THEPOWERGAME
Η ανταρσία είναι γεγονός και μένει να φανεί πώς θα αντιδράσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας, μετά από κόντρα που έβραζε εδώ και μήνες και έπειτα από κάποιες αναβολές, αποφάνθηκε τελικά την Πέμπτη κατά της υπεροχής του ευρωπαϊκού δικαίου απέναντι στο πολωνικό (όπως προβλέπουν οι ιδρυτικές συνθήκες της ΕΕ και στην οποία συμμορφώνονται όλα τα κράτη-μέλη της). Η ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) έσπευσε να χαρακτηρίσει την απόφαση Polexit.
Η Κομισιόν, σε ανακοίνωσή της, δήλωσε πως η απόφαση «εγείρει πολλές ανησυχίες» και πως θα την αναλύσει λεπτομερώς και θα αποφασίσει για τα «επόμενα βήματα». Προειδοποιώντας ότι «δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει τις εξουσίες της, βάσει των Συνθηκών, για να διασφαλίσει την ομοιόμορφη εφαρμογή και την ακεραιότητα του δικαίου της ΕΕ».
Από πλευράς του, ο Μοραβιέτσκι έσπευσε την Παρασκευή να δηλώσει πως η Πολωνία επιθυμεί να παραμείνει στην ΕΕ. Η θέση της Πολωνίας «είναι και θα είναι μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια των πολιτών», είπε σε ανάρτηση στο facebook, επιχειρώντας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις. Χαρακτήρισε επίσης την ένταξη της χώρας του στην ΕΕ «μία από τις σημαντικότερες στιγμές των τελευταίων δεκαετιών για την Πολωνία.
Το χάσμα Πολωνικής κυβέρνησης- ΕΕ και η απόφαση-σταθμός
Η πολωνική κυβέρνηση, της οποίας ηγείται το λαϊκιστικό κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS) με πρωθυπουργό τον Ματέους Μοραβιέτσκι και ντε φάκτο ηγέτη τον επικεφαλής του κόμματος, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, έχει εμπλακεί σε διαμάχες με τις Βρυξέλλες για ζητήματα που αφορούν από την ανεξαρτησία των δικαστηρίων και τις ελευθερίες των ΜΜΕ, μέχρι τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων.
Η κόντρα αυτή έχει περάσει και από το… ταμείο της ΕΕ, με τα δάνεια και τις επιδοτήσεις που αναλογούν στην Πολωνία από τα Ταμείο Ανάκαμψης να έχουν παγώσει (όπως άλλωστε και εκείνα της Ουγγαρίας).
Με αφορμή τώρα τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος της χώρας, σε βάρος της οποίας οι Βρυξέλλες έχουν εκφράσει ανησυχίες (πως υπονομεύει την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας στη χώρα), ο Μοραβιέτσκι απευθύνθηκε στο Συνταγματικό Δικαστήριο, ζητώντας να μάθει αν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί μπορούν να εμποδίσουν αυτή τη μεταρρύθμιση.
«Η Συνθήκη της ΕΕ είναι κατώτερη του συντάγματος στο πολωνικό νομικό σύστημα και- όπως κάθε άλλο κομάτι του πολωνικού νομικού συστήματος- πρέπει να συμμορφώνεται με το σύστημα», ήταν η απόφαση-σταθμός, που ανήγγειλε ο δικαστής Μπαρτλομέι Σοχάνσκι.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο προχώρησε μάλιστα ένα βήμα παραπάνω, κρίνοντας πως η Πολωνία έχει δικαίωμα να ελέγξει όχι μόνο τη συνταγματικότητα του δικαίου της ΕΕ, αλλά και τις ίδιες τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ). «Τα ευρωπαϊκά όργανα ενεργούν πέραν της δικαιοδοσίας τους», επεσήμανε μεταξύ άλλων στην απόφαση.
Σε δηλώσεις έσπευσε άλλωστε και ο λαϊκιστής ηγέτης Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, ο οποίος μετά την ανακοίνωση της απόφασης σημείωσε πως: «Στην Πολωνία η ανώτερη νομική πράξη είναι το σύνταγμα και όλοι οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί που είναι σε ισχύ στη χώρα πρέπει να συμμορφώνονται με το σύνταγμα… Αυτό ισχύει και για το δικαστικό σύστημα και η ΕΕ δεν έχει λόγο σε αυτό».
Η ΕΕ να περιοριστεί στις… αρμοδιότητές της!
«Η πρωτοκαθεδρία του ευρωπαϊκού δικαίου δεν είναι πλέον δίχως όρους στην Πολωνία και περιορίζεται αυστηρά στις αρμοδιότητες που αφορούν στην ΕΕ. Κι ενώ η κυβέρνηση πανηγυρίζει για την απόφαση, η αντιπολίτευση προειδοποιεί ότι «μπαίνουμε σε ναρκοπέδιο», γράφει στο Euractiv ο Πολωνός δημοσιογράφος, Πιοτρ Κατσίνσκι.
Ποιές είναι όμως οι αρμοδιότητες που αφορούν στην ΕΕ; Το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάνθηκε πως κάποιες από τις αποφάσεις του ΔΕΕ δεν έχει ισχύ, καθώς «μεταξύ των αρμοδιοτήτων που μεταφέρθηκαν από την Πολωνία στην ΕΕ δεν υπάρχει αρμοδιότητα που να σχετίζεται με τη δημιουργία ή την οργάνωση του δικαστικού συστήματος».
Οι αντιδράσεις από την Ευρώπη – «Σκοτώνουμε την Ευρώπη»
«Είναι πάρα πολύ σοβαρό… υπάρχει κίνδυνος de facto εξόδου (της Πολωνίας) από την ΕΕ», ανέφερε σήμερα ο Γάλλος υπουργός Ευρωπαϊκών Θεμάτων Κλεμάν Μπον, μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό RMC/BFMTV.
«Πρόκειται για επίθεση κατά της ΕΕ», υπογράμμισε ο Γάλλος υπουργός. «Είναι μια επίθεση εναντίον της ΕΕ» από «ένα συνταγματικό δικαστήριο το οποίο έχει γίνει υποχείριο της πολωνικής εξουσίας», κατήγγειλε ο ίδιος. «Αν δεν υπάρχει στοιχειώδης σεβασμός στους κοινούς κανόνες, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες της Ευρώπης, δεν μπορεί να υπάρξει σχέδιο ανάκαμψης και στήριξης της ανάκαμψης στην Πολωνία».
«Όταν λέμε ότι δεν σεβόμαστε την υπεροχή του ευρωπαϊκού δικαίου… σκοτώνουμε την Ευρώπη», κατήγγειλε.
«Οι εξελίξεις στην Πολωνία είναι πάρα πολύ ανησυχητικές… Πρέπει να δηλώσουμε ξεκάθαρα ότι αυτή η κυβέρνηση στην Πολωνία παίζει με τη φωτιά», προειδοποίησε σήμερα από την πλευρά του ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου, Ζαν Άσελμπορν.
«Η υπεροχή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας είναι ζωτικής σημασίας για την ενσωμάτωση στην Ευρώπη και για την κοινή ζωή στην Ευρώπη. Αν ακυρωθεί αυτή η αρχή, η Ευρώπη όπως τη γνωρίζουμε, όπως έχει οικοδομηθεί με τις Συνθήκες της Ρώμης, θα πάψει να υφίσταται», πρόσθεσε.