THEPOWERGAME
Σε τροχιά σύγκρουσης με την ΕΕ μπήκε την Τρίτη η Βρετανία, καθώς η υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας ανακοίνωσε πως, εντός των επόμενων εβδομάδων, η βρετανική κυβέρνηση θα προτείνει νομοσχέδιο για τη -μονομερή- τροποποίηση του λεγόμενου «Πρωτοκόλλου για τη Βόρεια Ιρλανδία».
Η Βρετανή υπουργός, η οποία ανέλαβε την «καυτή πατάτα» μιας εξ αρχής προβληματικής συμφωνίας μετά και την παραίτηση του αρμόδιου υπουργού Ντέιβιντ Φροστ τον Δεκέμβριο, δήλωσε πως το νομοσχέδιο δεν θα ακυρώσει τη συμφωνία, αλλά θα κάνει «περιορισμένες τροποποιήσεις». Όμως ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και υπεύθυνος από πλευράς ΕΕ για τις σχετικές διαπραγματεύσεις, Σλοβάκος επίτροπος Μάρος Σέφκοβιτς, προειδοποίησε πως η ΕΕ θα πρέπει να απαντήσει «με όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της» σε περίπτωση που η Βρετανία προχωρήσει σε αυτή τη μονομερή κίνηση.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ιρλανδίας, Σίμον Κόβενεϊ, σημείωσε πως μία τέτοια βρετανική ενέργεια θα προκαλέσει περαιτέρω «βλάβη στην εμπιστοσύνη» μεταξύ των δύο πλευρών. Αυτό είναι το λιγότερο, σχολιάζουν κάποιοι αναλυτές, εγείροντας φόβους πως επίκειται εμπορικός πόλεμος!
Οι ανακοινώσεις από το Λονδίνο έρχονται μετά και τις πιέσεις που ασκεί το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα DUP της Βόρειας Ιρλανδίας και ο επικεφαλής του, Σερ Τζέφρι Ντόναλντσον, πως θα σαμποτάρει τον σχηματισμό της νέας τοπικής κυβέρνησης που αναδείχθηκε μετά τις εκλογές της 5ης Μαϊου, αν δεν επιλυθούν οι ανησυχίες των Ενωτικών σχετικά με το Πρωτόκολλο.
Παρότι τις εκλογές κέρδισε, σε μία ιστορική νίκη, το Σιν Φέιν, πάλαι ποτέ πολιτικό σκέλος του IRA, η συμμετοχή στο κυβερνητικό σχήμα των τοπικών υπουργών του DUP παραμένει απαραίτητη. Υπενθυμίζεται πως η Β. Ιρλανδία επιβίωσε ήδη μίας πολιτικής κρίσης τον Φεβρουάριο, με την παραίτηση του τότε Πρώτου Υπουργού Πολ Γκίβαν του DUP. Έτσι ήδη από την περασμένη Τετάρτη, ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, απηχώντας τις ανησυχίες του DUP, διεμήνυσε πως το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας «έχει μετατραπεί σε πολιτικό πρόβλημα» και πως «δεν λειτουργεί υπέρ της ισορροπίας της «Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής», καθώς μάλιστα δεν δείχνουν να οδηγούν πουθενά οι σχετικές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ που βρίσκονταν σε εξέλιξη από το καλοκαίρι.
Ο Μπόρις Τζόνσον, η Τερέζα Μέι και τα «σκληρά σύνορα»
Πολλοί είναι εκείνοι που εκτιμούν ότι η απόφαση της κυβέρνησης Τζόνσον να επιδιώξει να επιβάλει μονομερώς τις διεκδικήσεις της Βρετανίας στα επίμαχα τελωνειακά ζητήματα που έχει δημιουργήσει το Πρωτόκολλο, αποτελεί μία «απόδειξη αναξιοπιστίας». Θυμίζοντας ότι εκείνος ήταν που είχε υπογράψει το Πρωτόκολλο στις 2 Οκτωβρίου του 2019 και είχε επιμείνει να ανατρέψει το προηγούμενο προτεινόμενο εμπορικό και τελωνειακό καθεστώς για τη Βόρεια Ιρλανδία, το λεγόμενο «backstop» της Τερέζα Μέι, που επιδίωκε να αποφύγει τη δημιουργία ενός «σκληρού συνόρου» μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Ιρλανδίας. Με το backstop, προβλεπόταν πως η Βόρεια Ιρλανδία θα παρέμενε ευθυγραμμισμένη σε ορισμένους κοινοτικούς κανόνες της Ενιαίας Αγοράς.
