THEPOWERGAME
Η επέλαση της νέας μετάλλαξης Όμικρον του κορονοϊού οδήγησε στην αναβολή μίας συνάντησης, που -δυνητικά τουλάχιστον- θα μπορούσε να είχε προχωρήσει ένα βήμα παρακάτω τις προσπάθειες για την αντιμετώπισή της. Πρόκειται για την πρώτη (μετά από τέσσερα χρόνια) υπουργική διάσκεψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), η οποία αναβλήθηκε επ’ αόριστον, εξαιτίας της εξάπλωσης της Όμικρον, που οδήγησε σε περιορισμούς στις πτήσεις προς τη Γενεύη, όπου θα γινόταν, κυρίως για τους Αφρικανούς συμμετέχοντες. Ένας εξ αυτών και η ίδια η επί εννέα μήνες πρόεδρος του ΠΟΕ, Νιγηριανή Νγκόζι Οκόντζο-Ιγουεάλα.
Αν όμως η διάσκεψη δεν πραγματοποιήθηκε, το «αγκάθι» που καλείτο να αντιμετωπίσει είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Πρόκειται για το αίτημα για άρση των πατεντών στα εμβόλια κατά της νόσου Covid-19, με το μέτωπο Νότιας Αφρικής, Ινδίας και περίπου 100 ακόμη κρατών να πιέζουν για άρση στις πατέντες προκειμένου να αντιγραφούν και να αναπτυχθούν γρήγορα και φθηνά εμβόλια για διανομή στον Τρίτο Κόσμο.
Και το αντίπαλο δέος ΕΕ, Βρετανίας, Ελβετίας και Καναδά, που υποστηρίζουν τη διατήρηση ή έστω κάποια περιορισμένης ισχύος μέτρα. Με το επιχείρημα των τελευταίων να κινείται στη λογική πως οι πατέντες δίνουν την οικονομική δύναμη στις φαρμακευτικές να αναπτύξουν γρήγορα και μαζικά εμβόλια, αλλά και να προχωρήσουν την έρευνα για την αντιμετώπιση νέων στελεχών, όπως η Όμικρον.
Η εξάπλωση της αφρικανικής μετάλλαξης ήρθε ακριβώς στην ώρα για να ενισχύσει τα επιχειρήματα των υπέρμαχων της άρσης των πατεντών, που τονίζουν ότι η εξέλιξη αυτή αποτελεί ακριβώς επιβεβαίωση του επιχειρήματός τους που είναι επιτακτική η μαζική απόκτηση εμβολίων από τον Τρίτο Κόσμο, προκειμένου να αποφευχθούν οι νέες μεταλλάξεις.
Στοιχεία από το πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς στις ΗΠΑ, δείχνουν πως η Νότια Αφρική (που αποτελεί κιόλας ένα «καλό σενάριο» εμβολιασμού αφρικανικής χώρας), έχει εμβολιάσει μόλις το 24% του πληθυσμού της. Σε αντίθεση με ευρωπαϊκές χώρες σαν τη Γαλλία, όπου το αντίστοιχο ποσοστό υπερβαίνει το 70%.
«Η άνοδος της μετάλλαξης Όμικρον πρέπει να κάνει την ΕΕ να δει καθαρά: Δεν θα βγούμε από την πανδημία μέχρι όλος ο πλανήτης να αποκτήσει πρόσβαση σε οικονομικά προσιτά εμβόλια» δήλωσε στο Politico η Σάρα Μάθιου, ευρωβουλευτής των Πρασίνων. Ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας, Γκόρντον Μπράουν, και νυν πρέσβης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την παγκόσμια χρηματοδότηση της υγείας, σε άρθρο του στον βρετανικό Guardian, υποστηρίζει για την μετάλλαξη Όμικρον πως «η αδυναμία μας να δώσουμε εμβόλια στους ανθρώπους του αναπτυσσόμενου κόσμου επιστρέφει τώρα για να μας στοιχειώσει».
Η Διάσκεψη του ΠΟΕ και ο ρόλος του οργανισμού
Η διάσκεψη που θα γινόταν την Τρίτη 30 Νοεμβρίου, θα αποτελούσε ένα τεστ και της ικανότητας του ΠΟΕ να προχωρήσει μία μεσολαβητική λύση ανάμεσα στις δύο πλευρές, αποδεικνύοντας επίσης πως διατηρεί το ειδικό βάρος του ως παγκόσμιος οργανισμός. Παρά το άρθρο του αντιπροέδρου της Κομισιόν και Επιτρόπου Εμπορίου της ΕΕ, Βάλντις Ντομπρόβσκις στους Financial Times, στο οποίο υποστήριζε ότι η ΕΕ είναι υπέρ μίας στοχευμένης άρσης των πατεντών στα πνευματικά δικαιώματα του εμβολίου του κορονοϊού (ο λόγος για τα εμβόλια mRNA), κατά πληροφορίες του Politico η θέση αυτή ήταν πραγματικά το ελάχιστο δυνατό, δηλαδή η υποστήριξη κάποιων πρώτων βημάτων για να διευκολύνει τη λεγόμενη διαδικασία «επιβεβλημένης αδειοδότησης των πνευματικών δικαιωμάτων», που αποτελεί πρόβλεψη στην Συμφωνία για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας στον Τομέα του Εμπορίου TRIPs του ΠΟΕ.
