Αν και η οικονομική δραστηριότητα επανέρχεται ή υπερβαίνει ακόμη τα προ πανδημίας επίπεδα τουλάχιστον στις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου, ο ιός του SARS-CoV-2 έχει ξυπνήσει τους μηχανισμούς του πληθωρισμού που υπολειτουργούσαν στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Η μεγάλη άνοδος των τιμών στα εμπορεύματα και την ενέργεια μαζί με τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες είναι δυο αλληλένδετες εξελίξεις που οδηγούν σε μια απρόσμενη αύξηση του κόστους διαβίωσης.
Εάν συμπεριλάβει κανείς στην εξίσωση τη μεγάλη ακρίβεια που παρατηρείται στη στέγαση από την Αργεντινή μέχρι τη Γερμανία ή τη Σιγκαπούρη τότε διαπιστώνει πως οι πληθωριστικές πιέσεις γίνονται αντιληπτές σε όλο το φάσμα της καθημερινότητας. Τα νοικοκυριά καλούνται να προσαρμοστούν σε αυτήν την πραγματικότητα όταν οι μισθοί δεν έχουν τονωθεί σε ανάλογους ρυθμούς.
Η ζήτηση ισχυρότερη της προσφοράς
Παρόλα αυτά, η ζήτηση σε αυτή τη φάση φαίνεται να υπερβαίνει την προσφορά από το βαμβάκι και τα τρόφιμα μέχρι τα αυτοκίνητα, αποτελώντας μια από τις κινητήριες δυνάμεις πίσω από την επιτάχυνση του πληθωρισμού. Ένα μεγάλο κομμάτι της ανόδου των τιμών αποδίδεται στη δυναμική ανάκαμψη που διαδέχτηκε την αδράνεια στα πρώτα κύματα της πανδημίας. Το κεντρικό ερώτημα είναι κατά πόσο η ζήτηση θα καταφέρει να απορροφά τις ανατιμήσεις αυτές και έτσι να τροφοδοτεί την ανάπτυξη.
Κάποιες από αυτές τις ανοδικές τάσεις στις τιμές, ιδιαίτερα σ΄ ότι αφορά στα βιομηχανικά εμπορεύματα και τις σπάνιες γαίες, δεν αναμένεται να εκπνεύσουν σύντομα όσο συντελείται ο ενεργειακός μετασχηματισμός των μεγαλύτερων οικονομιών του βιομηχανοποιημένου κόσμου προς τις ανανεώσιμες και γενικά τις «πράσινες» πηγές ενέργειας.
Άνοδος τιμών από διαφορετικά μέτωπα
Τα σημάδια της επιτάχυνσης του πληθωρισμού είναι έντονα σε διάφορα πεδία. Ο παγκόσμιος δείκτης των τιμών τροφίμων του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) σημείωσε άνοδο τον Σεπτέμβριο επί δεύτερο συναπτό μήνα, φθάνοντας στο υψηλό δεκαετίας. Διαμορφώθηκε στις 130 μονάδες, δηλαδή στο υψηλότερο επίπεδο από τον Σεπτέμβριο του 2011, εξαιτίας της ισχυρής ζήτησης και της φτωχής σοδειάς σε χώρες που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην παγκόσμια προσφορά των τροφίμων.
Ενδεικτικό είναι ότι οι ακραίες καιρικές συνθήκες στη Βραζιλία -από την ξηρασία μέχρι τον παγετό- μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση της επόμενης σοδειάς του καφέ έως και 50%. Κατά συνέπεια, οι τιμές του καφέ αράμπικα στις ΗΠΑ έχουν ήδη ενισχυθεί πάνω από 60% από τις αρχές του έτους. Εκτός του καφέ, η Βραζιλία είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγέας καλαμποκιού, χυμού πορτοκαλιού και βοδινού κρέατος. Εκτός των άλλων, ο FAO κατέγραψε τη μεγαλύτερη αύξηση στις τιμές των δημητριακών, με άνοδο έως και 4% στην τιμή του σιταριού.
Ελπίδες για αύξηση της προσφοράς φυσικού αερίου γεννά η Ρωσία
Προοπτική για μια εξομάλυνση των τιμών στο φυσικό αέριο από το σερί των ρεκόρ που έχει καταγραφεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών ανοίχτηκε από τις δηλώσεις του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, πως προτίθεται να αυξήσει τις ροές προς την Ευρώπη. Ο γενικός διευθυντής της Διεθνούς Οργάνωσης Ενέργειας (ΙΕΑ), Φατίχ Μπιρόλ, τόνισε απευθυνόμενος στους Financial Times πως η Ρωσία έχει, όντως, τη δυνατότητα να αυξήσει τις εξαγωγές κατά 15% την περίοδο του χειμώνα, κάτι που θα εξασθενούσε την ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη. Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, το κόστος του φυσικού αερίου έχει πενταπλασιαστεί από τις αρχές του έτους λόγω, μεταξύ άλλων, της μεγάλης ζήτησης από την Ασία, συμπαρασύροντας στα ύψη τις τιμές του πετρελαίου, του άνθρακα και των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων.
Ακριβότερα τα αντρικά t-shirts
Αναλυτές επισημαίνουν πως ακρίβεια έρχεται ακόμη και στα είδη ρουχισμού. Στις ΗΠΑ, όπου ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος σε σχέση με την Ευρώπη, οι τιμές στην αγορά ένδυσης αναρριχήθηκαν 4,2% το 12μηνο που έληξε τον Αύγουστο, με τις αντρικές μπλούζες και τα πουλόβερ είναι ακριβότερα κατά 4,4% και τα φορέματα κατά 11,9%. Στις αρχές αυτής της εβδομάδας, οι τιμές του βαμβακιού στην προθεσμιακή αγορά των ΗΠΑ ξεπέρασαν το ένα δολάριο ανά λίβρα, αντανακλώντας άνοδο 18% από τις 20 Σεπτεμβρίου και 35% από τις αρχές του έτους. Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο από τον Νοέμβριο του 2011.
Το κύμα των ανατιμήσεων ενδεχομένως να ενταθεί όσο πλησιάζουν οι εορτές των Χριστουγέννων και η προσφορά θα παλεύει να ικανοποιήσει τη ζήτηση. Οι καθυστερήσεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες αναμένεται να περιοριστούν μέσα στο 2022, εκτιμούν παράγοντες της αγοράς. Όπως σημειώνει η Berenberg Bank, ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ θα καταλαγιάσει από το 5,3% τον Αύγουστο στο 3% μέχρι το επόμενο φθινόπωρο και στην Ευρωζώνη από το 3,4% στο 1,5%, αντίστοιχα. Ποιος σκέφθηκε πως η επαναφορά στην ομαλότητα μετά την πανδημία θα ήταν εύκολη για τις οικονομίες;
