές, σύμφωνα με τις οποίες, υπάρχουν και άλλα μέτρα στα οποία ενδέχεται να καταφύγει η ΕΕ, εκτός από την επανέναρξη των νομικών διαδικασιών σε βάρος της Βρετανίας για τις μέχρι στιγμής παραβάσεις του Πρωτοκόλλου.
Συγκεκριμένα, οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να φτάσουν στο σημείο να παγώσουν την εμπορική τους συμφωνία με τη Βρετανία. Διαφορετικά, ενδεχομένως να εμποδίσουν την πρόσβαση στην ενιαία αγορά της ΕΕ που απολαμβάνουν οι βρετανικές εταιρείες, ακόμη και να βάλουν στον πάγο τον διάλογο Ισπανίας και Βρετανίας για το καθεστώς του Γιβραλτάρ.
Προς στιγμήν ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και επικεφαλής διαπραγματευτής, Μάρος Σέφκοβιτς, διεμήνυσε πως η επαναδιαπραγμάτευση του πρωτοκόλλου δεν είναι ρεαλιστική και πως η μονομερής δράση που ανέλαβε η Βρετανία «βλάπτει την αμοιβαία εμπιστοσύνη». Σύμφωνα πάντως με την αναλύτρια του BBC, για ευρωπαϊκά θέματα, Κάτια Άντλερ, η ΕΕ δεν επιθυμεί να εμπλακεί σε ρήξη και, παρά τις δηλώσεις, ετοιμάζει νέες προτάσεις προκειμένου να επιλύσει το αδιέξοδο και να ξαναφέρει την Βρετανία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Οι διεθνείς αντιδράσεις
Μετά την κατάθεση του νομοσχεδίου, ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Μάικλ Μάρτιν πως η βρετανική κυβέρνηση έφτασε σε νέο «χαμηλό σημείο» και αποτελεί πολύ σοβαρή παραβίαση μίας διεθνούς συμφωνίας και πως μόνος τρόπος επίλυσης είναι μέσω ουσιωδών διαπραγματεύσεων.
Unilateral breach of the Protocol is very serious – an international deal ratified by British Parliament and approved by the PM.
It goes to the heart of the issue of trust.
The only way to resolve issues is by substantive negotiations between UK and EU. (1/2)
— Micheál Martin (@MichealMartinTD) June 13, 2022
Ο υπουργός Εξωτερικών Σίμον Κόβενεϊ, λίγο μετά τη σχετική ενημέρωσή του από τη Βρετανή ομόλογό του, Λιζ Τρας, έκανε λόγο για μία ενέργεια που «καταστρέφει βαθιά» τις βρετανικές σχέσεις με την Ιρλανδία και την ΕΕ, ενώ και η Σκωτσέζα Πρώτη υπουργός Νίκολα Στέρτζον επέκρινε το Λονδίνο επειδή «ρισκάρει έναν εμπορικό πόλεμο με την Ευρώπη». Παράλληλα, ο Γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, χαρακτήρισε «λυπηρό» το νομοσχέδιο, σημειώνοντας πως η ΕΕ θα απαντήσει με ενότητα.
Σε ανακοίνωσή του, ο Λευκός Οίκος σημείωσε πως οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν «τις προκλήσεις στην εφαρμογή του Πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας» και κάλεσε Βρετανία και ΗΠΑ «να επιστρέψουν στις συνομιλίες για να επιλύσουν τις διαφορές.
Εκτός από την ευρωπαϊκή πλευρά πάντως, αναμένονται οι αντιδράσεις και στο -ήδη διχασμένο- βρετανικό κοινοβούλιο, καθώς το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας αποτελεί ένα ακόμη πεδίο αντιπαράθεσης ακόμη και εντός του ήδη διχασμένου κυβερνώντος κόμματος των Τόρις.
Άλλωστε η κυβέρνηση επλήγη πρόσφατα από το σκάνδαλο Partygate, ενώ ο πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, με βάση τα αποτελέσματα ψήφου εμπιστοσύνης, δεν είναι πιά επιθυμητός από τους 4 στους 10 βουλευτές του.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