Η πλήρης διαδικασία της «επιβεβλημένης αδειοδότησης» σημαίνει πως μία χώρα μπορεί να επιτρέψει σε μία εταιρεία να παράξει ένα εμβόλιο χωρίς την άδεια της φαρμακευτικής που κατακρατεί την πατέντα στη διάρκεια μίας ιατρικής έκτακτης ανάγκης, μία διαδικασία όμως που νομικά χωρά… πολύ νερό στο κρασί, ως προς την ερμηνεία της. Το ευρωκοινοβούλιο ασκεί πίεση στην Κομισιόν να προχωρήσει σε μία περιορισμένου χρόνου άρση των πνευματικών δικαιωμάτων, καλώντας –όπως αναφέρει η ευρωβουλευτής των Σοσιαλιστών Κάθλιν Βαν Μπρεμπτ, την Ευρώπη «να σταματήσει να μπλοκάρει την προσωρινή άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια του κορονοϊού και ν’αρχίσει να μοιράζεται την τεχνολογία mRNA, τα δεδομένα της παραγωγής και τις πατέντες των εμβολίων».
Ευρωπαίοι διπλωμάτες εκτιμούν πως ακόμη και αν η Κομισιόν άλλαζε γνώμη, οι υπουργοί των κρατών-μελών δεν επρόκειτο να πειστούν να προχωρήσουν σε αυτή την απόφαση. Σημαντικός στο σημείο αυτό είναι και ο ρόλος των ΗΠΑ. Αν και ανοιχτά η Ουάσινγκτον, έχει τοποθετηθεί υπέρ της άρσης των πατεντών για τον κορονοϊό –μάλιστα την Παρασκευή ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε πως η νέα μετάλλαξη δείχνει «τη σημασία του να προχωρήσει κανείς γρήγορα σε αυτό», στην έδρα του ΠΟΕ στη Γενεύη δεν έχει γίνει καμία σχετική ενέργεια.
Η Νιγηριανή Νγκόζι Οκόντζο-Ιγουεάλα
Στη δύσκολη αυτή κατάσταση και σε ρόλο κλειδί ανάμεσα στις πλευρές που διαφωνούν βρίσκεται μία Αφρικανή, η Νιγηριανή Νγκόζι Οκόντζο-Ιγουεάλα, η οποία μετά από εννέα μήνες στη θέση και παρά τις μεσολαβητικές ενέργειες που ξεκίνησε από τον πρώτο μήνα στην ηγεσία του ΠΟΕ, δεν μπόρεσε να δώσει ώθηση στις συνομιλίες. Πρώην υπ’ αριθμόν 2 στην Παγκόσμια Τράπεζα και θεωρούμενη μία από τους κορυφαίους αναπτυξιακούς οικονομολόγους, με διδακτορική διατριβή στην περιφερειακή ανάπτυξη και τα οικονομικά από το MIT, η Οκόντζο-Ιγουεάλα έχει διατελέσει επίσης και επικεφαλής στην πρωτοβουλία Gavi που αποσκοπεί στην αύξηση της διαθεσιμότητας των εμβολίων στις φτωχότερες χώρες.
Παρ’ όλα αυτά και παρά τη στήριξη που έλαβε από την κυβέρνηση Μπάιντεν (προηγουμένως ο Ντόναλντ Τραμπ είχε μπλοκάρει την υποψηφιότητά της, θεωρώντας πως της λείπει η εμπειρία στον ίδιο τον ΠΟΕ), η πρώτη Αφρικανή και πρώτη γυναίκα στην κεφαλή του παγκόσμιου οργανισμού φαίνεται πως έχει προχωρήσει στην διαπραγμάτευση δύο συμφωνιών διαμοιρασμού των πνευματικών δικαιωμάτων από φαρμακευτικές στην υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ Δεξαμενή Πατεντών Φαρμάκων για τα δύο αντιϊκά φάρμακα του κορονοϊού.
Όμως στον τομέα των εμβολίων, οι φαρμακευτικές υποστηρίζουν πως η άρση των πατεντών δεν είναι απαραίτητη. «Αναμένουμε πως θα έχουν παραχθεί περί τα 12 δισ. εμβόλια μέχρι το τέλος του έτους και ακόμη 16 δισ. μέσα στο πρώτο μισό του 2022» σχολιάζει ο Τζο Ντάμοντ, εκτελεστικός αντιπρόεδρος για διεθνή θέματα στον Οργανισμό Βιοτεχνολογικής Καινοτομίας, μέλη του οποίου είναι η Pfizer και άλλοι φαρμακευτικοί κολοσσοί. «Η όποια άρση των πνευματικών δικαιωμάτων δεν θα έρθει εγκαίρως, ώστε να προσθέσει αισθητά σε όλα αυτά».
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