Τότε το επιχείρημα που υποστήριξε η κυβέρνηση Τζόνσον, ήταν πως κάτι τέτοιο υποβάθμιζε την ενότητα του Ηνωμένου Βασιλείου. Το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας που το διαδέχθηκε, αντίθετα, διασφάλιζε ότι το σύνολο του Ηνωμένου Βασιλείου θα αποχωρούσε από την Ενιαία Αγορά της ΕΕ, μετατρέποντας τη Βόρεια Ιρλανδία σε σημείο εισόδου στην ευρωπαϊκή Τελωνειακή Ένωση. Προκειμένου μάλιστα το σημείο ελέγχων να μην βρίσκεται στα (χερσαία) σύνορα, θυμίζοντας με οδυνηρό -για κάποιους τρόπο- τη διχοτόμηση του νησιού, υιοθετήθηκε η (γραφειοκρατική και δαπανηρή για τις βρετανικές επιχειρήσεις και παραγωγούς) διαδικασία τελωνειακών ελέγχων στα λιμάνια της Βόρειας Ιρλανδίας, προκειμένου να εισαχθούν τελικά στο ιρλανδικό έδαφος προϊόντα από τρίτες χώρες, όπως ήταν πλέον η Βρετανία.
Αυτό όμως, εκτός από το μεγάλο οικονομικό κόστος, μετατόπισε το χερσαίο σύνορο σε ένα εμπορικό θαλάσσιο σύνορο μεταξύ της Βρετανικής Νήσου και της νήσου της Ιρλανδίας. Υπονομεύοντας εκ νέου, όπως διαμαρτύρονται οι Ενωτικοί του DUP, την ενότητα της Βόρειας Ιρλανδίας με τη Μεγάλη Βρετανία.
Τι προανήγγειλε η Λιζ Τρας
Επιμένοντας πως θα εισαγάγει περιορισμένες μόνο αλλαγές που θα απελευθερώνουν την διακίνηση των βρετανικών αγαθών από «αχρείαστη γραφειοκρατία», η υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας προανήγγειλε πως το νομοσχέδιο:
-Θα δημιουργεί τις λεγόμενες «πράσινες» και «κόκκινες» λωρίδες για τα αγαθά, ανάλογα με τον προορισμό τους, αν δηλαδή προορίζονται για τη Βόρεια Ιρλανδία και μόνο (με άλλα λόγια εντός βρετανικού εδάφους) ή για την ΕΕ
-Θα επιτρέπει στις βρετανικές επιχειρήσεις να επιλέξουν αν τα προϊόντα τους θα πληρούν τα βρετανικά ή τα ευρωπαϊκά εμπορικά κριτήρια, εισάγοντας ένα διττό καθεστώς
-Θα δίνει στη βρετανική κυβέρνηση τη δυνατότητα να αποφασίσει για το φορολογικό καθεστώς που θα διέπει το σύνολο της βρετανικής επικράτειας
Τι ισχύει αυτή τη στιγμή στα σύνορα Βρετανίας-ΕΕ
Τελωνειακοί έλεγχοι
Τελωνειακοί έλεγχοι απαιτούνται για όλα τα εμπορεύματα που διακινούνται μεταξύ Μ. Βρετανίας και Β. Ιρλανδίας. Οι βρετανικές επιχειρήσεις μπορούν να αιτηθούν απαλλαγή από τους δασμούς με βάση τους όρους του Πρωτοκόλλου, και ακόμη και αν δεν την πετύχουν, να λάβουν απαλλαγή σε περίπτωση που τα προϊόντα τους δεν κριθούν «επικίνδυνα» πως θα προωθηθούν παράνομα στην ΕΕ. Ακόμη όμως κι αν κριθεί πως ανήκουν στην κατηγορία κινδύνου, η βρετανική κυβέρνηση μπορεί να καταβάλλει τους δασμούς εκ μέρους των επιχειρήσεων ή να τις αποζημιώσει. Στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Βρετανίας-ΕΕ που βρίσκονταν σε εξέλιξη από τον Ιούλιο για την αναθεώρηση σημείων του Πρωτοκόλλου, το Λονδίνο ζητούσε να αρθούν οι τελωνειακοί έλεγχοι για τα εμπορικά αγαθά με τελικό προορισμό τη Βόρεια Ιρλανδία. Όμως η ΕΕ ανησυχούσε πως κάτι τέτοιο θα άνοιγε το δρόμο για λαθραίες μετακινήσεις αγαθών προς ευρωπαϊκά εδάφη. Οι Βρυξέλλες αντιπρότειναν να διευρυνθούν οι κατηγορίες των «μη-επικίνδυνων» αγαθών.
ΦΠΑ και Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης
Η Βόρεια Ιρλανδία δεν ανήκει πλέον στο ειδικό καθεστώς φορολόγησης του περιθωρίου κέρδους της ΕΕ, κάτι που επηρεάζει κυρίως το ΦΠΑ που οφείλουν να πληρώσουν όσοι μεταπωλούν στη Β. Ιρλανδία αγαθά προερχόμενα από τη Μεγάλη Βρετανία. Προβλήματα με το ΦΠΑ έχει αντιμετωπίσει κυρίως η αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων της Β. Ιρλανδίας και οι επιχειρήσεις online αγορών. Το Λονδίνο έχει ζητήσει μεγαλύτερη ευελιξία στον καθορισμό του ΦΠΑ και των ειδικών φόρων κατανάλωσης στη Βόρεια Ιρλανδία, όμως οι Βρυξέλλες συζητούν μόνο συγκεκριμένα σημεία σε σχέση με τον ΦΠΑ, αναζητώντας τεχνικές λύσεις.
Ο πόλεμος των λουκάνικων – Μεταποιημένα αγροτικά και κτηνοτροφικά είδη
Τα προϊόντα που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία υπόκεινται στους ευρωπαϊκούς κανόνες για την ασφάλεια των τροφίμων (SPS) και πρέπει να συνοδεύονται από κατάλληλα πιστοποιητικά και να υποβάλλονται σε ελέγχους. Ιδιαίτερο πρόβλημα αντιμετώπισε η αγορά των επεξεργασμένων μη κατεψυγμένων κρεάτων, οδηγώντας το καλοκαίρι σε αυτό που έγινε γνωστό από τον βρετανικό Τύπο ως «πόλεμο του λουκάνικου», καθώς έληγε τότε η πρώτη περίοδος χάριτος που είχε δοθεί για την εισαγωγή αυτών των προϊόντων στην ΕΕ. Η βρετανική πλευρά προτείνει μόνο τα προϊόντα με προορισμό την ΕΕ να συνοδεύονται από ελέγχους και πιστοποιητικά. Η ΕΕ δεχόταν απλοποίηση, αλλά όχι πλήρη άρση της γραφειοκρατικής διαδικασίας. Προκειμένου να πωληθούν στη Β. Ιρλανδία είδη όπως τα λουκάνικα, θα πρέπει να συνοδεύονται από πιστοποιητικά που αποδεικνύουν ότι συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της ΕΕ.
Άλλα σημεία διαφωνιών
Η κυβέρνηση Τζόνσον υποστηρίζει πως το Πρωτόκολλο της Β. Ιρλανδίας συμφωνήθηκε σε μία εποχή προ πανδημίας και πολέμου, αδυνατώντας να διαβλέψει τη σημερινή πραγματικότητα. Για παράδειγμα, αναφέρει πως στα μέσα του 2021 και εν μέσω πανδημίας, η ΕΕ συναίνεσε και ήρε μονομερώς, βρίσκοντας σύμφωνο και το Λονδίνο, περιορισμούς στη διακίνηση φαρμάκων που είχαν εγκριθεί από τις βρετανικές υγειονομικές αρχές, στην αγορά της Βόρειας Ιρλανδίας. Η Βρετανία θεωρεί επίσης απαράδεκτο να πρέπει να λαμβάνουν την έγκριση της ΕΕ οι αποφάσεις για επιδοτήσεις που λαμβάνει, όταν αφορούν και την αγορά της Βόρειας Ιρλανδίας. Και διαμαρτύρεται για το γεγονός πως την αρμοδιότητα επίλυσης των διαφωνιών που ανακύπτουν από το Πρωτόκολλο διατηρεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ECJ).
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
